Energjia bërthamore po kthehet në mes të krizës globale të energjisë dhe lëvizjes drejt zeros neto.

Një gjeneratë e re e reaktorëve të vegjël modularë me bazë tokësore (SMR), zakonisht prodhojnë 300 MWe ose më pak.

Fillimisht të përshtatura nga teknologjia në nëndetëset bërthamore dhe aeroplanmbajtëset bërthamore, SMR-të për gjenerimin e energjisë civile premtojnë kohë më të shkurtra ndërtimi falë fabrikimit në fabrikë të komponentëve të standardizuar, jashtë raftit.

Ato janë gjithashtu tërheqëse sepse gjurmët e tyre më të vogla do të thotë se ato mund të përshtaten në vendin e termocentraleve të çaktivizuara me qymyr dhe zonave të tjera në fushë kafe.

Në fund të vitit 2022, Balfour Beatty nënshkroi një aleancë të re për të ndërtuar SMR në Mbretërinë e Bashkuar për Holtec me bazë në SHBA.

Por deri më tani, vetëm një ose dy SMR me bazë tokësore janë në ndërtim e sipër, megjithëse disa kompani janë duke punuar në zhvillimin dhe vendosjen e tyre në këto shtete: SHBA, Kinë, Britani, Kanadë, Koreja e Jugut  dhe Argjentina.

Komuna e Prishtinës me buxhetin e vitit 2023, ka planifikuar ndërtimin e tri shkollave të reja, në vlerë prej mbi 12 milionë eurosh. Drejtues të shkollave dhe njohës të arsimit, vlerësojnë se është shumë e nevojshme ngritja e kapaciteteve infrastrukturore në kryeqytet pasi që shumë shkolla po përballen me numër të madh të nxënësve në paralele.

Mbi 12 milionë euro do t’i kushtojë Komunës së Prishtinës ndërtimi i tri shkollave të reja, që është planifikuar të ndërtohen në kryeqytet me buxhetin e vitit 2023. Se kryeqyteti ka nevojë për ndërtimin e objekteve të reja shkollore, e thonë edhe drejtues të shkollave, pasi shumica e tyre përballen me numër të madh të nxënësve. Njëra  prej tyre është Shkolla fillore “Pavarësia” për të cilën komuna ka ndarë buxhet për ndërtimin e një aneksi. Drejtori i kësaj shkolle, Shefki Rusinovci, i tha Radio Kosovës se ka vite që kjo shkollë përballet me mungesë të hapësirës shkollore dhe numër të madh të nxënësve nëpër klasa.

“Këtë sfidë nuk e kemi vetëm këtë vit, por së paku për gjashtë vite. Kemi bërë kërkese për ndërtimin e një aneksi për të krijuar hapësirë të mjaftueshme që në kushte normale të zhvillojmë procesin edukativo  arsimor.  Ky vit është më i ngarkuari dhe na ka detyruar që të nxjerrim një kalendar me tri ndërrime. Edhe pse kështu me tri ndërrime, prapë se prapë paralelet janë të ngarkuar me nxënës”, tha Rusinovci,

Edhe njohës të arsimit vlerësojnë se është i nevojshëm ndërtimi i objekteve të reja shkollore. Rinor Qehaja, nga Instituti “ Edguard” në një përgjigje për Radio Kosovën, tha se investimet në infrastrukturë shkollore duhet të bëhen në mënyrë që të garantojnë që numri i nxënësve të mos ta tejkalojë numrin e lejuar pasi ndikon në mësimdhënie.

“Mbipopullimi i disa shkollave në qendra të mëdha vjen si rezultat i migrimit të brendshëm dhe si i tillë kërkon përgjigje institucionale. Dhe kjo nënkupton që të kemi një rialokim të nxënësve në këto lagje por edhe ndërtim dhe investim në infrastrukturë që do të na garantojë që numri i nxënësve të mos tejkalonte atë të lejuarin në institucionet tona shkollore”, tha Qehaja.

Ndërtimi i shkollave të reja është planifikuar të bëhet në lagjet Sofali, Mat dhe Veternik. Projekti do të jetë dy vjeçar ndërsa vlera e tij  mbi 12 milionë euro. Ndërtimi i këtyre shkollave, do të mundësojë që 2 mijë e 500 nxënës të vijojnë mësimin në lagjet e tyre ku jetojnë./Media Ndërtimi.

Qeveria e Kosovës po planifikon ndërtimin e një memoriali për fëmijët e vrarë gjatë luftës së viteve 1998-1999. Se kur mund të fillojë realizimi i këtij projekti, akoma nuk dihet. Ndërkohë, prindër të fëmijëve të vrarë dhe historianë thonë se Kosova është vonuar për ngritjen e memorialit përkujtimor për fëmijët martirë të lirisë.

Që nga çlirimi i Kosovës, në qershor të viti 1999-të, mijëra qirinj janë ndezur e kurora me lule janë vendosur në kujtim të 1 mijë e 133 fëmijëve sa besohet se janë vrarë gjatë luftës së fundit në nivel vendi.

Në mesin e viktimave të gjenocidit serb në Kosovë janë edhe të gjithë fëmijët e Sebahate Berishes nga Hoqa e Vogël e Rahovecit, që u vranë pasi u godit me bomba shtëpia ku ishin strehuar, në fshatin Nagavc.

“Më janë vrarë pesë vajzat: Adelina Berisha 9-vjeçe, Njomza 7-vjeçe, Shkurtesa 5-vjeçe. Lezija 2-vjeçe dhe Elhame Berisha që i kishte veç gjashtë muaj”, rrëfeu nënë Sebahatja.

Për këta dhe krejt fëmijët e tjerë të vrarë në gjithë Kosovën, gjatë vitit 1998-99, akoma nuk ka një memorial të veçantë përkujtimor.

Sebahatja, e cila pas luftës sërish u bë nënë, thotë për Radio Kosovën se është e pa arsyeshme mungesa e një memoriali për fëmijët e vrarë.

Vitin e kaluar, Qeveria ka filluar përgatitjet për zbatimin e projektit “Memoriali për fëmijët e vrarë gjatë luftës 1998-1999 në Kosovë”. Për këtë qëllim është themeluar një Komision Ministror e një Grup punues i cili kryesohet nga deputetja Saranda Bogujevci, që gjatë luftës i mbijetoi 16 plumbave të ushtrisë serbe e të cilët ia vranë 14 anëtarë të familjes.

Radio Kosova ka pyetur Qeverinë se kur pritet të fillojë ndërtimi i këtij memoriali. Duke mos treguar ndonjë datë, nga Zyra e Kryeministrit kanë thënë se janë në fazën e konsultimeve mbi format e memorializimit të fëmijëve të vrarë dhe se në dhjetor të vitit 2022 është hartuar Plani i Veprimit për ndërtimin e Memorialit për fëmijët e vrarë gjatë luftës./Media Ndërtimi.