Connect with us

Arkitekturë

Kronikë për “C0NTAINP0RARY” e Vezgishit për Bienalen e Venedikut 2020

Published

on

Edhepse tashmë gjithçka është ndërprerë në spektrin e organizimeve kulturore, sportive dhe gjithçka që mbledh njerëz përreth, e aq më shumë në Itali, pas shfaqjes së koronavirusit COVID-19, kjo nuk po e ndalon punën për përgatitje nga ekipi i Kosovës për Bienalen e Venedikut 2020, që u shtye nga muaji Maj për në Gusht.

Maksut Vezgishi është arkitekti që ka barrën e përfaqësimit të Kosovës këtë vit në këtë bienale, tregoi për Ndërtimi.info, se si po shkojnë punët dhe gjithçka rreth Pavilionit të Kosovës 2020.

“Nga java e parë e janarit jam në Prishtinë, në kontakt dhe takime të vazhdueshme me komisionerën, bashkëpunëtorët e ngushtë, autorët që do të jenë pjesë e librit/katalogut të bienales 2020. Pjesë e ekipit të Kosovës janë: Vildane Maliqi, Argjirë Krasniqi, Feray Dervis dhe Recep Kerkezi. Është java e katërt, si gjithë njerëzit në gjithë botën, edhe unë jam i izoluar nga ‘Covid-10’. Këto ditë, si ekip po e vazhdojmë punën ‘online’ dhe jemi në pritje e në kontakt si po zhvillohen ngjarjet që ngjajnë njësoj për gjithë botën”.

Gjithçka kishte qenë gati për konferencën që do të mbahej në Itali, ku bashkë me Vezgishin do të ishte edhe Jehona Shyti, koordinatore e Kosovës. Bashkë do të parashtronin konceptin e Pavilionit të Kosovës krahas temës boshte “How will we live together?” (shq. “Si do të jetojmë së bashkëu?”), e vendosur nga arkitekti Hashim Sarkis. Por, gjendja me koronavirus në Itali bëri që ajo konferencë të mbahej online.

“…Paolo Barrata (v.j. Presidenti i Bienales së Venedikut) foli shkurt nga Venediku, Hashim Sarkis foli nga studioja e tij ne Massachusetts. Fjalimet ishin modeste dhe të shkurtëra. Në ndërkohë situata në Lombardi u bë kritike, shtyerja ishte evidente. Me këtë ritëm të zhvillimit të ngjarjeve personalisht mendoj se gjasat e realizimit në muajin gusht janë të zbehta. Biennalja mund të merr kahje të shkuarjes drejt vitit 2021…! Ndoshta në ‘formë’ të tjetërsuar”, thotë Vezgishi.

Përshkrimi i idesë “C0NTAINP0RARY”

Vet autori Maksut Vezgishi është tip që punon në “idenë e parë”. Si rrjedhojë përshkrimi më poshtë është ai origjinal i autorit, duke mos dashur si redaksi t’ia humbin fare “idenë e parë” të përshkrimit të idesë.

C0NTAINP0RARY

“Njëri qëllim është që të ju njohtojmë me qasjen që e kemi që nga fillimi për obligimin dhe detyrën që na është dhënë nga Ministria e Kulturës. Qëllimi tjetër, në përgjithësi të njohtojmë se ne si ekip ‘KosovaPavilion2020’ kemi paraqit në kohë projektin ‘C0NTAINP0RARY’ te organizatorët. Vazhdojmë me fazat tjera përmbrenda konceptit kuratorial dhe punës organizative me komisioneren, për detyrimet eventuale që na presin. Agjenda mbetet e hapur,

Unë i takoj gjeneratës së parë të arkitektëve të Kosovës në Prishtinë. Jam marrë njëkohesisht me disciplina tjera të artit që nuk e përjashtojnë arkitekturën, por e ndërhyjne në përditshmëri. Gjithnjë më ka interesuar ‘urbanja e thellë’, qytetet si Berlini për ilustrim… Kur më njohtuan se do të jem drejtues/kurator i Pavilionit të Kosovës, për temën boshte isha në dijeni. Vehten e pashë në detyrim. Qasja duhej të ishte domosdo MJEDISI/TOKA. Nuk kam njohuni të shumtë për këtë problematikë dhe lamitë që e kërkojnë shkenctarisht. Problematikat në urbanizimin sot, zonat urbane, dizajnin urban, qytetin global, klimatologjinë, ndotjen, etj… Fillova të lexoj, të informohem nga ‘bibliotekat e hapura’ që i kemi përdorë sot me teknologjinë.

Zakonisht punoj në ‘idenë e parë’, e kisha! ‘Kontenjeri Komunal’ që e kisha kaherë n’mendje si ‘Objekt Arti’. Një ditë e pashë prapa një institucioni në qytetin e Prishtinës, ishte pika. E kisha përpara objektin e përditshëm që e kërkoja për t’a shpreh/përshkru kohën SOT. Këtu, apo Atje diku… Peisazhet e ngarkuara, lumenjtë sintetik, fabrikat pa filtra, shtëpijat, fabrika, punëtorët fëmijë, spitalet 48 orëshe…

‘Kontenjeri Komunal’ ka formë të përkryer gjeometrike dhe funksionale. Është i hapur edhe i mbuluar. Shërben për pranimin/largimin e ‘përmbajtjeve’ të ndryshme. Atë që kemi e hedhim, atë që e hedhim na pershkruan…! Pra, ‘Contain’ domosdo jemi vet NE. Në Bienale do të kemi mundësi ta formësojmë në tërësi si instalacion.

Pse ‘CONTAINPORARY’!?, Contain-er/përmbajtje dhe Contemporary/bashkëkohore! Jo rastësisht ‘kapet’ si ‘Contemporary’. 

Objekti i përditshëm, objekti banal që e kam përzgjedh, mënyra se si do ta instalojmë, janë përgjigje për ‘MomentuM’. Jam i hutuar me Coronen (v.j. koronavirusin) dhe mendoj se do të zgjasë, por jam i ‘ngazëllyer’ që ne si ‘Pavilion i Kosovës’ me ndjesi e kishim përshkruar ‘murtajën XXI’ në ardhje. Po u realizua Venediku2020, të gjithë NE: autorë, vizitorë, organizatorë do të ‘pasqyrojmë’ përpara natyrës që kemi, që e kemi kriju si zgjidhje deri më sot. “Post-Corona” do të jetë ‘RIRENDIMI ME NATYRËN’”.

Maksut Vezgishi për të treguar se është i lidhur fort me kulturën, në fund të kontaktit me Ndërtimi.info dha edhe disa sugjerime për literaturën që mund ta lexoni gjatë këtyre ditëve në izolim.

“Në ndërkohë, ka literaturë të bukur që mund të na shoqërojë dhe e ngreh vëmendjen këto ditë të izolimit… Ndoshta ‘1984’ dhe ‘Ferma e Kafshëve’ e Orwell me visionin e errët mbi botën. Orson Welles, me eksperimentin e tij radiofonik në vitin 1938, kur të gjithë besuan se vërtetë ‘jashtëtoksorët’ invaduan mjedisin tonë. Kubrick me ‘Odissey 2001’. Lars von Trier me ‘Europa’, ‘Melancholia’, dhe natyrisht për mua ‘Nostalghia’ me Andrei Tarkovsin me jetën dhe gjitha veprat e tij”, përfundoi arkitekti Vezgishi.

Kush është Maksut Vezgishi?

Maksut Vezgishi ka përfunduar studimet e Arkitekturës në Universitetin e Prishtinës dhe ka punuar si asistent në këtë fakultet nga viti 1993-1996. Ka punuar si redaktor artistik në shumë revista si “Zëri”, “MM”, Thema”, “Sheshi” dhe në shtëpinë botuese “Dukagjini”, galerinë “Dodona” dhe në Fondacionin për Shoqëri të Hapur (KFOS). Në vitin 1990, Vezgishi udhëhoqi “Skenën Alternative” në Teatrin e Prizrenit.

Ai gjithashtu në fushën e skenografisë ka bashkëpunuar me teatro të shumta, në Prizren, Prishtinë, Sisak, Lubjanë, Shkup, Bruksel dhe Elbasan.

Interesimi i Vezgishit për arkitekturë dhe arte vizuale është ‘eksperimenti/modernizmi’ duke kërkuar të kthejë vëmendjen tek “Arti Aktual Shqiptar”. Ka realizuar një mori ekspozitash duke filluar nga viti 1982 deri në ditët e sotit, duke numëruar afër 40 sish. Vezgishi është autor në disa diciplina të artit bashkëkohor, zatën ka fituar edhe shumë çmime e finalist në shumë ekspozita, konkurse dhe festivale. Maksut Vezgishi që nga viti 1998 – ’99 jeton dhe punon në Bruksel./ndertimi.info/

Arkitekturë

Çfarë fshihet nën strukturat komplekse sipas arkitektit japonez Sou Fujimoto

Published

on

Në fillim të kohës, arkitektura ishte projektuar në bazë të nevojave njerëzore. Megjithatë, me rritjen dhe evolucionin e vazhdueshëm të botës, ndërtesat filluan të projektohen duke marrë parasysh kulturën dhe sjelljen njerëzore. Kjo është arsyeja pse ju shihni stile të ndryshme arkitekturore në vende dhe rajone të ndryshme. Nëse udhëtojmë 100,000 vjet më parë, arkitektura ishte popullore, duke përdorur materialet lokale dhe burimet e disponueshme për të krijuar strehimore. Shpejt përpara sot, dhe koncepti i arkitekturës popullore mbetet i fortë. Arkitektët si Sou Fujimoto besojnë fuqimisht në ndikimin e sjelljes njerëzore në arkitekturë, duke formuar të gjitha planet e tij rreth këtij koncepti themelor.

Sou Fujimoto u rrit në një ishull të quajtur Hokkaido në Japoninë e Veriut, ku ai ishte i rrethuar nga natyra dhe pyjet gjatë gjithë kohës. Interesi i tij për sjelljen njerëzore në lidhje me botën natyrore rritej dita-ditës dhe e frymëzoi atë të bëhej arkitekti i famshëm që është sot. Që në fëmijëri, ai ishte mahnitur nga shpellat dhe pyjet dhe ideja se funksionet e këtyre hapësirave përcaktoheshin dhe përcaktoheshin në bazë të sjelljes njerëzore. Për të, pyjet ishin më shumë se vetëm pemë; ato ishin të ngjashme me strukturat, duke mbrojtur njerëzit, njësoj si shpellat që shërbenin si strehë për njerëzit në të kaluarën. Fujimoto besonte në diversitetin dhe faktin se njerëzit duhet të formësojnë përvojën e tyre në çdo vend; ky besim e bëri atë ta shikonte arkitekturën nga një këndvështrim më i ndjeshëm dhe më respektues, duke imagjinuar ndjenjat e tij të lirisë kur u rrit mes pyjeve si fëmijë, dhe të rrënjoste të njëjtën ndjenjë të saktë tek përdoruesit e çdo hapësire të ndërtuar.

Fujimoto u frymëzua nga kontrasti midis Hokkaidos, ku u rrit, dhe Tokios, ku përfundoi studimet e tij arkitektonike. Në Tokio, rrugët e vogla të rrethuara me elementë artificialë dhe kabllo i kujtonin atij si një fëmijë që ecte nëpër gjethe, degë dhe pyje. Për Fujimoto, ishte i njëjti koncept, vetëm me kontekst të ndryshëm; Që nga ai moment e tutje, ai filloi të bënte ndryshime në botë me dizajnet e tij të bazuara në një koncept që ai doli – Ardhmëria primitive.

Koncepti Primitive Future bazohet në arritjen e arkitekturës ideale duke përdorur tre strategji kryesore: gradim, marrëdhënie dhe eksperimentale/aksidentale. Gradimi përfaqëson mundësitë dhe sfidat që ndodhin në jetën reale dhe përshtatjen me ato ndryshime në përputhje me rrethanat. Marrëdhëniet përfaqësojnë funksionalitetin në arkitekturë dhe se si çdo hapësirë ka një kuptim të ndryshëm në vende ose shoqëri të ndryshme. Është aftësia për të krijuar diçka të ndryshueshme dhe të adaptueshme për sjelljen njerëzore në lidhje me mjedisin përreth.

Së fundi, Fujimoto besonte se arkitektura duhet të jetë eksperimentale dhe aksidentale, duke i lejuar përdoruesit e një ndërtese të ndërveprojnë me hapësirat brenda në një mënyrë intuitive. Njerëzit krijojnë marrëdhënie me njerëzit e tjerë dhe në të njëjtën kohë me mjediset e tyre, besonte ai. Ai donte që njerëzit të ndërtonin marrëdhëniet e tyre me hapësirën në të cilën ndodhen; ky besim i ka rrënjët që në fëmijërinë e tij në pyjet e Japonisë së Veriut, duke krijuar jetën që ai imagjinonte dhe duke e përjetuar atë në mënyrën e tij. Në thelb, “E ardhmja primitive” inkurajon arkitektët të dizajnojnë hapësira që janë jo vetëm funksionale, por edhe të adaptueshme, spontane dhe të ndryshme, duke reflektuar natyrën në zhvillim të zakoneve njerëzore dhe ndërveprimeve me mjedisin e tyre.

Sou Fujimoto u diplomua në Fakultetin e Inxhinierisë, Universiteti i Tokios, në 1994 dhe hapi firmën e tij të arkitekturës në 2000 – Sou Fujimoto Architects. Me hapjen e firmës së tij, ai fitoi Çmimin e Rishikimit Arkitekturor për arkitektë në zhvillim për tre vjet radhazi, gjë që e bëri atë të fitonte njohje në mbarë botën. Më vonë, në vitin 2007, ai u bë pedagog në Universitetin e Kiotos, ku filloi të ndante njohuritë dhe këndvështrimin e tij mbi arkitekturën dhe sjelljen njerëzore me botën.

Continue Reading

Arkitekturë

Arkitektura përmes syve të francezes Odile Decq

Published

on

Në një botë stereotipike ku meshkujt janë më dominues, veçanërisht në vendin e punës, është bukur të shohësh arkitekte të njohura femra që lulëzojnë përmes punës së tyre shembullore, duke shfaqur forcën në krijimin e dizajneve dhe strukturave të jashtëzakonshme.

Pavarësisht seksizmit dhe diskriminimit, qoftë në mospërputhje në paga apo trajtim, gratë kanë vazhduar të kenë sukses, duke dëshmuar aftësitë e tyre.

Arkitekte femra të suksesshme si Odile Decq, e cila u përball me seksizmin gjatë studimeve të saj arkitektonike, hapi firmën e saj, duke sfiduar stereotipet dhe duke demonstruar se arkitektura mund të lulëzojë si një fushë e drejtuar nga femrat.

“Duhet ta përshtatni marrjen e rrezikut me klientin, por gjithmonë duhet ta çoni atë më tej sesa e imagjinonin. Kufijtë e klientit janë ato të imagjinatës së tij ose të saj, ndërsa roli i arkitektit zgjeron fushën e mundësive dhe për këtë arsye ju duhet ta edukoni klientin në mënyrë që ta çoni më tej. Është njësoj si me mësimdhënien, kur i bën studentët të shohin se ata mund të shkojnë shumë më tej nga sa mendonin se ishin të aftë. Dhe ky është një gëzim i madh! Gjithçka në jetë është e tillë – të zbulosh se asgjë nuk është e pamundur.”, thotë arkitektja dhe urbanistja franceze, Odile Decq në revistën Pin-Up.

Odile Decq është një arkitekte dhe urbaniste franceze e lindur në vitin 1955. Ajo ka studiuar Arkitekturë në École nationale supérieure d’architecture de Paris-La Villette dhe gjithashtu Urbanizëm dhe Planifikim në Institut d’Études Politiques de Paris (Science Po). Menjëherë pas diplomimit, ajo hapi firmën e saj, Studio Odile Decq, me idenë se nuk donte të punonte për asnjë arkitekt, duke nxitur pasionin e saj për këtë profesion. Për më tepër, ajo synonte të jepte një shembull për gjeneratat e ardhshme të grave arkitekte, duke i inkurajuar ato të besonin në veten e tyre dhe aftësitë e tyre, të ishin ekspresive dhe pa frikë nga gjykimet e shoqërisë, pasi autenticiteti shpesh çon në sukses – një e vërtetë e dukshme në rastin e Odile.

Odile kishte një dëshirë të caktuar në të që e mbante të uritur për njohuri arkitekturore. Gjatë viteve të universitetit, në befasi, ajo nuk bëri kurrë një projekt të tërë arkitekturor vetë; gjithçka që mësoi ishte arti, videografia, fotografia dhe shprehja. Për të kjo nuk ishte e mjaftueshme, prandaj, gjatë viteve të fundit të universitetit, filloi të punonte vetë në projekte për të mësuar dhe eksploruar në thellësi arkitekturën. Duke përfituar nga fakti se kur u diplomua, Parisi po kalonte një krizë nafte dhe shumica e arkitektëve ishin pa punë, ajo hapi zyrën e saj dhe filloi rrugëtimin e saj të vetë-rritjes dhe përmbushjes për t’u bërë një arkitekte femër frymëzuese./Media Ndërtimi

Continue Reading

Arkitekturë

Le Corbusier: Forma, funksioni dhe modernizmi në arkitekturë

Published

on

Le Corbusier (Charles-Edouard Jeanneret) ishte një arkitekt dhe dizajner urban zvicerano-francez i lindur në Zvicër (6 tetor 1887 – 27 gusht 1965). Projektimet e tij bashkëpunojnë me ekspresionizmin e guximshëm skulpturor me aspektin funksional të botës bashkëkohore. Megjithëse lindi në një qytet të vogël, ai i zhvilloi idetë e tij gjatë udhëtimit nëpër Evropë. Ai u fokusua në format e thjeshta gjeometrike të objekteve të përditshme dhe formuloi stilin Purism. Projektet fillestare të Le Corbusier përfshijnë qytete rrokaqiejsh dhe shtëpi të prodhuara në masë.

Shënim i vogël, Le Corbusier ishte pseudonimi i Charles-Edouard Jeanneret. Ai e mori këtë emër në numrin e parë të një reviste në vitin 1920. Emri ishte një version i modifikuar i emrit të gjyshit të tij, Lecorbésier.

Një nga kryeveprat e tij, Villa Savoye në Poissy, Francë, e ndihmoi atë të bëhej i njohur si një përfaqësues i shquar i stilit ndërkombëtar. Për shkak se ai ishte arkitekti i parë që përdori beton të papërpunuar, dizajnet e tij kanë një aspekt ekspresiv, skulpturor. Ndërtesat e tij qeveritare në Chandigarh, Indi, janë shembujt e parë të ideve të tij të planifikimit të qytetit që po zbatohen gjerësisht.

Kur ishte 13 vjeç, ai vendosi të linte shkollën për të ndjekur pasionin e tij për të krijuar dizajne në faqet e orëve duke përdorur teknikat e gravurës dhe smaltit. Me Charles L’Eplattenier, ai filloi një udhëtim nëpër Evropë dhe Mesdhe, duke zbuluar mrekulli të rëndësishme arkitekturore gjatë rrugës.

Me të arritur në Paris në moshën tridhjetë vjeçare, piktori Amédée Ozenfant e prezantoi atë në botën e artit, duke shënuar një moment në rrugëtimin e tij artistik. Duke bashkëpunuar me Ozenfant, ata shkruan manifestin dhe bashkëthemeluan gazetën avangarde të njohur si Poet Paul Dermée. Ky bashkëpunim çoi në përfshirjen e tyre në shkrim dhe pikturë për botime si L’Esprit Nouveau, të cilat më vonë evoluan në Vers une Architecture. Shkrimet e Le Corbusiers u nderuan nga brezat e arkitektëve, veçanërisht veprat si Le Modular I, Quand les cathédrales étaient blanches, La Carte d’Athènes, Propos d’urbanisme Les Trois Établissements humains dhe Urbanisme. Në vitin 1922, Le Corbusier filloi të punonte me kushëririn e tij Pierre Jeanneret për të krijuar një studio operative deri në vitin 1940.

ndërmjet viteve 1922 dhe 1940, ai fitoi famë për punën e tij të planifikimit dhe zhvillimit social-mjedisor. Projektimet e tij, të tilla si Shtëpia Citrohan dhe Ekspozita e Arteve të Dekorative në Paris, formësuan perspektivën e tij mbi arkitekturën. Një sipërmarrës e mbështeti atë në ndërtimin e një fshati punëtorësh në Pessac, afër Bordo. Përdorimi krijues i ngjyrës nga qeveria vendore dhe mungesa e një furnizimi publik me ujë tërhoqi kritika. Le Corbusier zakonisht krijoi shtëpi minimaliste, funksionale me komision për klientët e pasur.

Ai hyri në konkursin e Lidhjes së Kombeve për të projektuar selinë e re të saj në Gjenevë dhe paraqiti një plan për ndërtesën e zyrës së një organizate politike. Karrigia LC4 Chaise Lounge dhe karrigia ALC-3001 me kornizë lëkure janë dy shembuj të modeleve të tij të mobiljeve. Ndikimi i tij në parimet e arkitekturës mbetet i dukshëm, duke e bërë atë një figurë të diskutueshme edhe sot e kësaj dite. Filozofia e tij ka ndikuar në disa projekte arkitekturore avangarde ndërkombëtare./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trending