Connect with us

Trashëgimia

Kalaja e Lipës dhe gurëthyesi – problem i pazgjidhur tash e shtatë vjet

Published

on

Gurëthyesi te Kalaja e Lipës, afër Pejës, ka detyruar Institutin Arkeologjik të Kosovës të dalë sërish në terren e bashkë me të edhe Inspektorati i Trashëgimisë Kulturore. Kompania ka thyer perimetrin prej 100 metrash, që ishte caktuar para gati tre vjetësh. Por përderisa pronarët e gurthyesit janë ndërruar disa herë, problemi mbetet i njëjtë: rrezikimi i monumentit që daton qysh nga shekujt IV-VI të erës sonë.

Historia e ekskavatorëve, buldozerëve e dinamitit për të nxjerrë gurë afër gërmadhave të Kalasë zë fill në shtator të vitit 2013.

Janë bërë shtatë vjet prej se shteti dhe Kalaja e Lipës sfidohen nga kompanitë gurëthyese. Përderisa pronarët e kompanisë që synon të nxjerrë zhavorr në fshatin afër Pejës janë ndërruar disa herë, problemi mbetet i njëjtë: rrezikimi i monumentit që daton qysh nga shekujt IV-VI të erës sonë.

Historia e ekskavatorëve, buldozerëve e dinamitit për të nxjerrë gurë afër gërmadhave të kalasë zë fill qysh më 2013, kur kompania e një ish-komandanti të UÇK-së nisi eksploatimin në atë zonë. Rasti i fundit është ai i javës së shkuar, kur banorët kishin lajmëruar institucionet se në atë pjesë është duke u punuar.

Instituti Arkeologjik i Kosovës është detyruar që të dalë prapë në terren. Bashkë me të edhe Inspektorati i Trashëgimisë Kulturore. Ky i fundit ka qenë në fshatin malor edhe të hënën, katër ditë pasi kishte ndalur punën. Të hënën, disa banorë të fshatit kanë shkuar te zona ku synohet të bëhet eksploatimi. Banorët e fshatit Lipë kanë qenë të zëshëm vazhdimisht dhe kanë lajmëruar institucionet sa herë ua ka marrë mendja se monumenti është duke u rrezikuar.

I pranishëm ka qenë edhe drejtori i Inspektoratit të Trashëgimisë Kulturore, Imer Hakaj, i cili është zgjedhur në këtë pozitë dy muaj më parë. Ai ka thënë se pesë apo gjashtë qytetarë në mënyrë shumë të qetë kanë kërkuar nga pronarët e gurëthyesit që të mos punohet e të ruhen mbetjet e Kalasë.

“E ne i kemi përsëritur rekomandimet tona detyruese që të mos punohet pa leje të institucioneve të trashëgimisë kulturore”, ka thënë ai.

Paraprakisht më 30 prill Inspektorati ka nxjerrë një rekomandim detyrues për kompaninë që kishte nisur të punonte.

“Të mos ndërmerrni asnjë veprimtari në hapësirën e mbrojtur pa miratim, sipas Ligjit për trashëgimi kulturore, ku nuk lejohet ndërhyrja pa pëlqim paraprak të IAK-ut, institucion kompetent”, shkruhet në rekomandim. Aty shkruhet se duhet të zbatohet pëlqimi për realizimin e veprimtarisë i lëshuar nga Instituti Arkeologjik i Kosovës në gusht të vitit 2017.

Enver Rexha, drejtor i Institutit Arkeologjik të Kosovës, ka treguar se asokohe kishin dalë në terren dhe kishin përcaktuar perimetrin e mbrojtur në kuadër të Kalasë.

“Ne i kemi vendosur kufijtë me koordinata 100 metra larg mbetjeve të Kalasë. Kompania e ka zgjeruar rrugën kaluese. Pa leje, është thyer 100-metërshi. Ata kanë thënë se nuk e kanë ditur që është e ndaluar, por e kanë zgjeruar nga dy metra në katër metra”, ka thënë Rexha. Ka treguar se i kishte rekomanduar Inspektoratit që të ndërpritej puna. Ai ka thënë se ishin njoftuar nga Qendra Rajonale e Trashëgimisë Kulturore në Pejë, pasi kjo e fundit ishte njoftuar nga qytetarët.

“Kompania e ka bërë të qartë se nuk do të prekë në zonën e Kalasë”, ka thënë Rexha. Sipas tij, gjendja është nën monitorim dhe nuk do të lejohet që të cenohet perimetri i monumentit. Ka thënë se IAK-ja vazhdimisht ka qenë e gatshme të dalë në terren sa herë që është lajmëruar se ka zhvillime në atë zonë. Sipas shkresës së Inspektoratit, bëhet fjalë për kompaninë “Idila sh.p.k”. Gazeta ka provuar që të kontaktojë me pronarët në bazë të të dhënave që jep Agjencia e Regjistrimit të Bizneseve të Kosovës. Personi që është lajmëruar ka thënë se e ka shitur kompaninë para rreth një viti dhe tash ajo ka pronarë të rinj./Koha.net

Trashëgimia

11 asete të reja i shtohen trashëgimisë kulturore të Kosovës

Published

on

11 asete të reja iu shtuan Kosovës në listën e trashëgimisë kulturore në mbrojtje të përhershme.

Kështu bëri të ditur Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit në një postim në Facebook.

Ndërkaq këto janë 11 asetet e reja që i shtohen kësaj liste:

Tuma e Shpenadisë – Prizren;

Tuma e Gjinocit – Suharekë;

Vendbanimi shumështresor i Topanicës – Kamenicë;

Vendbanimi prehistorik i Hisarit – Suharekë;

Sahat Kulla dhe Muzeu Arkeologjik – Prizren;

Shtëpia e familjes Pomaku – PrizrenKroi i Beledinjës – Prizren;

Shtëpia e Adem Aga Gjonit – Prizren;

Shtëpia e Zekirja Sokolit – Prizren;

Ndërtesa e Kuvendit të Vjetër – Beledije – Prizren;Kompleksi i Sarajit të Vjetër – Prizren./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trashëgimia

Shqipëria u përgjigjet kritikave të UNESCO-s për Gjirokastrën dhe Beratin

Published

on

Organizata Botërore e Monumenteve, UNESCO u kërkoi një vit më parë autoriteteve shqiptare të finalizonin me urgjencë Planin e Menaxhimit të Integruar për Gjirokastrën dhe Beratin.

Shqipëria thotë në raportin e dorëzuar në UNESCO se kjo nuk është bërë ende dhe i arsyeton vonesat me largimin nga Instituti i Trashëgimisë të gjithë ekipit që punonte për Planin e Menaxhimit.

Ndërsa raporti i Shqipërisë për gjendjen e konservimit të Beratit dhe Gjirokastrës u publikua në faqen e Qendrës së Trashëgimisë Botërore, kjo ende nuk ka ndodhur për Butrintin, për të cilin raporti duhej të dorëzohej nga pala shqiptare më 1 shkurt, shkruan Radio Zëri i Amerikës.

Qendra e Trashëgimisë Botërore të UNESCOS publikoi në faqen e saj raportin e Shqipërisë për gjendjen e konservimit të “Qendrave Historike të Beratit dhe Gjirokastrës” që listohen si site në seri në pasuritë botërore.

Raporti është përgatitur nga ministria shqiptare e Kulturës dhe Ekonomisë në përgjigje të vendimit të Komitetit të Trashëgimisë Botërore që u mbajt në shtator të vitit të shkuar në Arabinë Saudite.

Sipas raportit ende Berati dhe Gjirokastra nuk kanë të finalizuar një Plan të Menaxhimit të Integruar, megjithëse proçesi me mbështetjen ndërkombëtare ka nisur që në vitin 2019 dhe është kërkuar të përfundojë me urgjencë nga Komiteti i Trashëgimisë Botërore.

Vendimi i Komitetit të Trashëgimisë Botërore ne sesionin e 45 te UNESCO-s që u mbajt vitin e shkuar në Arabinë Saudite, nuk ishte bërë i njohur më parë për opinionin shqiptar, por paragrafe të tij zbulohen nga raporti i dorëzuar këto ditë nga Shqipëria.

Në paragrafin 2,3 vendimi i Komitetit të Trashëgimisë Botërore shprehej “se vërente me keqardhje dështimin e Shtetit Palë (Shqipërisë ) për të zbatuar plotësisht asistencën ndërkombëtare të dhënë për zhvillimin e Planit të Menaxhimit të Integruar për Beratin dhe Gjirokastrën në bashkëpunim me sektorët qeveritarë dhe qytetarët”.

“Vendimet e mëparshme të Komitetit, thuhej më tej nga UNESCO, i kërkojnë Shtetit Palë që të finalizojë Planin e Menaxhimit si çështje urgjent, duke marrë parasysh komentet dhe rekomandimet e bëra tashmë nga Organet Këshillimore”.

Ndërsa UNESCO ka kërkuar me urgjencë përfundimin e Planit të Menaxhimit autoritetet shqiptare janë përgjigjur se ky proces nuk ka përfunduar edhe tani pasi i gjithë ekipi i punës së Institutit të Trashëgimisë Kombëtare që ishte i angazhuar drejtpërdrejt në hartimin e draftit të parë të Planit të Menaxhimit të Integruar është larguar nga ky institucion.

“Instituti Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore ka dorëzuar në Qendrën e Trashëgimisë Botërore një draft të Planit të menaxhimit më 16 shkurt të vitit 2023 ndërsa komentet i janë dërguar Institutit Kombëtar të Trashëgimisë Kulturore më 16 mars të vitti 2023” thuhet në raportin e Shqipërisë.

Raporti vijon më tej se “rishikimi i draftit të Planit të Menaxhimit pas komenteve të ekspertëve të ICOMOS dhe ICCROM nuk ka përfunduar plotësisht brenda afateve kohore të përcaktuara në kontratë, për shkak të disa vështirësive”.

Sipas raportit “Instituti i Trashëgimisë gjatë periudhës së zbatimit të kontratës ka pasur disa ndryshime në nivelet e menaxhimit dhe nivelet e stafit teknik, dhe i gjithë ekipi i punës që ishte e angazhuar drejtpërdrejt në hartimin e draftit të parë të Planit të Menaxhimit të Integruar është larguar nga institucioni ”.

Raporti thotë se se “ aktualisht stafi i Institutit Trashëgimisë Kombëtare është i reduktuar dhe pa përvojën e nevojshme në përgatitjen e një plani të integruar të menaxhimit për të dyja qendrat historike”/Media Ndërtimi

 

Continue Reading

Trashëgimia

Kulla e shekullit XVIII në Deçan është shndërruar në muze etnologjik

Published

on

Përveç bukurive të shumta natyrore, Rrafshi i Dukagjinit ofron edhe shumë vende të tjera të trashëgimisë kulturore për t’i vizituar. Një prej tyre është edhe kulla e shndërruar në muze etnologjik.

Kulla e ndërtuar në shekullin XVIII nga familja e Zymer Himës në Deçan, tani është shndërruar në Muze Etnologjik.

Në këtë muze, janë të ekspozuara artefakte dhe eksponate të shumta të lidhura kryesisht me mënyrën e jetës nëpër periudhat e ndryshme historike në trevën e Rrafshit të Dukagjinit.

Drejtor i Muzeut dhe ekspert i trashëgimisë Bekim Vishaj bën thirrje që muzeu të pasurohet në vazhdimësi me vegla dhe artefakte të reja të cilat do ta pasuronin edhe më shumë këtë institucion të kulturës dhe trashëgimisë.

Muzeu Etnologjik (Kulla e Zymer Himës) është një monument i trashëgimisë kulturore në Deçan i kategorisë “artiktektuore” që mbikëqyret nga Komuna e Deçanit dhe Ministria e Kulturës./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trending