Connect with us

Aktuale

Kur fotografia dhe arkitektura botërore përpjeken në dorën e syrin e Ilir Rizajt

Published

on

Shkruan: Uran Haxha

Ai është një pejan, por i rritur në Prishtinë. S’ka mundur t’i shpëtojë një vesi të pejanëve që merren me zeje, megjithëse zeja e tij është më moderne, ose të paktën i ka rezistuar dhe ka ecur me kohën. Është Ilir Rizaj, fotograf që në sytë e tij së më miri merr fokusin e arkitekturës, objekteve të ndryshme dhe hapësirave që ua shton madhështinë. Një rrëfim për mos t’u humbur, nga fotografi që fotografitë e tij janë botuar në revistat më me nam për dizajn e arkitekturë.

Iliri njihet jo pak në rrethe profesionistësh sikur të fotografisë, ashtu edhe arkitekturës. Mirëpo, vonë në muajt e fundit të 2018-s, në një projekt të Përparim Ramës, H-House, pashë që fotografitë ishin fantastike. Firma e tyre mbante emrin e Ilir Rizajt dhe Fitim Muçajt. I ramë mbas si punë gazetari dhe pamë shumë punë të mëdha të Ilirit, që do pasonte me një kontakt direkt me të.

Gjithçka filloi kështu, duke u pasuar me një artikull të shkruar nga vet Ilir Rizaj për arkitektin Sokol Malushaga, që e botuam në Ndertimi.info. Radha mbeti që Rizaj, të na rrëfente pak për historinë e tij ngazëlluese. Si adoleshent, 15-vjeçar, po lidhte opingat mirë që të shkonte nga shkolla fillore në atë të mesmën. Në atë kohë, shpesh profesioni vendosej mu aty, sepse drejtimi në shkollën e mesme ta diktonte rrugën e jetës, natyrisht që jo gjithmonë.

Por, Ilir Rizaj kishte kuptuar se kishte pasion për një letër të vizllueshme që shpërfaqte imazhet e kapura nga syri i një aparati fotografik. Ai zbuloi fotografinë si pasion.Fati i donte që familja të kishte një aparat fotografik dhe kështu e shpjegon fillimin e tij.

Kur isha shumë i ri diku rreth 15 vjeçar e kuptova që kisha pasion për fotografi dhe vendosa ta ‘konfiskoj’ aparatin e familjes. E mora një kurs të fotografisë në Institutin e Amvisërisë në Prishtinë, dhe e krijova dhomën e errët në bodrumin e shtëpisë”, tregon ai. Kursin kishte filluar, dorën ia kishte marrë aparatit, dhoma ishte bërë gati dhe fotografitë dilnin nga Ilir Rizaj.

 

Mullixhiu, Tiranë

Karriera në New York

Shtatë vjet nga protestat e 1981-s, pranë hyrjes së decienies së fundit të shekullit XX, Kosova po ziente. Kjo do të dëshmohej pak vite më vonë edhe kur në Kosovë shpërtheu lufta. Si shumë të rinj, edhe Iliri pati fatin e mërgimit.

Në vitin 1988 e kam lëshuar Kosovën dhe jam zhvendosur në New York. Kam filluar punë në restorante, por krahas karrierës në restorante, jam marrë me fotografi në mënyrë amatore”, tregon Rizaj, që kohën sot e ka bukur të zënë, duke lëvizur mes rrokaqiejve njujorkez për të fotografuar vepra të arkitektëve.

Sigurisht fati duhet të jetë ndonjëherë në anën tënde. “Në vitin 1993 jam takuar me Fadil Berishën, fotografin e talentuar të modës. Ishte hera e parë që pata mundësi ta shohë realizimin e fotografisë profesionale të nivelit më të lartë botëror”. Po ai vit vë vulën e fillimit të punës së Rizajt afër arkitektëve.

Projekte e para arkitektonike që i kam fotografuar profesionalisht kanë qenë në po atë vit. Ato kanë qenë dizajne nga një arkitekt iranian, Bijan Safavi”, kujton Rizaj, që deri në vitin 2012, fotografinë e kishte vetëm pasion.

Upstate NY Residence

Më 2012 iu kam përqendruar në mënyrë profesionale, dhe natyrisht jam përqendruar në fotografi arkitektonike, ku e kam zemrën. Si klientë, sot kam arkitektë individualë si dhe firma të mëdha që dizajnojnë aeroporte, ndërtesa banimi, restorante, etj. Projektet që i kam fotografuar deri tani mund t’i shihni në ueb sajtin tim (vizito faqen)”, thotë Ilir Rizaj për Ndertimi.info.

Në detaje paksa, fotografi Rizaj që syri më së miri ja sheh arkitekturën, flet për relacionin e arkitekturës me fotografinë.

Arkitektura është një lami shumë interesante, përsa i përket fotografisë. Duhet të specializohesh në hapësirë, në perspektivë, në përmasa. Duhet të njihesh shumë mirë me këtë lami, përsa i përket aspektit arkitektonik. Për ta fotografuar ndriçimi është shumë, shumë me rëndësi: si të ndriçohet një hapësirë pa e ndërru dizenjon e ndriçimit origjinal që e ka paramendu arkitekti”.

Në mesin e atyre që bashkëpunojnë me Ilir Rizajn, një rend jo i vogël janë shqiptarë. Ai flet me ëndje për këta arkitektë shqiptar.

Bashkëpunoj me talentë të jashtëzakonshëm shqiptarë, si arkitektët: Sokol Malushaga, Bujare Cana, dhe Mars Podvorica, që jetojnë dhe veprojnë në New York, Përparim Rama, në Londër, Ilir Murseli dhe M. Koca në Prishtinë”, i përmend Rizaj këta artikitektë, duke thënë se një nga projektet më interesante që ka fotografuar është restoranti/bari “KuDeTa” në Perth të Australisë, vepër e Përparim Ramës.

Ardhjet dhe planet për Kosovë

Në çdo vit, agjenda e fotografit të arkitekturës përmban Kosovën. Ai gjithmonë dëshiron të vijë në Kosovë, por shpesh edhe dëshpërohet.

Në Kosovë mundohem me ardhë çdo vit. Çdo vizitë është dualiste, aq sa gëzohem ta shohë vendlindjen, familjen dhe shoqërinë e vjetër, aq sa edhe dëshpërohem kur shoh ndotje të jashtëzakonshme të mjedisit, ndërtime të egra të pafundme”.

Ai mahnitet nga kullat në Kosovë, shtëpitë e vjetra dhe veçon objektin e Bibliotekës Kombëtare, si dizajn unik. Krahas talentëve të shumtë për arkitekturë nga Kosova, Rizaj thotë se “na mungon një vizion kombëtar për të krijuar kushtet e duhura financiare dhe sociale për arkitekturë interesante”.

Të gjitha këto, nuk e ndajnë asnjëherë nga ëndrra e tij. Guida arkitektonike nga Kosova.

Unë e kam ëndërr të kahmotshme ta realizoj një libër, një guide arkitektonike, por jeta dinamike në New York ende nuk ma ka mundësuar këtë, por shpresoj se vjen dita së shpejti. Në ndërkohë, do të vazhdoj të zhvillojë bashkëpunimin me sa më shumë arkitektë të talentuar shqiptarë, kudo që të janë në botë”./ndertimi.info/

Aktuale

Pas Danimarkës, edhe Belgjika propozon ta ndërtojë një burg në Kosovë

Published

on

Pas Danimarkës, edhe në Belgjikë është hedhur ideja për ndërtimin e një burgu në Kosovë ku shteti belg do t’i sillte të burgosurit pa dokumente për të vuajtur dënimin. Këtë ide e ka thënë deputeti belg Theo Francken nga partia “N-VA” në një intervistë për gazetën “Het Nieuwsblad”.

Sipas deputetit Francken, kjo ide përshtatet në mënyrë të përkryer me ndalimin e azilit, gjë që partia e tij e ka kërkuar prej kohësh.

Propozimi i deputetit Francken është përfshirë në manifestin zgjedhor të N-VA. Ai e sheh edhe si zgjidhje për dekonstruksionin e burgjeve.

Mediat belge shkruajnë se stafi i burgjeve belge do të jetë i lumtur për një ide të tillë, megjithatë sa është e realizueshme?

An-Sofie Vanhouche, profesoreshë e kriminologjisë në VUB, ka zbutur pritshmëritë lidhur me këtë ide. Sidomos nëse krahasimi bëhet me Danimarkën, sepse marrëveshja Danimarkë-Kosovë nuk është zhvilluar plotësisht.

“Burgu në vetvete është ndërtuar tashmë. Megjithatë shumë gjëra duhet të rregullohen dhe shumë mbeten të paqarta,” tregon Vanhouche nga bisedat që ajo pati me kolegët e saj danezë në shkurt.

Ndërtimi i një objekti është mjaft i thjeshtë, transferimi i njerëzve në Kosovë nuk është, thotë ajo.

“Të arrestuarit nuk duan thjesht të transferohen në një vend tjetër. Vetëm për shkak se janë dënuar nuk do të thotë se ata nuk i ruajnë të drejtat e tyre.”, ka thënë ajo.

Vanhouche ka ngritur edhe pikëpyetje nëse mund të garantohen të drejtat e njeriut në burgjet në Kosovë.

“Ky është problemi i parë për Danimarkën. Shumë avokatë nuk e konsiderojnë këtë të realizueshme.”, ka shtuar ajo./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Mbahet “Konferenca Studentore Ndërkombëtare e Inxhinierisë së Ndërtimit” (ISCCE 2024)

Published

on

Sot, në mjediset e Fakultetit të Inxhiniersië së Ndërtimit këtu në UP, filloi maratonën tre-ditore “Konferenca Studentore Ndërkombëtare e Inxhinierisë së Ndërtimit” (ISCCE 2024). Rektori i Universitetit të Prishtinës, Prof. Qerim Qerimi, bashkë me Rektorin e Universitetit Politeknik të Tiranës, Prof. Andrea Maliqari, dhe Dekanët e Fakulteteve të Inxhinierisë së Ndërtimit në Prishtinë, Prof. Florim Grajçevci dhe Tiranë, Prof. Neritan Shkodrani, nën një tempull të dijes ngritën në piedestal arritjet e studentëve të fushave të inxhinierisë së ndërtimit, duke i kurorëzuar në këtë Konferencë Ndërkombëtare.

Në panele të rezervuara iu kushtua rëndësi edhe folësve të ftuar nga anë e mbanë bota. Profesorë e inxhinierë të shquar nga Prishtina, Tirana, Stambolli, Praga, Vjena e Shkupi, shpalosën para më shumë se 300 pjesëmarrësve, hulumtime shkencore e tema inxhinierike të prekura për herë të parë në rajon.

Ky event i shënuar është arritje e madhe për të gjitha institucionet e Universitetit të Prishtinës, marrë parasysh gamën e madhe shkencore që po e shpalosë.

Nën organizimin e Fakulteteve të Inxhinierisë së Ndërtimit në Universitetin e Prishtinës dhe Universitetin Politeknik të Tiranës, sot filloi kjo konferencë me përmasa tejet të kënaqshme duke ngritur nivelin akademik të studentëve në Universitetin tonë dhe më gjerë.

Maratona e kësaj ngjarje të shënuar vazhdon edhe për dy ditë të tjera radhazi, për të shpërfaqur edhe punën e shkencore të studentëve pjesëmarrës./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Një e treta e evropianeve nuk e kuptojnë se si funksionon inflacioni

Published

on

Një e treta e evropianeve nuk e kuptojnë se si funksionon inflacioni, sipas një sondazhi të Eurobarometrit. I njëjti sondazh zbuloi se vetëm 18% e qytetarëve të BE-së ishin në gjendje të tregonin një nivel të lartë edukimi financiar. Sipas sondazhit, 65% e qytetarëve të BE-së janë të vetëdijshëm se, në kohë inflacioni pozitiv, fuqia blerëse e parave të tyre ulet, që do të thotë se ata mund të blejnë më pak se më parë me të njëjtën sasi parash.

Në tetor 2022, inflacioni vjetor në BE arriti nivele të papara në katër dekadat e mëparshme në 11.5%. Ndërsa rritja e kostos së jetesës ishte shqetësimi më urgjent për 93% të evropianëve në atë kohë, me sa duket një e treta e qytetarëve të BE-së nuk e dinë se si inflacioni ndikon në jetën e tyre. Sondazhi i Eurobarometrit, i kryer në mars-prill 2023, përfshiu pyetje mbi njohuritë financiare dhe sjelljen për të matur njohuritë financiare në të gjithë vendet e BE-së.

Vetëm rreth një e katërta e të anketuarve (26%) në BE iu përgjigjën saktë të paktën katër nga pesë pyetjet mbi njohuritë financiare. Gjysma iu përgjigj saktë vetëm dy ose tre pyetjeve, ndërsa një tremujor tjetër i gjeti pyetjet veçanërisht sfiduese. Performuesit më të mirë ishin Holanda (43%), Danimarka (40%), Finlanda (40%) dhe Estonia (39%) ku rreth katër në 10 të anketuar shfaqin një nivel të lartë njohurish financiare. Rumania dhe Portugalia raportuan rezultatet më të këqija në nivelet e larta të njohurive financiare me 13% dhe 16%, respektivisht.

Ndër katër ekonomitë e mëdha të BE-së, vetëm Gjermania kishte një rezultat më të lartë se mesatarja e BE-së në këtë tregues. Ndërsa rezultatet e Francës dhe Italisë ishin pak më poshtë mesatares së BE-së, kjo shifër ishte dukshëm e ulët në Spanjë me 19%.

Anasjelltas, përqindja me një rezultat të ulët ishte më e larta në Qipro dhe Rumani (të dyja 30%), e ndjekur nga Greqia (29%) dhe Portugalia (28%). Sondazhi zbuloi se 35% nuk e kuptonin se si inflacioni ul fuqinë e tyre blerëse. Pyetja ishte: Në BE, 22% thanë se mund të blinin të njëjtën sasi, dhe 7% u përgjigjën se mund të blinin më shumë se sot. Gjashtë përqind e pjesëmarrësve nuk kishin përgjigje.

Përqindja që iu përgjigj saktë kësaj pyetjeje (“Më pak se sa mund të blini sot”) ishte nën 60% në Qipro, Portugali, Greqi, Rumani dhe Itali, ndërsa Finlanda dhe Estonia kishin përqindjen më të lartë me 84%. Njohuria e përgjithshme financiare bazohet në njohuritë financiare dhe rezultatet e sjelljes. Mesatarisht, në të gjithë BE-në, 18% e të anketuarve kanë një rezultat të lartë për nivelin e përgjithshëm të edukimit financiar, 64% kanë një rezultat mesatar dhe 18% një rezultat të ulët.

Përqindja me një rezultat të lartë varionte nga 11% në Portugali dhe Letoni në 27% në Danimarkë, Slloveni dhe Suedi dhe 28% në Holandë. Përkundrazi, përqindja me një rezultat të ulët ishte më e larta në Finlandë (27%), Letoni (24%), Belgjikë (22%) dhe Spanjë (22%). Duke parë rezultatet e nivelit socio-demografik, proporcioni me një rezultat të lartë në arsimimin e përgjithshëm financiar është më i lartë midis:

meshkuj (24% krahasuar me 13% të femrave);

të anketuarit e moshës mbi 39 vjeç (20%, krahasuar me 13% të moshave 18-24 dhe 16% të atyre të moshës 25-39 vjeç);

të anketuarit me nivel të lartë arsimor (26%, krahasuar me 16% të atyre me nivel të mesëm dhe 12% për ata me nivel të ulët arsimor).

BE-ja po punon për të siguruar që qytetarët e saj të kenë njohuritë dhe aftësitë që u nevojiten për të marrë vendime të mira financiare./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trending