Trienalja e Arkitekturës Sharjah u hap më 11 nëntor 2023, me temën “Bukuria e Përhershmërisë: Një Arkitekturë e Përshtatshmërisë”.

Sharjah është qyteti i tretë më i populluar në Emiratet e Bashkuara Arabe)

Kuruar nga Tosin Oshinowo, programi u fokusua shumë në Jugun Global dhe modelet alternative që rajoni mund të ofrojë në të ardhmen.

Si pjesë e Trienales, pavioni “Korridori 3-minutësh” nga WallMakers eksploron mbetjet tona në një shkallë globale, duke eksploruar metodologjitë e ripërdorimit të materialit.

Vëllimi i mbetjeve që po grumbullohet në ekosistemet tona, duke pasur një efekt si në tokë ashtu edhe në oqeane, është një shqetësim global. Brenda kësaj mase, gomat përbëjnë rreth 2% të mbetjeve në botë dhe konsiderohen si shumë të rrezikshme. Në fakt, vetëm rreth 30 milionë nga rreth 280 milionë goma që hidhen çdo vit në nivel global riciklohen ose përdoren përsëri.

“Pavilioni 3-minutësh” nga WallMakers sugjeron që këto goma të ripërdoren në ndërtesa duke përdorur teknikën “Masoneria e gomave dhe rëra e pastabilizuar”. Duke e shfaqur atë si një material ndërtimi të fortë dhe të besueshëm kur mbulohet me suva balte, kjo qasje kërkon të ofrojë një alternativë ndaj mungesës aktuale të burimeve të ndërtimit.

Struktura e ngjashme me kupolën shërben si një paraqitje vizuale e krijuar nga gomat e hedhura. Në fakt, ekspozita synon të frymëzojë reflektimin mbi sasinë e madhe të mbetjeve të prodhuara çdo ditë nga njerëzit – ekuivalente me 684,931 goma. I ndërtuar nga gomat e vitit 1425, pavioni përfaqëson sasinë masive të mbetjeve të prodhuara çdo ditë, si dhe mundësinë që këto materiale të mund të shndërrohen në zona të banueshme.

I mbledhur nga vende të ndryshme depozitimi në Sharjah, pavioni është montuar me këto goma dhe më pas ato janë të mbushura me rërë të shkretëtirës—një burim gjerësisht i disponueshëm që shpesh mendohet i papërshtatshëm për ndërtim.

Me qëllimin e krijimit të dhomave të izoluara termikisht, kjo qasje moderne e muraturës synon të tregojë se është e mundur të ndërtohen struktura nga këto materiale.

Për më tepër, pavijoni eksploron thatësinë e Sharjah dhe Emiratet e Bashkuara Arabe, duke pretenduar se këto zgjidhje materiale nuk do të kenë nevojë për ftohje aktive për të arritur rehati termike./Media Ndërtimi

Qytetet shqiptare me fizionomi mesjetare fillojnë t’i nënshtrohen studimeve të mirëfillta urbanistike të realizuara nga arkitekte austro-hungreze të cilat tentonin t’i jepnin qyteteve shqiptare pamjen e qyteteve evropiane.

Me 1920 Tirana shpallet kryeqytet i Shqipërisë dhe qeveria e Fan Nolit vendos t’i japë qytetit pamjen dinjitoze të një kryeqyteti evropian i cili duhet të ishte njëkohësisht dhe qendër administrative. Për këtë arsye projektohet për herë të parë sheshi në qendër të qytetit (sheshi Skenderbej) ku u hodhën njollat e para të godinave qeveritare, si dhe aksi historik Veri-Jug i bulevardit te madh, në të cilin bën pjesë ky shesh, dhe që ka autor ing. Eshref Frasherin, ministër në qeverinë e Fan Nolit, se bashku me dy autore të tjërë ; njeri italian Chiaravelli dhe tjetri austriak Ëeiss.

Mbreti Zog i dha një rëndësi të madhe planeve rregulluese të qyteteve kryesore të vendit, një pjesë e të cilave gjeti zbatim. Më 1930 në Tiranë fillon zbatimi i bulevardit të madh i quajtur bulevardi “Mbreti Zog”, dhe ndërtimi i ministrive.

Gjithashtu zgjerohen rrugët kryesore të qytetit dhe përcaktohet kufiri i qytetit. Më 1931 kufiri i kryeqytetit brenda shkruante një sipërfaqe prej 600 ha, dhe përcaktoheshin zonat e zhvillimit në perspektivë, si p.sh. zona industriale, e banimit, e gjelbëruar etj.

Në këtë periudhë autorët e planeve rregulluese janë arkitektët austriakë, ku veçojmë arkitektin Kohler.

Ne periudhën e pushtimit nga Italia fashiste pas 1939, arkitektët italianë rishikojnë të gjitha planet rregulluese të qyteteve kryesore ose i bëjnë nga fillimi. Arkitektura dhe Urbanistika në këtë periudhë është racionale, pra e tipit fashist.

Dallohet kompleksi i “sëpatës se liktorit“ ne fund te bulevardit kryesor të Tiranës i përbërë nga Stadiumi, zyrat Fashos (tani UT) dhe dy godinat anash bulevardit Arkitektet italiane ku veçohet arkitekti Gerardo Bosio, Ivo Lambertini dhe Ferdinando Poggi kanë realizuar hartimin e planeve rregulluese të Tiranës, Durrësit, Vlorës, Elbasanit, Beratit, Petreles, Sarandës etj, në të cilat përveç arkitekturës dhe urbanistikes racionale, respektohet psikologjia dhe tradita e shqiptarit të lidhur me pronën private etj.

Ato e projektuan Tiranën sipas karakterit ekstensiv me vila private, duke ruajtur zonat historike në qendër me xhamine, teqen, kullën e sahatit, te cilat merren si pika referimi. Planet rregulluese të qyteteve shqiptare të vitit 1942 të realizuara nga arkitektet italiane janë marrë për bazë në linjat e tyre kryesore në planet rregulluese mbas çlirimit.

Ndërtesat e komunizmit në Tiranë “bashkëjetojnë” me metropolin modern

Modeli komunist në aspektin e ndërtimeve u ndoq paralelisht me ndërtimin masiv të pallateve, por edhe të disa prej objekteve të mëdha dhe të njohura që janë trashëgimi e regjimit komunist dhe që dëshmojnë influencën e regjimit në arkitekturë.

Pas çlirimit të Shqipërisë në nëntor të vitit 1944 nga pushtuesit nazi-fashistë, institucionet e regjimit diktatorial filluan të projektojnë dhe ndërtojnë qytetet me ndërtesat e stilit komunist, duke përfshirë objektet e banimit, institucionet kulturore dhe ndërtesat e institucioneve të rëndësishme shtetërore, shkruan Anadolu Agency(AA).

Ndërtesat e periudhës së regjimit të ish-diktatorit Enver Hoxha sot gjenden në çdo qytet të Shqipërisë, por për shkak të hapësirës më të madhe të qytetit dhe statusit si kryeqytet, këto lloj objektesh gjenden më shumë në Tiranë, që edhe sot u kanë rezistuar zhvillimit urban dhe arkitekturës moderne të ndërtimeve.

Këto ndërtesa vazhdojnë të përdoren për qëllime të ndryshme, si pallate banimi, objekte për institucionet e shtetit shqiptar, për qëllime kulturore, por disa edhe janë shkatërruar apo braktisur, sidomos uzina, apo godina të ish-reparteve ushtarake.

Në Tiranë spikasin sidomos pallatet e banimit, të ndërtuara me parafabrikat, por edhe ndërtesa të tjera me tullat e bardha dhe të kuqe, të vendosura në zona pranë qendrës së Tiranës, por edhe në lagjet më të njohura të kryeqytetit, si dhe godina të tjera njohura që përdoren nga institucionet.

Pas përmbysjes së regjimit komunist në vitin 1991, në Shqipëri shumë ndërtesa që ishin ndërtuar gjatë periudhës komuniste u shkatërruan, sidomos fabrikat, por objektet e banimit pothuajse rezistuan, duke u rikonstruktuar, por edhe duke u ruajtur në formën e dikurshme.

Procesi i transformimit të ndërtesave dhe pallateve që ishin ndërtuar gjatë regjimit komunist i dha kryeqytetit një pamje të re, pasi pas vitit 2000, ish-kryebashkiaku i Tiranës, kryeministri aktual i Shqipërisë, Edi Rama, realizoi projektin e ngjyrosjes së fasadave të këtyre ndërtesave, duke krijuar një “bashkëjetesë” mes zhvillimit urban modern dhe arkitekturës së godinave të periudhës së komunizmit.

Tirana ndryshoi ngjyrat e shumë fasadave të pallateve që i përkisnin regjimit komunist, sidomos në sheshet dhe rrugët kryesore, duke i përshtatur këto ndërtesa, me zhvillimin urban dhe ndërtesat moderne të metropolit shqiptar të ndërtuara në dekadat e fundit.

Ngjyrat që mbizotërojnë edhe sot në këto ndërtesa të transformuara janë e kuqja, e verdha, blu, jeshile dhe portokalli, duke iu dhënë në këtë mënyrë pallateve të ndërtuara gjatë regjimit komunist një “identitet” të ri./Media Ndërtimi

Tavanet me dy lartësi, që zakonisht gjenden në muze dhe magazina industriale për të akomoduar objekte të mëdha, ofrojnë avantazhe estetike dhe funksionale.

Ky koncept përkthehet pa probleme në dizajne banimi, ku këto tavane shpesh vendosen në mënyrë strategjike pranë zonave sociale ose shkallëve. Duke vepruar kështu, ato përmirësojnë hapësirën e përgjithshme, rrisin ndriçimin dhe shtojnë një ndjenjë mbresëlënëse të lartësisë. Në këtë kontekst, ne paraqesim shembuj për të ilustruar se si të maksimizoni përfitimet e tavaneve me dy lartësi në shtëpinë tuaj.

Në arkitekturë, tavanet me dy lartësi i referohen hapësirave ku distanca midis dyshemesë dhe tavanit është dukshëm më e madhe, shpesh dyfish, krahasuar me lartësinë standarde të dhomës. Në mënyrë tipike, shtëpitë kanë tavane standarde që variojnë nga 2.5 në 2.7 metra.

Në të kundërt, dhomat me tavane me lartësi të dyfishtë mund të arrijnë lartësi 4,5 metra ose më shumë, duke krijuar një brendshme më të shtrirë dhe tërheqëse vizualisht.

Kjo zgjidhje mund të jetë sfiduese për disa arsye, si arritja e ekuilibrit vizual në dekorimin e hapësirës, ​​e cila mund të duket në mënyrë disproporcionale e zbrazët, ose rritja e kostove të ftohjes sepse ka më shumë ajër për t’u ftohur brenda së njëjtës hapësirë.

Pavarësisht këtyre sfidave, ka shumë përparësi dhe mënyra për të përfituar nga lartësia e ofruar.

Një nga mënyrat më të mira për të përfituar nga tavanet me dy lartësi është duke krijuar një lidhje midis niveleve të ndryshme të shtëpisë. Kjo lidhje mund të marrë formën e qarkullimit vertikal, si një shkallë, duke përfshirë lëvizjen e trupit si një element kyç në perceptimin hapësinor.

Përndryshe, kat i ndërmjetëm ofrojnë një rrugë tjetër për komunikimin vizual midis niveleve të ndryshme. Këto teknika ofrojnë këndvështrime të ndryshme nga brenda së njëjtës hapësirë, duke e drejtuar shikimin lart drejt qiellit ose majave të pemëve, pamje që nuk janë gjithmonë të dukshme nga kati përdhes.

Ngritja ose projektimi i hapjeve në një mënyrë zenitale rrit depërtimin e dritës natyrale me cilësi të lartë. Duke krijuar dizajne që lejojnë hyrjen e tërthortë të dritës, mund të arrihen një sërë tonesh dhe ndjesish gjatë gjithë ditës, duke u përshtatur me ciklin diellor dhe duke forcuar lidhjen midis hapësirave të brendshme dhe të jashtme. Për më tepër, dritaret e pozicionuara në nivele më të larta ndihmojnë në ajrosjen e tërthortë, duke mbajtur në mënyrë efektive një temperaturë të rehatshme pa u mbështetur në pajisjet mekanike./Media Ndërtimi