Connect with us

Aktuale

Ngrihet alarm për dëmet nga ndërtimi i 23 hidrocentraleve në Lepenc

Published

on

Në pellgun e lumit “Lepenc” në Kaçanik ka filluar puna për ndërtimin e 23 hidrocetraleve të vogla të planifikuara nga Ministria e Zhvillimit Ekonom dhe Ministria e Energjisë dhe Minierave. Mirëpo, ndërtimi i këtyre hidrocentraleve me kapacitet total prej 34,4 MW, po kundërshtohet nga kjo anë, shkruan Ndërtimi.info.

Ndërtimin e këtyre hidrocentraleve, që ishin planifikuar në bazë të studimeve të parafizibilitetit për identifikimin e burimeve hidrike për hidrocentrale të vogla te realizuara më 2006, 2009 dhe 2010 , po e kundërshton edhe Organizata për Mbrojtjen e Mjedisit ”Gjethi” nga Kaçaniku.

E, në lidhje me këtë, kjo organizatë së fundmi ka realizuar një analizë të përgjithshme e ndikimeve negative dhe përfitimeve nga këto impiante,  “Arsyeshmëria e ndërtimit të hidrocentraleve të vogla në Pellgun e LumitLepenc dhe pse nuk duhet vazhduar me ndërtimin e tyre”.

Përmes kësaj anlize OJQ “Gjethi” ka paraqitur dëmet që sjell ndërtimi i hidrocentrale në këtë pellg e  të cilat sipas tyre janë të shumta e në fusha të ndryshme.

Organizata “gjethi” thekson se për ndërtim të hidrocentraleve në Pellgun e Lepencit janë planifikuar të shpenzohen mbi 47 milion euro.

Sipas analizës së organizatës, Asambleja Komunale e Kaçanikut pa ndonjë diskutim të veçantë dhe pa ndonjë konsultë me publikun, kishte dhënë pëlqimet për ndërtimin e hidrocentraleve në pellgun e Lepencit dhe atë Hidrocentralin mbi Urën e Banovinës , Hidrocentralin “Soponica” , Hidrocentralin “Kriva Reka” dhe Hidrocentralin “Reka e Kotlinës”.

Zona natyrore të veçanta, gjatë ndërtimit të hidrocentraleve  siç theksohet në analizën e OJQ “Gjethi” do të atakoheshin dhe dëmtoheshin tmerrësisht dhe në pakthim. Sipas saj, dëmi primar, i cili edhe ka filluar, ka të bëjë me shpyllëzimin e pakontrolluar, ndotjen e tokës dhe shpërfytyrimin e zonës nga punët ndërtimore me makineri të rënda. Ndërsa, për nevoja të punëve dhe të funksionimin të hidrocentralit, së paku një rrugë përgjatë gypit që nga vepra e marrjes deri te vepra e prodhimit, duhet të ndërtohet.

Ndër dëmet tjera në rrafshin e natyrës që do t’i shkaktohet zonës së pellgut të lumit “Lepenc” evidentohet edhe humbja e peisazheve natyroe, dëmet që do shkaktoheshin në gjallesat që ekzistojnë në këtë lum, si dhe ajo se do të shterpëzohet nga bimësia në mungesë të ujit apo ndryshimit të shpeshtë nivelit të tij bazuar në nevojat e punës së hidrocentralit.

Dëmi social që do i shkaktohej  që theksohet në këtë analizë është potenciali socio-kulturor në relacion me identitetin e Luginës i cili është element me rëndësi të veçantë në këtë mes gjithashtu do të humbej. Banorëve në afërsi por edhe banorëve të regjionit do tu hiqej mundësia kalimit të kohës së lirë në luginën e lumit, mundësia e peshkimit dhe mundësia e hikingut/bjeshkatarisë sikur që kishte ndodhur traidicionalisht.

Ndërsa, një element kulturor tjetër është edhe ekzistenca e mullinjve tradicional. Mungesa e ujit do t’ia jepte një shtytje të madhe procesit të humbjes së kësaj trashëgimie i cili ka filluar më herët dhe nuk është adresuar asnjëherë deri më tani.

Humbjet ekonomike që i nënvizohen në këtë analizë si pasojë e ndërtimit të këtyre hidrocentrale kanë të bëjnë kryesisht më tokat bujqësore. Në këtë zonë ekzistojnë i janë së paku mbi 7,000 hektarë e tokës bujqësore përgjatë lumenjëve që mund të zhvillohet në bujqësi ekstenzive me rregullime të lehta irigacioni dhe së paku mbi 15.000 hektarë potencial për zhvillim të kulturave të përshtatshme bujqësore në regjion më të gjerë.

Në kontekstin e kësaj organizte i gjithë ky potencial do të relativizohej pasi që uji do të shfrytëzohet për nevoja prodhimi të rrymës dhe atëherë do të vazhdojë trendi negativ i humbjes së tokave bujqësore duke i mundësuar zhvilluesve dhe uzurpatorëve ti shndërrojnë ato në toka për destinime tjera.

OJQ “Gjethi” vlerëson se duhet ndaluar planifikimi dhe ndërtimi i hidrocentraleve të vogla në Pellgun e Lumit Lepenc për dy arsye.

Arsyeja e parë e nënvizuar në analizën e kësaj organizata ka të bëjë me përgatitjen e një analize të detajuar se për çfarë nevoja duhet të përdoret uji i lumit “Lepenc”.

Ndërsa, arsyeja e dytë kryesore pse duhet të ndalet ndërtimi i këtyre hidrocentraleve se sipas anlizës së OJQ “Gjethi”,është se ato nuk do të prodhonin më shumë se 40-50% të energjisë së planifikuar, posaçërisht gjatë kohës së verës së vonë deri në fund të vjeshtës

I tërë procesi i planifikimit dhe ndërtimit të hidrocentraleve në të njëjtin pellg  OJQ “Gjethi” vlerëson se së paku duhet ngrirë dhe prolonguar deri sa të ndërmerren hapat në vijim:

  1. Të realizohet një gjithëpërfshirje dhe transparencë më e madhe në proces. Bazuar në legjislacionin ndërkombëtar që u përmend më lart dhe atij kombëtar, të gjitha palët e interesit e posaçërisht komuniteti duhet pasur informacionin relevant për çka është duke ndodhur dhe çka planifikohet të ndodhë në vendin ku jetojnë. Ideale do të ishte kur iniciativat do të vinin nga vet komuniteti. Gjithsesi, të gjitha palët duhet të jenë pjesë e tërë procesit dhe përfundimisht vendim marrja të jetë e përbashkët dhe të mos mungojë inkurajimi i palëve për ide të ndryshme dhe informacion më të zgjeruar. Tendenca që vetëm të Informohen dhe konsultohen palët është e kufizuar në krahasim me shkallën e impaktit dhe nuk funksionon në këtë rast. Mundësia e ndryshimit të mendimeve në rrethana të caktuara nga palët e të interesit është gjithashtu e mundshme dhe lejohet nga legjislacioni i lartpërmendur;
  2. Të realizohet një studim fizibiliteti mbi ndikimet e socio-ekonomiko-mjedisore të hidrocentraleve të madhësive të ndryshme (posaçërisht të madhësisë mikro dhe piko) në mënyrë që të zgjidhen ato me më pak ndikim, të arrijnë të adresojnë çështjet e furnizimit me rrymë me prioritet komunitetin e zonës dhe në të njëjtën kohë të jenë të përshtatshëm me sistemit tonë ekzistues energjetik;
  3. Të analizohet dhe shikohet mundësia e relativizimit të impakteve të hidrocentraleve në rrethin e ngushtë të komunitetit duke aplikuar intervenime socio-ekonomike dhe mjedisore në mënyrë që të mos ndodhë “një Obiliq apo Hade tjetër” ku përfiton ekonomikisht shoqëria kosovare në përgjithësi ndërsa afektohet negativisht në masë vetëm komuniteti i zonës.

Aplikimi i preferencave të veçanta për ba norët e zonës gjatë distribuimit të rrymës mund të jetë një nga hapat social me këtë rast. Është me rëndësi që për këto hapa jo direkt për realtivizim të impakteve të jenë të jenë të informuara palët paraprakisht dhe të njëjtat të futen si lloj kontrate dhe të zbatohen seriozisht. Ndoshta një mënyrë e mirë që furnizimi të arrijë shtresën e targetuar të shoqërisë do të ishte edhe decentralizimi i sistemit energjetik.

  1. Se paku të reduktohet brenda standardeve të aplikueshme kosovare ndotja e lumenjve në fjalë që vjen nga ujërat e zeza të pa trajtuara dhe ujërat industriale të regjionit. Përveç ndikimeve enorme negative në mjedis, ato bëjnë që çdo projekt zhvillimor të shikohet me dozë maksimale mosbesuese se i njëjti do të ketë ndonjë ndikim pozitiv në shoqëri.
  2. Në rrjedhën e proceseve zhvillimore në vendin tonë si një vend në zhvillim, ku kërkesat dhe furnizimi me energji janë ende në definim e sipër dhe ku humbjet e energjisë janë enorme (humbjet teknike dhe komerciale të sistemit energjetik në Kosovë ishin 31.8% më 2015 (EC 2016, pp. 59-60)), janë më se të nevojshme planifikimi dhe zbatimi i politikave dhe programeve për përdorim efektiv dhe efiçent të energjisë. Rrjeti energjetik nuk mundë të jetë efektiv me gjithë ato humbje që i ka dhe duke pasur parasysh mos shtrirjen e tij në kontekstin administrativ ne veriun e Kosovës. Programet e efiçiencës së energjisë janë gjithashtu në hapa embrionalë dhe zbatimi i tyre lë shumë për të dëshiruar. Në këtë realitet, marrja e vendimeve të nxituara në favor të lejimit të impianteve në fjalë pa i konsumuar aktivitetet e lartpërmendura dërgon në rrugë pafund në kontekstin e analizave të kërkesë- furnizimit me rrymë (Collier 2004). Efektiviteti i sistemit dhe zbatimi i masave të efiçiencës së energjisë duhet të jenë të konsoliduara dhe vetëm kur janë bërë hapat e parë substancial në këtë drejtim, atëherë duhet të vazhdohet me planifikimet dhe zhvillimet paralele për prodhimin e energjisë së ripërtëritshme. Është nonsens ndërtimi i një morie hidrocentralesh që me vete bartin ndikime të hatashme negative dhe që mbulojnë vetëm 2.2% të bruto konsumit të përgjithshëm të vendit kur mbi 30% e energjisë humbet gjatë transportit, nuk tarifohet (vidhet) apo nuk paguhet.
  3. Duhet bërë analiza dhe si përfundim të revidohet Strategjia e Energjisë së Kosovës në mënyrë që ajo të përfshijë edhe format tjera alternative të energjisë si energjia nga era, dielli, biomasa dhe ajo termale. Me këtë rast duhen paraparë dhe aplikuar tarifa nxitëse edhe për ato burime të energjisë alternative që për momentin nuk i parasheh ai plan (p.sh. të energjisë solare), si dhe në të njëjtën kohë ato tarifa nxitëse të jenë më afatgjata (INDEP&KOSID 2014). Lehtësimet dhe stimulimet e ndryshme nga Qeveria për nxitjen e prodhimit dhe efiçiencës së energjisë nga konsumuesi i fundit (panelat solarë nëpër objekte private dhe publike, utilizimi i fuqisë së erës, prodhime për nevoja të një apo numri të vogël të amvisërive të energjisë nga uji, aplikimi i termoizolimeve nëpër ndërtesa, përdorimi i elektroshtëpiakeve dhe ndriçimit me shfrytëzim sa më të ulët të energjisë, etj.), së bashku me ato që u përmendën më lart në këtë pikë, mundë të ndikojnë substancialisht në arritjen e caqeve të lartpërmendura të kapaciteteve të burimeve të energjisë së ripërtëritshme në Kosovë.

 

 

Aktuale

Rasti “Toka 2”, dëshmitari thotë se mbrojtësit e familjes së tij u tërhoqën nga lënda pasi u kërcënuan nga dikush

Published

on

Në seancën e së premtes, në rastin e njohur si “Toka 2”, është dëgjuar dëshmitari Dejan Llaziq, i cili tha që gjatë procedurave gjyqësore lidhur me rikthimet e parcelave avokatët e familjes së tij janë kërcënuar e më pas janë tërhequr nga lënda.

Fillimisht dëshmitari Llaziq pohoi se familja e tij ka pasur një tokë në Çagllavicë dhe e njëjta është trashëgimi familjare dhe se prej vitit ‘ 90-ta e mban në mend se e kishin punuar të njëjtën, raporton “Betimi për Drejtësi”.

I njëjti, tregoi se toka tashmë është në pronësi të dikujt tjetër, mirëpo sipas familjarëve të tij kurrë nuk e kanë shitur të njëjtën, përveç se e kanë pasur një marrëveshje paraprake me blerësit potencial, por jo të finalizuar.

“Pasi që kanë nënshkruar kontratën e shitblerjes, pasi që është dhënë një kapar, ata njerëz kanë ardhë me një avokat dhe na kanë thënë që ata nuk do ta blejnë dhe po tërhiqen, pas më shumë se gjashtë muaj dhe kanë kërkuar që ajo kapar t’ju kthehet. Të gjitha këto janë të kthyera (kapari është kthy). Më vonë kam marrë vesh se ata njerëz tani në kadastër janë pronarë”, tha dëshmitari Llaziq.

Lidhur me këtë kontest ai deklaroi se iu kanë drejtuar EULEX-it.

Pas pyetjes së prokurores speciale Merita Bina-Rugova për angazhimin e ndonjë avokati nga ana e familjes së tij lidhur me këtë çështje, dëshmitari Llaziq tha se avokati Anton Nokaj i është ankuar dikujt në familje se nga dikush është kërcënuar, duke mos përmendur ndonjë emër konkret.

Ai gjithashtu theksoi se në cilësinë e përfaqësues ligjore të familjes ka qenë edhe Fatime Berisha, e cila e kishte tërhequr padinë pranë Dhomës së Veçantë të Gjykatës Supreme në atë kohë, pasi që edhe ajo në atë kohë kinse ka marrë kërcënime.

“Nuk e di se çfarë kërcnime dhe nga kush. Kinse thuhet sepse unë nuk kam qenë prezent në ato biseda me Fatimen…dhe për këto kam dëgjuar prej familjarëve të mi”, tha dëshmitari Llaziq.

I njëjti ka mohuar se e njeh të akuzuarin Mehmet Prishtina.

Kurse, mbrojtësja e të akuzuarës, Nexharije Hoti, avokatja Sadije Mjekiqi pas deklarimit të dëshmitarit se nuk ka qenë prezent në asnjë procedurë por vetëm ka dëgjuar nga familjarët e tij, duke konsideruar se aktakuza është ngarkuar me shumë prova të panevojshme.

“Prokuroria Speciale me dëgjimin e këtij dëshmitari, nuk e ka marrë parasysh faktin se edhe në fazën e hetimeve edhe në seancat e gjykimit, gjithçka që është përgjigj ka pas thënie të dëgjuara nga familjarët e tij dhe asnjëherë s’ka qenë pjesëmarrës në asnjë veprim procedural për asnjë çështje penale për të cilat jemi këtu. Kjo do të thotë aktakuza është ngarku me shumë prova të panevojshme”, tha avokatja Mjekiqi.

Paraprakisht në këtë seancë, kryetari i trupit gjykues, gjykatësi Vesel Ismaili bëri të ditur që ky shqyrtim fillon rishtazi, ashtu që në vend të gjykatëses Suzana Çerkini, tani është gjykatësi Rrahman Beqiri, ashtu që me pajtimin e palëve të gjitha veprimet procedurale u konsideruan të lexuara.

Ndryshe, ky rast fillimisht ishte gjykuar nga gjykatësi i krimeve të rënda, Beqir Kalludra, mirëpo me avancimin e tij në Gjykatën e Apelit, lënda nga 3 shkurti 2021 kishte kaluar tek gjykatësi Kushtrim Shyti, i cili nuk ka mbajtur asnjë seancë në këtë rast.

Kurse, më 11 tetor 2021, kjo lëndë ka kaluar në Departamentin Special tek gjykatësja Shadije Gërguri, sipas vendimit të marrë nga kryetarja e Gjykatës Themelore në Prishtinë për ngarkimin e këtij departamenti edhe me lëndë të Krimeve të Rënda.

Ndërsa, gjykatësja Gërguri, menjëherë pas pranimit të shkresave të lëndës dhe shqyrtimit të tyre, duke vepruar sipas detyrës zyrtare më 8 nëntor 2021 ka marrë aktvendim për hudhje të aktakuzës dhe pushim të procedurës penale ndaj të akuzuarve Fetahu dhe Ademi, për shkak se në gusht të këtij viti kishte arritur parashkrimi absolut i ndjekjes penale.

Ndërkaq, pasi që gjykatësja Gërguri gjendet në pushim mjekësor, kjo lëndë ka kaluar tek gjykatësi Vesel Ismaili.

Ndryshe, në këtë rast fillimisht të akuzuar kishin qenë 24 persona, por Gjykata Themelore në Prishtinë, në shtator të vitit 2018, kishte hudhur poshtë aktakuzën për 17 nga ta.

Të gjithë të pandehurit, po akuzoheshin për blerjen e 36 hektarë tokë të Komunës së Prishtinës dhe Graçanicës, të privatizuara me çmime shumë më të ulëta, se sa çmimi real i tregut.

Duke vendosur lidhur me kundërshtimet e mbrojtjes së të akuzuarve, kryetari i trupit gjykues, gjykatësi Beqir Kalludra, kishte hudhur aktakuzën ndaj të akuzuarve për shpëlarje të parave, Arton Vila, Bejtush Zhugolli, Dalip Brahimi, Jeton Govori, Xhabir Kajtazi, Isak Ademi, Albion Mulaku, Lirim Zeka, Agim Jerlia, Gëzim Rama, Basri Beka, Enver Bajrami, Gani Ferizi, Fehmi Ferizi, Bislim Bajrami, Bajram Gashani dhe Shaip Krasniqi.

Ndërsa, ai kishte aprovuar pjesën e aktakuzës ndaj të akuzuarve tjerë në këtë rast, Nexharije Hoti, Mehmet Prishtina, Dukagjin Emërllahu, Reshat Fetahu, Gani Ademi, Avni Maxhuni dhe tani të ndjerës, Sh.M.

Gjykata e Apelit më 29 tetor 2018 kishte vërtetuar aktvendimin e themelores sa i përket të akuzuarve për shpëlarje parash, si dhe të akuzuarve, Prishtina, Emërllahu, Maxhuni dhe Sh.M.

Kurse, ajo kishte kthyer në rivendosje lëndën sa i përket të akuzuarve Ademi, Hoti dhe Fetahu.

Pas kthimit të rastit në rivendosje, në shqyrtimin e dytë prokurorja speciale, Merita Bina-Rugova, kishte bërë ricilësimin e veprës penale ndaj të akuzuarve Hoti, Fetahu dhe Ademi të akuzuar për keqpërdorim të pozitës zyrtare në shpërdorimit të pozitës zyrtare nga neni 339, paragrafi 3 i Kodit të Përkohshëm Penal.

Mirëpo, gjykata e shkallës së parë, më 29 maj 2019 sërish i ka refuzuar si të pabazuara kundërshtimet e provave dhe kërkesën për hudhje të aktakuzës të paraqitura nga mbrojtësit e të akuzuarve Hoti, Fetahu dhe Ademi.

Ky vendim i Themelores, më 27 qershor ishte vërtetuar edhe nga Apeli duke i refuzuar si të pabazuara ankesat e mbrojtjes.

Gjithashtu, Apeli kishte pranuar pretendimet e shkallës së parë se tre të akuzuarit duhet të akuzoheshin për veprën penale “Keqpërdorim i pozitës apo autoritetit zyrtar” nga neni 422 të KPRK-së pasi që ishte më i favorshëm, dhe jo si “Shpërdorim i detyrës zyrtare apo autorizimit” nga neni 339 par.3 të ish-KPK-së, ashtu siç e kishte ricilësuar prokuroria.

Kjo aktakuzë ishte ngritur më 3 mars të vitit 2017, nga prokurori i EULEX-it, Danilo Ciccarelli, ndërsa më pas kjo lëndë i ishte bartur prokurorit vendas nga Prokuroria Speciale e Republikës së Kosovës.

Mehmet Prishtina, Dukagjin Emerllahu e Nexharije Hoti e Avni Maxhuni, akuzohen për veprën penale “krim i organizuar”. Ata akuzohen se nga fillimi i vitit 2009 e deri në tetor të vitit 2014, në territorin e Kosovës, më qëllim të përfitimit të dobisë pasurore, kanë kryer krime të rënda si pjesë e një grupi kriminal të strukturuar.

Prokuroria pretendon se Mehmet Prishtina ka qenë organizator, mbikëqyrës dhe menaxher i aktiviteteve të grupit kriminal të organizuar të përbërë nga Prishtina, Nexharije Hoti dhe Avni Maxhuni. Hoti e Maxhuni, sipas prokurorisë, dyshohet se i kanë menaxhuar aktivitetet kriminale të këtij grupi duke u dhënë udhëzime pjesëtarëve tjerë të këtij grupi.

Ata akuzohen edhe për veprën penale “falsifikimi i dokumenteve zyrtare”, “shpëlarja e parave në vazhdimësi”, ndërsa bashkë me Emërllahun akuzohen edhe për veprat penale “ndihma në kryerjen e veprës penale të nxjerrjes së kundërligjshme të vendimeve gjyqësore të paligjshme”, “ndihma në kryerjen e veprës penale të keqpërdorimit të detyrës zyrtare”,  “grabitja” dhe “shpëlarja e parave në vazhdimësi”./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Një kompani ndërtimi dëmton kabllot e rrjetit nëntokësor në lagjen “Pejton”, mbesin pa energji elektrike një numër i caktuar i konsumatorëve

Published

on

Një kompani ndërtimi, teksa kryente punime në lagjen “Pejton”, ka shkaktuar dëmtimin e kabllove të rrjetit nëntokësor.

Me këtë rast kanë mbetur pa rrymë një numër i caktuar i konsumatorëve të kësaj lagjeje dhe asaj të Dardanisë.

Ekipet e KEDS-it kanë dalë menjëherë në vendin e ngjarjes për të evituar dëmin e shkaktuar. Falë përkushtimit të tyre deri më tash është arritur që pjesërisht të rikyçen në rrjet disa konsumatorë, derisa po punohet në mënyrë intensive që furnizimi t’u rikthehet të gjithë konsumatorëve të afektuar.

Për këtë rast janë informuar organet e rendit, dhe KEDS u bën thirrje kompanive të ndërtimit që të kenë kujdes të shtuar gjatë realizimit të punëve, meqë përveçse dëmtojnë asetet elektroenergjetike të KEDS-it, lënë pa furnizim me energji elektrike edhe konsumatorët./Media Ndërtim

Continue Reading

Aktuale

“Termokos” përfundon sezonin ngrohës 2023/2024

Published

on

Në harmoni me parashikimet meteorologjike për përmirësimin e motit, NP “Termokos” SH.A. ka marrë vendim, që të përmbyllë sot sezonin ngrohës 2023/2024.

Pas 195 ditësh furnizim të mjaftueshëm dhe cilësor me ngrohje për rreth 30 mijë konsumatorë, përfundon një nga sezonat më të suksesshme ngrohëse, në kuadër të cilës ndërmarrja ka shënuar një varg arritjesh në të gjitha fushat.

Gjatë sezonit ngrohës 2023/2024 janë prodhuar rreth 328 mijë MWh energji termike apo 7% më shumë se sezonën e kaluar, nga KEK-u janë ekstraktuar 303.15 GWh energji, që në raport krahasues me sezonin ngrohës paraprak ka një rritje prej 14.6%, ashtu sikur edhe tek liferimi i energjisë termike, që ka qenë 270 GWh. Rrjeti i ngrohjes është zgjeruar edhe për 317 objekte banesore me 13.313 njësi banimi dhe me një sipërfaqe totale prej 1,122,538.00 m².

Ky sezon ngrohës ka qenë fazë testuese para fillimit të aplikimit të metodës së re të faturimit sipas konsumit. Si rrjedhojë e testimeve, analizave e krahasimeve, që janë realizuar, tanimë mbi 1 mijë konsumatorë i kanë marrë faturat e para testuese sipas konsumit, bazuar në të cilat 33% e konsumatorëve si rezultat i kursimit të energjisë ngrohëse kanë pranuar fatura më të ulëta se ato që kanë marrë më parë.

NP “Termokos” do të vazhdojë të angazhohet për modernizimin e mëtutjeshëm të shërbimeve dhe realizimin e projekteve të shumëta, që do të kenë ndikim të shumëfishtë pozitiv në mirëqenien e qytetarëve tanë./Media Ndëtimi

Continue Reading

Trending