Infrastruktura sociale përfshin burimet dhe shërbimet që lejojnë krijimin e lidhjeve komunale dhe lidhjeve sociale. Brenda mjedisit të ndërtuar, ai manifestohet përmes hapësirave publike si parqet, bibliotekat dhe qendrat komunitare së bashku me hapësirat e pragut si stacionet e transportit publik.

Këto hapësira publike sociale luajnë një rol vendimtar në forcimin e komuniteteve dhe, nga ana tjetër, aftësinë e tyre për t’iu përgjigjur ngjarjeve katastrofike të lidhura me klimën. Ata mund të ofrojnë strehim fizik për popullatat më të cenueshme ndaj këtyre ngjarjeve dhe të nxisin rrjete elastike të njerëzve që mund të shërohen më shpejt. Duke pasur parasysh frekuencën në rritje të ngjarjeve ekstreme të motit në Shtetet e Bashkuara për shkak të ndryshimeve klimatike dhe pamjaftueshmërisë së infrastrukturës sociale, shqyrtimi i hapësirave publike si një mjet kritik për elasticitetin klimatik bëhet jetik.

Kur ndodh një ngjarje ekstreme e motit, shkalla e ndikimit të saj në jetën e njeriut varet nga një mori faktorësh. Sipas hulumtimit të Institutit të Tokës Urbane “Dhjetë Parimet për Ndërtimin e Rezistencës”, rreziku që vjen nga një rrezik klimatik nuk është vetëm ngjarja në izolim, por më tepër një ndërveprim kompleks i ashpërsisë së ngjarjes, popullatës që ajo prek dhe dinamikës themelore socio-ekonomike në Luaj.

Për shembull, rreziku i një përmbytjeje varet nga numri i njerëzve që prek dhe streset socio-ekonomike që i bëjnë këta njerëz më të prekshëm. Ndërsa Shtetet e Bashkuara përballen me përshkallëzimin e dukurive të valëve të të nxehtit, përmbytjeve dhe stuhive, pesha e këtyre ngjarjeve do të bjerë në mënyrë disproporcionale mbi segmentet ekonomikisht më të pafavorizuara dhe më të margjinalizuara të popullsisë së saj.

Lidhjet e forta komunale janë thelbësore për përgjigjen efektive ndaj goditjeve dhe streseve të lidhura me klimën, të cilat do të bëhen më të rënda dhe të përsëritura për shkak të ndryshimeve klimatike. Më pas, infrastruktura për t’i mbështetur këto bëhet thelbësore dhe precedentët tregojnë se roli që këto mund të luajnë si infrastrukturë e mbrojtjes klimatike mund të jetë me shumë shtresa. Infrastruktura sociale e mirëmbajtur, e barazisë sociale dhe lehtësisht e aksesueshme ka potencialin për të nxitur lidhjet komunale dhe për të ofruar strehim fizik që mund të mbështesë në mënyrë efektive ata që janë më të cenueshëm ndaj efekteve të ndryshimeve klimatike./Media Ndërtimi

Bota i ka sytë te Amazona. Të dhënat gjeografike për këtë territor të gjerë, që përfshin 6.74 milionë kilometra katrorë në tetë vende të Amerikës Latine, shfaqen vazhdimisht në mediat kombëtare dhe ndërkombëtare. Titujt shpesh theksojnë madhësinë e tij të madhe si pylli më i madh tropikal i shiut në botë, shtëpia e 10% të biodiversitetit të planetit dhe përgjegjës për 15% të ujërave të ëmbla të Tokës. Megjithatë, pak vëmendje i kushtohet asaj që ndodh nën tendën e saj, në tokën ku jetojnë njerëzit.

Aspektet urbane të rajonit të Amazonës janë shpesh të fundit që përmenden kur diskutohet për këtë pjesë të Tokës. Megjithatë, të kuptuarit e rëndësisë së ruajtjes së pyllit për mbijetesën e planetit përfshin gjithashtu kujdesin për cilësinë e jetës së banorëve të tij.

Vetëm Amazona braziliane ka një popullsi prej 28.4 milionë banorësh dhe urbanizimi po rritet. Aktualisht, 75% e popullsisë së saj konsiderohet urbane, shumica dërrmuese banon në komuna të vogla me deri në 50,000 banorë. Gjatë shekujve, kjo strukturë është formuar nga dy periudha domethënëse: epoka kur lumenjtë luajtën një rol vendimtar në ekonominë lokale nëpërmjet nxjerrjes së gomës në shekullin e 19-të dhe rritja e shpejtë e qyteteve të ndryshme përgjatë akseve rrugore të hapura nga qeveria ushtarake duke filluar nga viti 1970.

Kjo histori, duke filluar nga kolonizimi, me objektivin e saj të vetëm nxjerrjen e burimeve, është barra me të cilën përballet rajoni i Amazonës. Larg nga të qenit një përrallë e jetesës së qëndrueshme të bazuar në mirëkuptimin stërgjyshorë, ajo e portretizon pyllin si një pengesë për t’u kapërcyer.

Si rezultat, ka një shpërndarje të madhe të popullsisë, me një distancë mesatare lineare prej 1000 km ndërmjet vendbanimeve, që paraqet sfida përsa i përket lëvizshmërisë dhe aksesit në shërbimet bazë.

Pavarësisht se janë të rrethuar me ujë të ëmbël, indekset e kanalizimeve dhe ujit të pijshëm janë më të ulëtat në vend, me banesa cilësore dhe hapësira publike të kufizuara për një pjesë të vogël të popullsisë. Këto kontradikta arrijnë kulmin në favelën e tretë më të madhe në Brazil, e vendosur pikërisht në buzë të pyllit.

Si mund të asimilohet rëndësia e natyrës përreth si thelbësore për mbijetesën e planetit, ndërkohë që ekzistenca e dikujt kërcënohet çdo ditë?

Sigurimi i një jete dinjitoze dhe të rehatshme për këto komunitete është thelbësore për të ushqyer një ndjenjë përkatësie dhe kujdesi ndaj gjithçkaje që përbën Amazonën. Në këtë kuptim, pavarësisht nga të kuptuarit e rrënjëve të thella të problemeve me të cilat përballet popullsia e Amazonës, veprimet e synuara që e perceptojnë urbanizimin dhe natyrën si aspekte të ndërvarura dhe jo të kundërta, mund të jenë një mjet i rëndësishëm për ndryshimin e kursit.

Shembujt ilustrojnë se si ne mund të krijojmë arkitekturë dhe qytete të përmirësuara duke shfrytëzuar burimet e disponueshme dhe duke përforcuar lidhjen midis komuniteteve dhe natyrës.

Ky ndryshim në fokus shtrihet përtej hapësirës së madhe të pyllit për të përfshirë edhe sfidat me të cilat përballen banorët e tij. Në fund të fundit, siç pohon antropologu Romero Ximenes, Amazona nuk është thjesht një peizazh natyror me shifra marramendëse.

Një peizazh nuk ka etni, nuk ka kulturë; është thjesht një peizazh. Amazon ka të bëjë me njerëzit që bëjnë jetesën, duke prodhuar ekzistencën e tyre. Prandaj, rëndësia e vlerësimit të koncepteve dhe teknologjive të përshtatura për të siguruar riprodhimin dhe mbijetesën, jo vetëm të mjedisit, por edhe të njerëzve./Media Ndërtimi

Në qershor të vitit 2024 do të skadojë licenca e Terminalit Doganor në Ferizaj. Ndonëse terminali ka bërë kërkesë për ri-licencim në kohë, Komisioni për shqyrtim dhe vlerësimin e kërkesës ende nuk ka shkuar në këtë Terminal dhe ende nuk ka asnjë përgjigje. Në ankesën e kompanisë “Fitorja” thuhet se nëse do të mbyllet Terminali, do të përfitojnë kompanitë transportuese nga Serbia dhe shtete e tjera, të cilat e përbëjnë pjesën më të madhe të transportit tokësor që operojnë në Kosovë me 95 për qind.

Ankesa e kompanisë “Fitorja”, peticionet dhe letrat e plota të Agjentëve Doganorë dhe bizneseve drejtuar kryeministrit Albin Kurti, por nga Qeveria e Kosovës nuk janë përgjigjur për KosovaPress.

Për këtë është deklaruar për KosovaPress, Ministri i Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës, Liburn Aliu, i cili thotë se kjo çështje mbetet brenda Komisionit përkatës, dhe shton do të trajtohet proceduralisht sikurse edhe rastet tjera.

Aliu thekson se pretendimet nga ana e kompanisë dhe ato të Komunës së Ferizajt, do të trajtohen mjaft seriozisht edhe në ministrinë që e drejton ai, por edhe në Ministrinë e Financave.

Megjithëse, terminali ka bërë kërkesë për ri-licencim në kohë, komisioni për shqyrtim dhe vlerësim të kërkesës ende nuk ka shkuar në këtë Terminal dhe me ç’rast nuk ka përgjigje. Në ankesën e kompanisë “Fitorja” thuhet se nëse do të mbyllet Terminali, do të përfitojnë kompanitë transportuese nga Serbia dhe shtete e tjera, të cilat e përbëjnë pjesën më të madhe të transportit tokësor që operojnë në Kosovë me 95%. Megjithatë për këtë, Aliu thotë se duhet të ketë veprime që promovojnë zhvillimin ekonomik të vendit, dhe jo të dëmshme./Media Ndërtimi