Janë vetëm pak ndërtesa romake që u kanë mbijetuar 2000 viteve pas rënies së Perandorisë Romake, por vetëm një ka mbijetuar dhe atë pa asnjë formë të konzervimit, ai është Panteoni (The Pantheon).

Edhe pse u rindërtua disa herë për shkak të zjarreve në shekullin e parë, hera e fundit e ndërtimit të tij, kjo që është edhe sot, ishte në kohën e Perandorit Hadrian para 1900 viteve.

Panteoni është ndërtuar si tempull i të gjithë zotërave romakë, mirëpo ai u konvertua në kishë katolike në fillimet e shekullit VII. Para izolimit shoqëror në Panteon mbahej Meshë e përjavëshme dhe ngjarje tjera festive, por, tërheqjen më të madhe të turistëve e bën rëndësia e tij kulturore dhe artistike. Artisti Michelangelo, kur për herë të parë e pa Panteonin, kishte thënë se ajo çfarë sheh është më shumë punë e engjujve se sa e njeriut.

Ndërtesa më e vjetër në Romë, tashmë qëndron si një monument antik romak i enigmës dhe mençurisë. Askush nuk është i sigurt se si romakët kanë qenë në gjendje të ndërtojnë një ndërtesë të tillë, megjithatë sot janë evidentuar disa metoda të cilat ata i kanë përdorur, siç janë përforcimi i mureve me harqe mbështetëse dhe krijimi i një forme të betonit më të avancuar se ai që përdoret sot.

Tipari më i veçantë i Panteonit është kupola masive, e cila ishte më e madhja në botë deri kur u ndërtua Florence Duomo në shekullin XIII. Sidoqoftë, Panteoni është akoma kupola më e madhe në botë e pa-mbështetur.

Kupola e betonit ka diametër prej 142 feet dhe distanca nga dyshemeja deri në kulmin e saj është gjithashtu 142 feet që me metër i bie 43 metra. Kjo nënkupton se hapësira e brendshme nën kupolë mund të mbajë një sferë perfekte, tipar arkitektural i precizitetit, që ka lënë ekspertët të bëjnë tentime të kota për shpjegimin e këtij ndërtimi të paparë, shkruan Aleteia.org, transmeton Ndërtimi.info.

Një teori thotë se kupola është e ndërtuar nga vetëm një njësi betoni dhe më pastaj është vendosur mbi muret e Panteonit. Mirëpo kjo teori vetëm sa ngrit më shumë pikëpyetje se si është bërë kjo punë.

Përderisa nuk dihet saktësisht mënyra e ndërtimit të kësaj kupole, ekspertët kanë identifikuar materialet e përdorura në përzierjen e betonit, e cila, të paktën, spjegon një pjesë të metodës së tyre. Romakët e kanë përdorur një praktikë moderne të arkitekturës e cila quhet klasifikim, e cila sheh materialet më të rënda dhe më të forta, si shkëmbinjtë e mëdhenjë të bazaltit, të vendosura në fund të përzierjes së çimentos, me shtufëza më të lehta të përdorura në pjesët e sipërme. Gjithashtu, sa më lart që shkohet betoni bëhet më i hollë, në mënyrë që të zvogëlohet presioni në bazë.

Në majen e kupolës është një hapje e njohur si okul (ose Syri i Panteonit), i cili është burimi i dritës së diellit në ndërtesë. Drita e diellit refrakton nëpër shumë sipërfaqe të brendshme mermeri për të ndriçuar të gjithë dhomën e brendshme të Panteonit. Kjo okul gati dhjetë metërshe gjithashtu ndihmon strukturën të qëndrojë duke  e mbajtur peshën jashtë, dhe pasi që shiu mund të hyjë në atë pjesë dyshemetë janë me pjerrtësi të lehtë në mënyrë që të kullohet uji.

Faqja e internetit për udhëtime turistike, Eitch Borromini, thekson se brendësia e Panteonit është e veshur me 16 mbështetëse Corinthian që janë gati 12 metra të larta dhe 1.5 metër të gjera. Ato ishin sjellur nga Egjipti përmes një përpjekje të gjerë, të cilën uebfaqja e përshkruan detajisht:

“Këto kolona janë tërhequr zvarrë më shumë se 100 km me slita druri, nga gurorja deri në Lumin Nil. Ato u lundruan me anije poshtë Lumit Nil, atëherë kur niveli i ujit ishte i lartë  gjatë përmbytjeve të pranverës, dhe më pas u transferuan në anije për të kaluar Detin Mesdhe e për të mbërritur në Portin Romak Otsia. Prej atje ata u transportuan për në Lumin Tiber për ti çuar në Romë”, thuhet në uebfaqen Eitch Borromini.

Pjesa më e vjetër e Panteonit, fasada e saj ende mban emrin e arkitektit origjinal, Agrippa. Lejimi i qëndrimit të këtij emri në fasadë mendohet të ketë qenë shenjë respekti nga ana e Perandorit Hadrian.

E tani kur njerëzit janë të izoluar, Panteoni është i hapur për vizita virtuale. Ekzistojnë disa pamje 360 shkallë si brenda ashtu edhe jashtë tij, në mënyrë që turistët virtual të shohin çdo detaj të Panteonit.