Connect with us

Aktuale

Inxhinieri shqiptaro-amerikan që ishte kyç në dërgimin e njeriut të parë në Hënë

Published

on

Wilson Kokalari, një inxhinier i shquar shqiptaro-amerikan, luajti një rol vendimtar në fluturimin e Apollo 11 që e dërgoi njeriun e parë në Hënë.

Kokalari, i lindur në Gjirokastër, Shqipëri, ishte rreth një vjeç kur familja e tij u zhvendos në Nju Jork. Babai i tij ishte një biznesmen, por Wilson Kokalari vendosi të ndjekë ëndrrën e tij për t’u bërë inxhinier. Ai ishte shumë i përfshirë në punën e jashtëzakonshme teknologjike dhe inxhinierike që përgatiste fluturimet historike të programit Apollo, shkruan Illyriapress.com, përcjellë Ndërtimi.info.

Bota dinë shumë për Neil Armstrong dhe Buzz Aldrin, por suksesi i tyre bazohet në punën e palodhur të njerëzve të guximshëm dhe të pasionuar të asaj ushtrie të vogël të inxhinierëve, shkencëtarëve dhe punonjësve të NASA-s që e bënë ëndrrën të bëhet e vërtetë.

Një inxhinier shqiptar prapa fluturimit amerikan: Neil Armstrong, komandanti i Apollo 11, anije kozmike që zbriti në Hënë, bëri historinë kur, së pari, duke vendosur këmbë në “tokë të largët”, në vitin 1969, tha: “Një hap i vogël për njeriun, por një kërcim gjigant për njerëzimin. ”

Njerëzimi sapo kishte vërtetuar se jo vetëm që ishte e mundur të udhëtonin në hapësirë, por edhe të aderonin ndoshta në planetë të tjerë; teknologjia kishte ndryshuar rrënjësisht në pikën e garës me imagjinatën dhe ishte e lehtë të ëndërroje për pushtime të tjera më të largëta. Sidoqoftë, deri në momentin kur publikut iu ofrua lajmi dhe pikëpamjet, vetëm një grusht njerëzish kishin një ide të mirë se sa afër Amerikës ishte ky “kërcim gjigant”.

Një nga ata pak që dinte të gjitha për këtë ishte një inxhinier shqiptaro-amerikan, Wilson Kokalari, i ngarkuar me programimin e testit përfundimtar të të gjithë sistemit Apollo, procedurë paraprake e aventurës ndërplanetare. 45 vjet pasi filloi të punojë për programin më të fshehtë dhe më të madh teknologjik në botë dhe 38 vjet pas udhëtimit historik në Hënë, Wilson Kokalari ra dakord të ketë një intervistë ekskluzive me gazetën Illyria, me ftesë të botuesit të tij Vehbi Bajrami . Ai vizitoi redaksinë, së bashku me motrën e tij, Lumton, gruan e aktivistit të mirënjohur shqiptar, Hamdi Oruçit.

Wilson Kokalari ishte më pak se 2 vjeç kur familja e tij emigroi në Shtetet e Bashkuara, nga Gjirokastra në Shqipërinë e Jugut. Një anëtare e spikatur i familjes së tij dhe një nga intelektualet e para femër e Shqipërisë, Musine Kokalari, u ekzekutua nga komunistët.

Që nga fillimi, ndryshe nga shumë imigrantë të tjerë, babai i tij Hilmi Kokalari testoi me sukses aftësinë e tij të biznesit, duke shitur ullinj dhe djathë të sjella nga Shqipëria. Udhëtimi i tij biznesor pothuajse i kushtonte shumë, kur në 1939 ai u kthye në SHBA vetëm pak ditë para se të ndodhte pushtimi italian. Lufta dhe pastaj izolimi komunist i dhanë fund tregtisë dhe ai u përqendrua në biznesin e pasurive të paluajtshme. Në vitet ’50 ai kishte siguruar një numër të madh ndërtesash në Manhattan. Mund të përfytyrosh vetëm pasurinë e familjes së tij sot, nëse ata kishin ecur në hapat e të atit të tyre. Por djemtë e tij kishin plane të tjera dhe përfundimisht vendosën t’i shisnin ndërtesat.

Në vend që të përpiqej të bëhej një lloj Donald Trump, Wilson Kokalari (dhe vëllai i tij) vendosën të studionin inxhinieri. Wilson mori pjesë në Universitetin Perdue, më e mira për ata që duan të bëhen astronautë. Edhe Neil Armstrong, komandanti i ardhshëm i Apollo 11, u diplomua nga ky universitet.

Mbërritja në Hënë, gara e nxehtë e Luftës së Ftohtë: Në prill të vitit 1961, sovjetikët dërguan njeriun e parë në Hapësirë ​​dhe në kuadër të Luftës së Ftohtë, ndikimi i propagandës së një ngjarjeje të tillë ishte e jashtëzakonshme. Një muaj më vonë, Presidenti Kennedy, në fjalimin e tij historik në Kongres, premtoi se “para se dekada e tanishme të mbarojë, njeriu do të shkojë në Hënë dhe do të kthehet në tokë i sigurt dhe i shëndoshë”.

Në vitet në vijim, NASA do të punësonte 400 mijë njerëz dhe do të shpenzonte 24 miliardë dollarë. Në këtë kuadër, mijëra kompani ofrojnë të bëhen kontraktorët kryesorë të NASA-s. Dy kompani private morën kontratën për ndërtimin e pjesëve kryesore të anije kozmike që do të bënin udhëtimin në Hënë: “Aviation North American” nga Kalifornia do të ndërtonte Modulin e Shërbimit të Komandës – CSM të Apollo, ndërsa “Grumman Aircraft Engineering Corporation” Nga Long Island, Nju Jork, mori përsipër ngritjen e Modulit Hënor ose Modulit të Udhëtimit Hënor – LEM).

Wilson Kokalari është një nga pak njerëz që kanë punuar për të dyja këto kompani. Projekti ishte i madh dhe së paku katër kompani të tjera do të kontraktoheshin nga NASA, për të ndërtuar nën-sistemet e anijes hapësinore. Inxhinieri i lindur në Shqipëri kishte një rol kyç në këtë projekt. Ai ishte kontrolluesi kryesor i sistemit në tërësi. Ai shkroi Projektin Inxhinierik të Raportit, një hap vendimtar në këtë proces. Pas përfundimit, nënsistemet duhej të testoheshin se si punonin. Pastaj sistemi do t’i  nënshtrohej testimit; Atëherë ai do të testohej elektronikisht duke simuluar se si do të funksiononte në hapësirë, pa astronautët brenda anijes. Në fund, në të gjithë sistemin, anije kozmike do të testoheshin, këtë herë me astronautët brenda anijes. Pa sukses në këto teste nuk do të kishte licencë për të lënë terrenin. Ky libër në faqe të pare kishte emrin e tij dhe pasi që atëherë u konsiderua sekret shtetëror, as Kokalari madje nuk mund ta mbante.

Astronautët e parë që hynë në Hënë, si një shenjë mirënjohjeje për punën e jashtëzakonshme të atyre që bënë të mundur këtë fluturim historik, morën me vete një pllakë, me emrat dhe nënshkrimet e anëtarëve të ekipit teknik, duke përfshirë Wilson Kokalarin. Ata i vendosën në Hënë, ashtu siç bënë me flamurin amerikan.

Çudia e tetë e botës: Kokalari tregonte se si babai i tij ishte shumë i çuditur dhe se nuk besonte për një udhëtim në Hënë. “Sigurisht, sigurisht, do të shkosh” tregonte ai fjalët ironike të babait të tij në intervistën për Illyria Press. Megjithatë, babai i tij kishte vdekur në vitin 1964 dhe nuk mundi ta mbërrinte këtë sukses të djalit të tij dhe mbarë njerëzimit.

Duke folur për financa, jeta e tij do të ishte shumë e ndryshme dhe shumë më e dobishme nëse ai do të vendoste të merrej me menaxhimin e ndërtesave që familja e tij i kishte në Manhattan. Ndër dokumentet në posedim të tij, ishte një deklaratë në të cilën një menaxher shpjegon arsyet pse inxhinierit Kokalari do t’i jepej një rritje e pagës prej 25 cent në orë. Përveç certifikatave në vlerësimin e punës së kryer nga ana e profesionistëve të përkushtuar, ka dokumente që dëshmojnë pagesën modeste të pranuar për një punë të tillë të madhe të kryer gjatë atyre viteve. Kokalari vdiq mëngjesin e 23 marsit të vitit 2014 pas një sëmundjeje të shkurtër por të rëndë. /Ndertimi.info/

Click to comment

You must be logged in to post a comment Login

Leave a Reply

Aktuale

Rasti “Toka 2”, dëshmitari thotë se mbrojtësit e familjes së tij u tërhoqën nga lënda pasi u kërcënuan nga dikush

Published

on

Në seancën e së premtes, në rastin e njohur si “Toka 2”, është dëgjuar dëshmitari Dejan Llaziq, i cili tha që gjatë procedurave gjyqësore lidhur me rikthimet e parcelave avokatët e familjes së tij janë kërcënuar e më pas janë tërhequr nga lënda.

Fillimisht dëshmitari Llaziq pohoi se familja e tij ka pasur një tokë në Çagllavicë dhe e njëjta është trashëgimi familjare dhe se prej vitit ‘ 90-ta e mban në mend se e kishin punuar të njëjtën, raporton “Betimi për Drejtësi”.

I njëjti, tregoi se toka tashmë është në pronësi të dikujt tjetër, mirëpo sipas familjarëve të tij kurrë nuk e kanë shitur të njëjtën, përveç se e kanë pasur një marrëveshje paraprake me blerësit potencial, por jo të finalizuar.

“Pasi që kanë nënshkruar kontratën e shitblerjes, pasi që është dhënë një kapar, ata njerëz kanë ardhë me një avokat dhe na kanë thënë që ata nuk do ta blejnë dhe po tërhiqen, pas më shumë se gjashtë muaj dhe kanë kërkuar që ajo kapar t’ju kthehet. Të gjitha këto janë të kthyera (kapari është kthy). Më vonë kam marrë vesh se ata njerëz tani në kadastër janë pronarë”, tha dëshmitari Llaziq.

Lidhur me këtë kontest ai deklaroi se iu kanë drejtuar EULEX-it.

Pas pyetjes së prokurores speciale Merita Bina-Rugova për angazhimin e ndonjë avokati nga ana e familjes së tij lidhur me këtë çështje, dëshmitari Llaziq tha se avokati Anton Nokaj i është ankuar dikujt në familje se nga dikush është kërcënuar, duke mos përmendur ndonjë emër konkret.

Ai gjithashtu theksoi se në cilësinë e përfaqësues ligjore të familjes ka qenë edhe Fatime Berisha, e cila e kishte tërhequr padinë pranë Dhomës së Veçantë të Gjykatës Supreme në atë kohë, pasi që edhe ajo në atë kohë kinse ka marrë kërcënime.

“Nuk e di se çfarë kërcnime dhe nga kush. Kinse thuhet sepse unë nuk kam qenë prezent në ato biseda me Fatimen…dhe për këto kam dëgjuar prej familjarëve të mi”, tha dëshmitari Llaziq.

I njëjti ka mohuar se e njeh të akuzuarin Mehmet Prishtina.

Kurse, mbrojtësja e të akuzuarës, Nexharije Hoti, avokatja Sadije Mjekiqi pas deklarimit të dëshmitarit se nuk ka qenë prezent në asnjë procedurë por vetëm ka dëgjuar nga familjarët e tij, duke konsideruar se aktakuza është ngarkuar me shumë prova të panevojshme.

“Prokuroria Speciale me dëgjimin e këtij dëshmitari, nuk e ka marrë parasysh faktin se edhe në fazën e hetimeve edhe në seancat e gjykimit, gjithçka që është përgjigj ka pas thënie të dëgjuara nga familjarët e tij dhe asnjëherë s’ka qenë pjesëmarrës në asnjë veprim procedural për asnjë çështje penale për të cilat jemi këtu. Kjo do të thotë aktakuza është ngarku me shumë prova të panevojshme”, tha avokatja Mjekiqi.

Paraprakisht në këtë seancë, kryetari i trupit gjykues, gjykatësi Vesel Ismaili bëri të ditur që ky shqyrtim fillon rishtazi, ashtu që në vend të gjykatëses Suzana Çerkini, tani është gjykatësi Rrahman Beqiri, ashtu që me pajtimin e palëve të gjitha veprimet procedurale u konsideruan të lexuara.

Ndryshe, ky rast fillimisht ishte gjykuar nga gjykatësi i krimeve të rënda, Beqir Kalludra, mirëpo me avancimin e tij në Gjykatën e Apelit, lënda nga 3 shkurti 2021 kishte kaluar tek gjykatësi Kushtrim Shyti, i cili nuk ka mbajtur asnjë seancë në këtë rast.

Kurse, më 11 tetor 2021, kjo lëndë ka kaluar në Departamentin Special tek gjykatësja Shadije Gërguri, sipas vendimit të marrë nga kryetarja e Gjykatës Themelore në Prishtinë për ngarkimin e këtij departamenti edhe me lëndë të Krimeve të Rënda.

Ndërsa, gjykatësja Gërguri, menjëherë pas pranimit të shkresave të lëndës dhe shqyrtimit të tyre, duke vepruar sipas detyrës zyrtare më 8 nëntor 2021 ka marrë aktvendim për hudhje të aktakuzës dhe pushim të procedurës penale ndaj të akuzuarve Fetahu dhe Ademi, për shkak se në gusht të këtij viti kishte arritur parashkrimi absolut i ndjekjes penale.

Ndërkaq, pasi që gjykatësja Gërguri gjendet në pushim mjekësor, kjo lëndë ka kaluar tek gjykatësi Vesel Ismaili.

Ndryshe, në këtë rast fillimisht të akuzuar kishin qenë 24 persona, por Gjykata Themelore në Prishtinë, në shtator të vitit 2018, kishte hudhur poshtë aktakuzën për 17 nga ta.

Të gjithë të pandehurit, po akuzoheshin për blerjen e 36 hektarë tokë të Komunës së Prishtinës dhe Graçanicës, të privatizuara me çmime shumë më të ulëta, se sa çmimi real i tregut.

Duke vendosur lidhur me kundërshtimet e mbrojtjes së të akuzuarve, kryetari i trupit gjykues, gjykatësi Beqir Kalludra, kishte hudhur aktakuzën ndaj të akuzuarve për shpëlarje të parave, Arton Vila, Bejtush Zhugolli, Dalip Brahimi, Jeton Govori, Xhabir Kajtazi, Isak Ademi, Albion Mulaku, Lirim Zeka, Agim Jerlia, Gëzim Rama, Basri Beka, Enver Bajrami, Gani Ferizi, Fehmi Ferizi, Bislim Bajrami, Bajram Gashani dhe Shaip Krasniqi.

Ndërsa, ai kishte aprovuar pjesën e aktakuzës ndaj të akuzuarve tjerë në këtë rast, Nexharije Hoti, Mehmet Prishtina, Dukagjin Emërllahu, Reshat Fetahu, Gani Ademi, Avni Maxhuni dhe tani të ndjerës, Sh.M.

Gjykata e Apelit më 29 tetor 2018 kishte vërtetuar aktvendimin e themelores sa i përket të akuzuarve për shpëlarje parash, si dhe të akuzuarve, Prishtina, Emërllahu, Maxhuni dhe Sh.M.

Kurse, ajo kishte kthyer në rivendosje lëndën sa i përket të akuzuarve Ademi, Hoti dhe Fetahu.

Pas kthimit të rastit në rivendosje, në shqyrtimin e dytë prokurorja speciale, Merita Bina-Rugova, kishte bërë ricilësimin e veprës penale ndaj të akuzuarve Hoti, Fetahu dhe Ademi të akuzuar për keqpërdorim të pozitës zyrtare në shpërdorimit të pozitës zyrtare nga neni 339, paragrafi 3 i Kodit të Përkohshëm Penal.

Mirëpo, gjykata e shkallës së parë, më 29 maj 2019 sërish i ka refuzuar si të pabazuara kundërshtimet e provave dhe kërkesën për hudhje të aktakuzës të paraqitura nga mbrojtësit e të akuzuarve Hoti, Fetahu dhe Ademi.

Ky vendim i Themelores, më 27 qershor ishte vërtetuar edhe nga Apeli duke i refuzuar si të pabazuara ankesat e mbrojtjes.

Gjithashtu, Apeli kishte pranuar pretendimet e shkallës së parë se tre të akuzuarit duhet të akuzoheshin për veprën penale “Keqpërdorim i pozitës apo autoritetit zyrtar” nga neni 422 të KPRK-së pasi që ishte më i favorshëm, dhe jo si “Shpërdorim i detyrës zyrtare apo autorizimit” nga neni 339 par.3 të ish-KPK-së, ashtu siç e kishte ricilësuar prokuroria.

Kjo aktakuzë ishte ngritur më 3 mars të vitit 2017, nga prokurori i EULEX-it, Danilo Ciccarelli, ndërsa më pas kjo lëndë i ishte bartur prokurorit vendas nga Prokuroria Speciale e Republikës së Kosovës.

Mehmet Prishtina, Dukagjin Emerllahu e Nexharije Hoti e Avni Maxhuni, akuzohen për veprën penale “krim i organizuar”. Ata akuzohen se nga fillimi i vitit 2009 e deri në tetor të vitit 2014, në territorin e Kosovës, më qëllim të përfitimit të dobisë pasurore, kanë kryer krime të rënda si pjesë e një grupi kriminal të strukturuar.

Prokuroria pretendon se Mehmet Prishtina ka qenë organizator, mbikëqyrës dhe menaxher i aktiviteteve të grupit kriminal të organizuar të përbërë nga Prishtina, Nexharije Hoti dhe Avni Maxhuni. Hoti e Maxhuni, sipas prokurorisë, dyshohet se i kanë menaxhuar aktivitetet kriminale të këtij grupi duke u dhënë udhëzime pjesëtarëve tjerë të këtij grupi.

Ata akuzohen edhe për veprën penale “falsifikimi i dokumenteve zyrtare”, “shpëlarja e parave në vazhdimësi”, ndërsa bashkë me Emërllahun akuzohen edhe për veprat penale “ndihma në kryerjen e veprës penale të nxjerrjes së kundërligjshme të vendimeve gjyqësore të paligjshme”, “ndihma në kryerjen e veprës penale të keqpërdorimit të detyrës zyrtare”,  “grabitja” dhe “shpëlarja e parave në vazhdimësi”./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Një kompani ndërtimi dëmton kabllot e rrjetit nëntokësor në lagjen “Pejton”, mbesin pa energji elektrike një numër i caktuar i konsumatorëve

Published

on

Një kompani ndërtimi, teksa kryente punime në lagjen “Pejton”, ka shkaktuar dëmtimin e kabllove të rrjetit nëntokësor.

Me këtë rast kanë mbetur pa rrymë një numër i caktuar i konsumatorëve të kësaj lagjeje dhe asaj të Dardanisë.

Ekipet e KEDS-it kanë dalë menjëherë në vendin e ngjarjes për të evituar dëmin e shkaktuar. Falë përkushtimit të tyre deri më tash është arritur që pjesërisht të rikyçen në rrjet disa konsumatorë, derisa po punohet në mënyrë intensive që furnizimi t’u rikthehet të gjithë konsumatorëve të afektuar.

Për këtë rast janë informuar organet e rendit, dhe KEDS u bën thirrje kompanive të ndërtimit që të kenë kujdes të shtuar gjatë realizimit të punëve, meqë përveçse dëmtojnë asetet elektroenergjetike të KEDS-it, lënë pa furnizim me energji elektrike edhe konsumatorët./Media Ndërtim

Continue Reading

Aktuale

“Termokos” përfundon sezonin ngrohës 2023/2024

Published

on

Në harmoni me parashikimet meteorologjike për përmirësimin e motit, NP “Termokos” SH.A. ka marrë vendim, që të përmbyllë sot sezonin ngrohës 2023/2024.

Pas 195 ditësh furnizim të mjaftueshëm dhe cilësor me ngrohje për rreth 30 mijë konsumatorë, përfundon një nga sezonat më të suksesshme ngrohëse, në kuadër të cilës ndërmarrja ka shënuar një varg arritjesh në të gjitha fushat.

Gjatë sezonit ngrohës 2023/2024 janë prodhuar rreth 328 mijë MWh energji termike apo 7% më shumë se sezonën e kaluar, nga KEK-u janë ekstraktuar 303.15 GWh energji, që në raport krahasues me sezonin ngrohës paraprak ka një rritje prej 14.6%, ashtu sikur edhe tek liferimi i energjisë termike, që ka qenë 270 GWh. Rrjeti i ngrohjes është zgjeruar edhe për 317 objekte banesore me 13.313 njësi banimi dhe me një sipërfaqe totale prej 1,122,538.00 m².

Ky sezon ngrohës ka qenë fazë testuese para fillimit të aplikimit të metodës së re të faturimit sipas konsumit. Si rrjedhojë e testimeve, analizave e krahasimeve, që janë realizuar, tanimë mbi 1 mijë konsumatorë i kanë marrë faturat e para testuese sipas konsumit, bazuar në të cilat 33% e konsumatorëve si rezultat i kursimit të energjisë ngrohëse kanë pranuar fatura më të ulëta se ato që kanë marrë më parë.

NP “Termokos” do të vazhdojë të angazhohet për modernizimin e mëtutjeshëm të shërbimeve dhe realizimin e projekteve të shumëta, që do të kenë ndikim të shumëfishtë pozitiv në mirëqenien e qytetarëve tanë./Media Ndëtimi

Continue Reading

Trending