Connect with us

Tech

Elta Bajrami ndërtoi nanosatelitin e parë në Kosovë

Published

on

Nga një eksperiment me sodë buke, uthull dhe një balonë e deri te krijimi i nanosatelitit të parë në Kosovë, 19-vjeçarja Elta Bajrami nuk u dorëzua asnjëherë para paragjykimeve gjinore në rrugëtimin e saj në fushën e shkencave natyrore. Në Ditën Ndërkombëtare të Grave dhe Vajzave në Shkencë, prishtinasja që tani studion në SHBA, ndan copëza të këtij rrugëtimi.

Në vitin 2014, në një klasë në Shkollën Fillore “Gjergj Fishta”, dhjetëra nxënës shikonin se si një balonë fryhej dhe më pas fluturonte, shkaku i gazit me të cilin ishte mbushur nga një reaksion mes sodës së bukës dhe uthullës.

Në mesin e këtyre nxënësve ishte edhe Elta, atëherë vetëm dhjetë vjeçe. Klasa e pestë la gjurmë të shumta në mendjen e saj. Nëntë vjet më vonë, ajo ende kujton momente nga ai vit shkollor.

“E mbaj mend një pjesë të tekstit në klasë të pestë, ku pyetej: çfarë dëshironi të bëheni kur të rriteni? E kujtoj shumë mirë që nxënësit e tjerë përgjigjeshin: mësues, floktar, futbollist, këngëtar. Kur më erdhi rendi mua, më vinte pak marre ta shprehja se çka kam dashur të bëhem, sepse e kisha shkruar shkencëtare”, rrëfen Elta për Radion Evropa e Lirë.

Pse nuk rrëzohemi vazhdimisht teksa ecim, pse rrëshqasim në akull, si është e mundur të shkojë një raketë në Mars, çfarë është Marsi, a është planet si Toka? Pyetje si këto ngriheshin vazhdimisht në mendjen e saj.

“Më ka interesuar shumë sistemi diellor, jeta jashtëtokësore dhe sidomos ndërtimi, inxhinieria e raketave. E pata detyruar mamanë të ma blejë edhe një libër rreth raketave dhe mënyrës se si funksionojnë ato”, tregon 19-vjeçarja për Radio Evropa e Lirë.

E përshkruar si fëmijë çapkën deri në moshën pesëvjeçare, Elta thotë se asnjëherë nuk e ka pasur problem të mos u bindet pritshmërive gjinore. Ka luajtur me lodra që janë konsideruar si lodra për djem.

“E kujtoj gjithmonë që gjyshja, sa herë doja t’ia merrja lodrat vëllait, më thoshte ‘mos çika ime se këto nuk janë për çika’. Por, kurrë nuk e kam kuptuar se përse lodrat duhet të kenë gjini. Kam qenë shumë më e tërhequr nga lodrat që kanë pasur pajisje komplekse, e jo që kanë qëndruar statike, vetëm sa për bukuri”, thotë Elta.

Ky kuriozitet e ndoqi atë edhe më vonë, gjatë kohës sa ishte nxënëse në Shkollën e Mesme “Sami Frashëri” në Prishtinë. Në mesin e 14 lëndëve sa kishte në vitin e fundit në gjimnaz, ajo preferonte lëndët e shkencave natyrore.

Përveç këtyre projekteve, Elta, gjatë viteve të fundit, ka përfaqësuar Kosovën në disa gara ndërkombëtare, si për robotikë dhe shkenca kompjuterike.

Në nëntor të vitit 2021, Elta është radhitur e gjashta në botë nga mbi 200 mijë pjesëmarrës në një garë të organizuar nga gjiganti amerikan i teknologjisë, Microsoft. Në atë garë, ku testohej njohuria mbi produktet e pakos së Microsoft Office, Kosova ishte përfaqësuar për herë të parë si shtet në mesin e 108 shteteve të tjera.

Elta merrej me projekte dhe gara të kësaj fushe edhe në kohën e saj të lirë gjatë viteve të shkollës së mesme.

Elta nuk e imagjinon dot veten jashtë fushave të shkencave natyrore dhe shpreson që edhe bashkëmoshatarët e saj do t’i ndjekin ëndrrat e tyre./Media Ndërtimi.

Tech

Art House organizon konferencën e parë për digjitalizimin e dokumenteve

Published

on

Në një epokë të përcaktuar nga përparimi i shpejtë teknologjik, fuqia e transformimit digjital nuk mund të nënvlerësohet. Duke njohur ndikimin e jashtëzakonshëm të digjitalizimit në arsim, shëndetësi, qeverisje dhe financa, Art House në bashkëpunim me Xerox dhe Kofax organizoi konferencën “Digital Transformation – The Future of Work”.

Kjo konferencë inovatore shfaqi fuqinë transformuese të konvertimit të informacionit analog ose manual në të dhëna digjitale ose automatike.

Art House, kompania pionere dhe e vetme në Kosovë për ofrimin e shërbimeve të Digjitizimit dhe Digjitalizimit të Dokumenteve, mblodhi së bashku një gamë të larmishme ekspertësh për të ndarë njohuritë dhe përvojat e tyre mbi sfidat dhe përfitimet e digjitalizimit. Konferenca shërbeu si një platformë për drejtuesit e industrisë, vendimmarrësit dhe profesionistët për të bashkëpunuar, mësuar dhe formësuar të ardhmen e punës.

Si një pionier në industri, Art House ndau praktikat më të mira, studimet e rasteve dhe historitë e suksesit, duke frymëzuar pjesëmarrësit që të përqafojnë digjitalizimin si një katalizator për rritje dhe inovacion. Partnerët e tyre nga Kofax dhe Xerox para të pranishmëve treguan se çfarë ka për të ofruar industria në të gjithë këtë proces shumë kompleks të Transformimit Digjital.

Kjo konferencë dëshmoi se duke zbatuar zgjidhje digjitale të avancuara, bizneset dhe institucionet mund të thjeshtojnë operacionet e tyre, të rrisin produktivitetin dhe të fitojnë një avantazh konkurrues në një botë gjithnjë e më digjitale./Media Ndërtimi

Continue Reading

Tech

Cili është ndikimi i syzeve të realitetit të shtuar të Vision Pro të Apple në fushën e arkitekturës?

Published

on

Më 5 qershor, Apple lançoi Apple Vision Pro, një lloj i ri kompjuteri hapësinor që përdor syze të realitetit të shtuar për të lejuar përdoruesit të përjetojnë një përzierje midis botës dixhitale dhe asaj fizike.

Pajisja premton t’u ofrojë përdoruesve të saj një kanavacë të pafund për aplikacione, më të mëdha dhe më zhytëse se ekranet tradicionale, duke i lejuar ata të qëndrojnë të pranishëm dhe të lidhur me të tjerët.

Ai përmban visionOS, sistemi i parë operativ hapësinor që krijon këtë mënyrë të re të ndërveprimit me përmbajtjen dixhitale. Konceptet e mëparshme si metaverset kanë premtuar të transformojnë mënyrën se si i përjetojmë botët dixhitale, me arkitektët që shfrytëzojnë mundësinë për të gërmuar në hartimin e hapësirave virtuale pa kufizime. A mund të sjellë kjo pajisje e re mënyra të reja për të përjetuar hapësirat tredimensionale, për të integruar më mirë arkitekturën me mjediset dixhitale?

Në vizionin e Apple, llogaritja hapësinore është revolucionare në mënyrën se si ndërthur përmbajtjen dixhitale me hapësirën fizike. Vision Pro u mundëson përdoruesve të ndërveprojnë me aplikacionet që lundrojnë në hapësirën ku ndodhen, nëpërmjet gjesteve të syve dhe duarve, së bashku me kontrollin zanor.

Përdoruesit gjithashtu mund të zgjedhin të zëvendësojnë mjedisin e tyre të dukshëm me një imazh zhytës të sfondit, i cili, sipas Apple, do të shpërbëhej pjesërisht kur çdo njeri hyn në hapësirë. Pajisja e transformon të gjithë fushën e shikimit në një ekran pa e shkëputur plotësisht përdoruesin nga bota fizike.

Ndërsa Apple ka njoftuar synimin për të lançuar lojëra dhe video të reja zhytëse të filmuara me teknologjinë 3D, prezantimi zyrtar nuk duket të përfshijë mjedise plotësisht zhytëse 3D.

Teknologjia çliron aplikacionet dydimensionale nga ekranet e kompjuterëve dhe telefonave për t’i lejuar ata të zënë hapësirë ​​fizike, duke rritur madhësinë dhe ndikimin e tyre, por duke i mbajtur ato si imazhe dydimensionale.

Fusha e teknologjisë ka përparuar me shpejtësi, pasi sistemet e reja të inteligjencës artificiale duket se shpallin fillimin e një rilindjeje dixhitale të shekullit të 21-të. Për momentin, fusha duket se po shpërthen me mundësi dhe arkitektët kanë qenë të shpejtë për të reaguar dhe eksperimentuar me mjetet e reja: duke përdorur ChatGPT për të gjeneruar ide, duke transformuar tekstin në imazhe me mjete gjeneruese si Midjourney ose Dall-E, dhe duke u futur në premtimi i Metaversit.

Suksesi i mëparshëm i teknikave kompjuterike CAD dhe BIM ka dëshmuar se risitë teknologjike kanë potencialin të ndryshojnë jo vetëm mënyrën në të cilën punojnë arkitektët, por edhe shumëllojshmërinë e dizajneve që ata mund të imagjinojnë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Tech

Ndërtuan projekte robotike, nxënësit e shkollës ‘Vëllezërit Frashëri’ në Lipjan përfaqësojnë Kosovën në Olimpiadën e Gjenive

Published

on

Në shkollën fillore “Vëllezërit Frashëri” në Lipjan, punohen tash e sa vite projekte të robotikës nga nxënësit dhe me këto projekte ata marrin pjesë në gara të teknologjisë.

Këtë vit, ata do ta përfaqësojnë Kosovën në Olimpiadën e Gjenive në Amerikë, mirëpo ky nuk është suksesi i vetëm i tyre.

Robotika ka mbushur kabinetet dhe korridoret e shkollës fillore “Vëllezërit Frashëri” në Lipjan.

Në këtë shkollë nxënësit punojnë pas orarit të mësimit disa projekte, me të cilat marrin pjesë në gara dhe sfida të ndryshme të teknologjisë.

Me projektet që i kanë punuar për këtë vit, ata do ta përfaqësojnë Kosovën në Olimpiadën e Gjenive, në Amerikë. Këta nxënës e përbëjnë grupin e teknologëve të kësaj shkolle, i cili daton që nga viti 2006, me përbërje 80 deri 100 nxënës pothuajse për çdo vit.

Ata fillimisht e kanë sfiduar vetën e tyre në gara të organizuara nga USAID brenda Kosovës, pastaj kanë vazhduar të zgjerojnë interesimin edhe në gara jashtë Kosovës.

Hajriz Rashiti, arsimtar i teknologjisë në këtë shkollë, njëherit edhe udhëheqës i këtij grupi, ka thënë se për shkak të rezultateve të mira në garat e Kosovës, është paraqitur nevoja që të provojnë të dalin edhe jashtë Kosovës, dhe ata depërtuan jashtë që nga viti 2018, fillimisht në Amerikë.

“Mirëpo na nuk u ndalëm veç me aq, vitin tjetër e provuam me shku në Keni, është një garë atje në Nairobi të Kenisë, edhe kemi shku me dy projekte atje, kena marrë një medalje të argjendtë edhe një të bronztë” – ka thënë Rashiti për Kallxo.com.

Në anën tjetër, nxënësit thonë se këto aktivitete iu pëlqejnë shumë, dhe se kanë mësuar shumë prej tyre. “Këto aktivitete shumë më kanë pëlqy për shkak se robotika ëshë një gjë që më pëlqen se rritë interesin dhe nivelin e kreativitetit te një fëmijë” – është shprehur nxënësja Marta Çerkini./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trending