Connect with us

Opionion

Betoni vodhi pamjen e vjetër të kampusit të Universitetit të Prishtinës

Published

on

Më në fund, Fakulteti Filologjik po përmendet nëpër medie. E gjithë kjo, falë parkingut nëntokësor, që u hap në Prishtinë, më 11 nëntor 2022. Më saktë, parkingu nëntokësor te Fakulteti Filogjik. Parkingu është kryefjala. Fakulteti kurrë nuk është. Sidomos jo fakulteti i dijeve humane. Nuk kam veturë, as leje të vozitjes. Vetëm nja dy diploma të këtij fakulteti.

Pasi jam studente e Filologjikut, edhe e kuptoj pse bën bujë diçka e tjetra jo. Fjala “filologji” do të thotë “dashuri për dijen” e fjala “parking”, mbase “dashuri për veturat”. A duhet pyetur pse sot njëra ka vlerë e tjetra jo? Këtë të parëndësishmen, pra fakultetin, e përmendin vetëm nëse qëllon të ndodhet afër një parkingu. Ose, parkingu afër një fakulteti se këtyre të fundit u ka dalë boja, apo jo?

Si një studente e këtyre degëve të parëndësishme, gjuhës e letërsisë, sot vajtoj vdekjen e një kampusi universitar.

E këtë e bëj përmes kujtimeve. Vendi më i dashur në tërë Prishtinën ka qenë ky kampus, tashmë i betonizuar. Atëherë ka qenë koha e ligjëratave të arta, e pas tyre, në ndonjë ditë të bukur pranvere shijonim parkun në oborr të fakultetit. Uleshim e diskutonim për libra, apo për përralla, siç do i quanin të tjerët.

Ndonjëherë ulesha aty edhe vetëm dhe zhytesha në ndonjë libër. Më pëlqente vendndodhja. Ishte aq afër qendrës, por pemët sikur e mbanin njëfarë largësie me atë jetën dinamike tutje. E rrethuar me studentë që ushqejnë dashuri të pastër për dijen, apo në vetminë e bekuar të librave, parku i kampusit më dukej si një kullë e fildishtë. Ishte kulla ime e fildishtë ku kaloja pauzat në mes të ligjëratave, buzë pemës ngjyrë rozë dhe parajsës së gjelbër. Më ngjante një ëndërr, të studioj letërsinë pranë një vendi të tillë.

Kjo është kaluara e lavdishme e kampusit universitar, para se ta vrisnin mizorisht. Prej fillimit qava fatin e tij, anipse premtonin që parajsa e humbur do të kthehej. A kthehet dot diçka e vdekur? Parku do të kthehej aq sa më kthehen ato vitet kur jo vetëm studioja, por jetoja artin në sallat gjysmë të errëta të Filologjikut. Jo vetëm që nuk u kthye, por përveç parkingut, aty u hapën edhe biznese. Kampusi universitar i komercializuar. Një ëndërr moderne! Edhe makthet janë ëndrra.

Kulla ime e fildishtë tash ngjan me një qendër tregtare. Është një tjetër pamje e shëmtuar e ditëve të sotme, ku mjediset akademike nuk kanë vend. Nuk sjellin mjaftueshëm…kapital. Është jetë e shpejtë, kush ka kohë të ngadalësojë këtë ritëm nëpër parqe e të thellohet në mendime? Më mirë të shijojmë një ëmbëlsirë apo një hamburger te lokalet aty e në fluksin e njerëzve, të harrojmë mendimet tona. Sot jeta është më e përshtatshme për një makinë se një qenie njerëzore.

Oh, i harrova veturat fare. Parkingun e famshëm. Problemin madhor, çmimet e larta. “Princi i vogël” i autorit francez Antoine de Saint-Exupéry ankohet që të rriturit arrijnë të mendojnë vetëm në numra.

Një orë, një euro. Dy orë, dy euro. Abonim javor, 90 euro. Abonim mujor 250 euro. Abonim vjetor, 2500 euro. E pranojnë problemin vetëm nese u paraqitet me numra. Ndërsa shqetësimi im nuk ekziston sepse nuk e paraqes dot me numra. Çfarë numri do të ishte kur mjedisi akademik nuk bën assesi të kthehet në një zonë biznesi? Po numri që do ishte i barabartë me vjedhjen e kampusit nga studentët e dorëzimi i tij te pronarët e bizneseve? Nuk e mas dot. E të tjerëve u interesojnë vetëm përkthimi i këtyre në të holla, nuk kuptojnë gjuhë tjetër.

Mirë e kanë. Jeta është shumë e shtrenjtë sot. Vërtetë. Edhe parkingu. Dija ndërkohë po kërkon lëmoshë, brenda e jashtë fakultetit. Dijen po e lëmë anash, të vjetëruar e gati të harruar brenda fakultetit. Të kthehemi te pjesa mbi parkingun nëntokësor. Nuk më duket e vendit që aty ka biznese që nuk lidhen me akademinë. Kam disa ide më të mira. Ato po i lëmë aty, të hyjmë me mendje të zbrazura e të mbushim barkun.

Por diçka mungon. Disa biznese online të kalojnë në fizike, si për shembull shitja e diplomave apo punimeve shkencore. E përshtatshme apo jo? Për të dyja palët, studentët dhe profesorët. Dalin nga fakulteti, dy hapa dhe shkojnë porosisin një temë diplome. Bachelor, master apo doktoratë. Në kohën që presin shkojnë e shijojnë një kafe. A thua këto shkojnë aq shtrenjtë sa parkingu?

Ideja tjetër është ndërtimi i një hoteli të madh, me reklama aq të mëdha afër sa të mos vërehet fakulteti fare. Ose-ose, pse të mos bëhet objekti i fakultetit hotel për shembull? Ose banesa shumëkatëshe. Kush po lodhet për arsimin?

Pushtetarët i gëzohen “evropianizimit” të kryeqytetit, shumë qytetarë mund të jenë të lumtur. Siç thotë Kamy, “duhet ta imagjinojmë Sizifin të lumtur” e “ta pranojmë absurditetin e jetëve tona”. Sizifi është figura mitologjike, i dënuar ta dërgojë një gur në një kodër të pjerrët, deri në përjetësi.

“Parkingu nëntokësor, një vlerë e shtuar e qytetit të Prishtinës”, u deklarua nga të pranishmit në hapje –– nga ata që po përjetonin këtë lumturi hyjnore (shtëpinë e re për veturat e tyre). E theksojnë kaq shumë fjalën vlerë, me një buzëqeshje të ndritur në fytyrë, saqë gati na bëjnë ta besojmë njëmend. Parkingu –– vlerë. Në rrugën nga jemi drejtuar, zor të krijojmë ndonjë vlerë tjetër.

Me një jetë të tillë, si mund të jetë ndokush i lumtur? E nëse në varrimin e kampusit shoh buzëqeshje, çdo lloj lumturie tjetër mund të imagjinohet.

Autorja e shkrimit Lyra Goga ka diplomuar në Gjuhë dhe Letërsi Angleze në nivelin Bachelor dhe Letërsi Angleze në nivelin Master. Lyra beson fuqishëm se përmes artit mund të ndryshojmë botën, fjalë pas fjale ta bëjmë atë vend më të mirë. Aktualisht është studente e doktoratës në Fakultetin e Filologjisë, Progami Letërsi.

Artikull i botuar në https://kosovotwopointzero.com/.

Opionion

“Një reduktim prej 60 për qind të plastikës është minimumi që duhet të bëjë bota”

Published

on

Ne duhet t’i japim fund përdorimit të plastikës për hir të planetit dhe shëndetit të njeriut, shkruan drejtori i nismave plastike për fundin e Ditës së Tokës Aidan Charron.

Plastika është bërë e pranishme kudo në jetën tonë, ato janë kudo dhe të pashmangshme por jo gjithmonë ka qenë kështu. Janë materiale relativisht të reja dhe megjithëse kanë disa përfitime, ato janë të tepruara! Pse dreqin na duhet të mbështjellim një portokall të qëruar në një enë goce? Kush përfiton nga kjo?

Kjo duhet të ndalet. Ne duhet t’i japim fund plastikës për hir të shëndetit njerëzor dhe planetar. Kjo është arsyeja pse ne kërkojmë një ulje prej 60 për çdo të prodhimit të të gjithë plastikës deri në vitin 2040.

Prodhimi i plastikës është dy herë më i lartë se 20 vjet më parë, pa asnjë shenjë ngadalësimi

Ashtu si duhani dhe plumbi në shekullin e 20-të, ne dimë kaq pak për mbi 15,000 kimikate që mund të përbëjnë plastikë dhe i konsiderojnë ato si të padëmshme. Nga këto kimikate, mbi 4,200 janë të rrezikshme, ndërsa vetëm 980 janë të rregulluara dhe shumica dërrmuese e rreth 11,000 të tjerëve nuk janë studiuar ose rregulluar fare.

Përdorimi ynë i plastikës është ende në rritje, me prodhimin e plastikës dy herë më të lartë se 20 vjet më parë, pa asnjë shenjë ngadalësimi. Nëse vazhdojmë me tendencat tona aktuale, përdorimi i plastikës do të trefishohet nga nivelet aktuale në më pak se 40 vjet.

Ne nuk kemi teknologjinë apo aftësinë për të trajtuar mbetjet që kemi aktualisht, kështu që çfarë do të ndodhë në vitin 2060 nëse trefishojmë prodhimin? Fotot e rrugëve ujore të mbytura, mbeturinat në dyshemenë e oqeanit dhe hapësirat publike të mbeturinave do të jenë normë – për të mos përmendur implikimet masive shëndetësore të plastikës dhe kimikateve të saj shtesë.

Aktualisht, plastika kontribuon me 250 miliardë dollarë në kostot e kujdesit shëndetësor çdo vit vetëm në Shtetet e Bashkuara. Kjo rrjedh nga sëmundjet e shkaktuara nga kimikatet e shumta si PFAS, bisphenolet dhe ftalatet, të cilat ofrojnë karakteristikat unike të secilës plastikë.

Është e qartë se ne duhet të pastrojmë veten nga plastika

Vitin e kaluar ekipi i Earthday.org filloi të analizojë dhe të prodhojë një raport që trajton çështjet kryesore shëndetësore që dalin nga përdorimi i plastikës, veçanërisht ato që po shohim tek foshnjat dhe fëmijët. Informacioni që gjetëm ishte tronditës. Mikroplastika po bioakumulohet në organet tona kryesore, duke u gjetur në placentën e njeriut, të zbuluar në qumështin e gjirit.

Është mjaft e frikshme që ata janë në gjendje të depërtojnë në të gjitha këto vende. Por edhe më keq, ato po kontribuojnë në mënyrë aktive në shkallën e kancerit të përgjithshëm dhe të fëmijërisë në mbarë botën, me ekspozimin e ftalateve të lidhura me një rritje prej 20 për qind të kancerit të fëmijërisë.

Mund të zhytem në më shumë, duke përfshirë rritjen e shkallës së infertilitetit për shkak të uljes së cilësisë së spermës, ndërkohë që prodhimi i plastikës është rritur. Por nëse kjo që kam theksuar deri tani nuk ju tremb pak, nuk e di se çfarë do të bëjë (ndoshta përmendja e uljes së madhësisë së organeve gjenitale mashkullore).

Është e qartë se ne duhet të pastrojmë veten nga plastika. Pra, pse një ulje prej 60 për qind deri në vitin 2040 dhe a është e mundur kjo? Sipas mendimit tim, nuk është vetëm e mundur, por edhe minimumi që duhet të bëjë bota.

Aktualisht, 50 për qind e të gjithë plastikës është një përdorimshe dhe pjesa më e madhe e saj janë ambalazhe për një përdorim që nuk janë të riciklueshme. Në nivel global vetëm nëntë për qind e të gjithë plastikës riciklohen. Në Shtetet e Bashkuara, është vetëm pesë për qind.

Le të kthehemi te përdorimi i materialeve më të qëndrueshme. Druri është rigjenerues, le të fillojmë të përdorim në vendet ku plastika ka marrë përsipër si në ndërtimin e mobiljeve. Ndaloni të bëni rrobat tona nga materiale sintetike, që nxjerrin mikroplastikë në ajër dhe në rrugët ujore. Pambuku organik, kërpi dhe leshi rriten përsëri ndryshe nga plastika.

Pasi të fillojmë të kërkojmë cilësinë mbi sasinë, mund të fillojmë të reduktojmë prodhimin tonë të plastikës. Mund të arrijmë në një reduktim prej 60 për qind të plastikës. Dy vjet më parë, mbi 75 për qind e amerikanëve donin të shihnin një reduktim të plastikës për një përdorim, dyshoj se ky numër është rritur me vëmendjen që plastika po merr në mediat tona dhe me ardhjen e Traktatit Global të Plastikës.

Është koha t’u bëjmë thirrje udhëheqësve tanë që të mbështesin uljen graduale të plastikës, ata patën ditën e tyre dhe është koha për të shkuar përtej tyre. Le të gjuajmë për një reduktim 60 për qind të prodhimit deri në vitin 2040. Ne mund ta bëjmë atë, na duhen vetëm ata që janë në pushtet të dëgjojnë shumicën dërrmuese të njerëzve që e mbështesin atë!

Opinion nga Aidan Charron, i cili është drejtor i iniciativave plastike fundore në Earthday.org./Media Ndërtimi

Continue Reading

Opionion

Si të fitoni pa qenë ofertuesi i ulët

Published

on

Sa herë keni marrë një telefonatë pasuese në lidhje me një projekt të mundshëm që ndiheni të dëshpëruar ndërsa lajmëroni ekipin tuaj se nuk keni qenë ofertuesi i ulët?

Është sikur fakti i thjeshtë i të qenit i ulët siguron që nuk mund ta fitoni projektin. Nëse ka ende kohë, ekipi juaj paraprak mund të mblidhet për të ulur çmimin dhe të përpiqet të arrijë një fitore kundër gjasave, por më shpesh, ky informacion është një njoftim se konkurrenca juaj i është dhënë projekti.

Megjithatë, kam punuar me dhjetëra kompani për të cilat njoftimi se nuk janë numri i ulët pasohet më shpesh nga një siguri se klienti i tyre do të mbrojë në emër të tyre dhe do t’i drejtojë ata punën pavarësisht. Le të përshkruajmë se si ata e bëjnë këtë të ndodhë.

Hapi i parë është ndërtimi i marrëdhënieve me njerëzit e duhur. Nëse pika juaj kryesore e kontaktit me klientin tuaj mendon se jeni më të mirët në biznes, kjo mund të mos përkthehet në një dollar më shumë se konkurrenca juaj nëse ata nuk mund të japin projektin ose të paktën të ndikojnë ndjeshëm në çmim.

Nëse jeni një GC/CM, lundrimi në ekipin vendimmarrës të pronarit mund të jetë i ndërlikuar. Pyetni dhe dalloni të dhënat që mblidhni për të identifikuar të gjithë lojtarët dhe rolet e tyre të ndryshme në procesin e vendimmarrjes. Në mënyrë ideale, bëjeni këtë plotësisht në mënyrë të pavarur nga ndonjë ndjekje e veçantë e projektit, pasi pyetjet tuaja do të përballen me më shumë skepticizëm kur një projekt i drejtpërdrejtë është në linjë.

Me këtë inteligjencë, ju mund të krijoni një strategji zhvillimi biznesi për të ndërtuar besueshmëri dhe për të fituar favore me ata që kontrollojnë fatin tuaj.

Zgjidhni klientin e duhur

Blerësit mund të binden për vlerën tuaj me qasjen e duhur strategjike. Pasi të keni mundësinë t’i fitoni ata, përqendrohuni më pak në gjetjen e një qasjeje fituese dhe më shumë në dëgjimin nga afër të asaj që u intereson më shumë.

Përshtateni qasjen tuaj për të shitur kompaninë tuaj me atë që ka më shumë rëndësi për ta. Nëse ajo që ka më shumë rëndësi për ta nuk është forca e kompanisë suaj, ju duhet të jeni të gatshëm të pranoni mundësinë që nuk jeni të aftë.

Sidoqoftë, mbani në mend se jo të gjithë duhet të jenë klienti juaj, dhe kjo është në rregull. Përqendrohuni te klientët që kujdesen më shumë për gjërat që e bëjnë kompaninë tuaj të veçantë.

Krijo një strategji superiore

Mos kini frikë të pyesni klientët për trajtimin e preferuar të kontraktorit që meritoni. A mund të presim një mundësi për t’u takuar me ju pasi të bëjmë ofertën? Nëse nuk jemi të ulët, do të na kontaktoni dhe do të negocioni që andej? A mund ta negociojmë punën drejtpërdrejt me ju në vend që të konkurrojmë?

Pasi të jepet puna, merrni komente të rregullta për performancën. Zbuloni se çfarë mund të bëjë ekipi juaj për të përmbushur më mirë nevojat e klientëve tuaj dhe për të ofruar. Pastaj shkoni konfirmoni se ekipi juaj është atje duke e shtypur atë.

Shfrytëzojeni suksesin tuaj

Dokumentoni reagimet pozitive të klientëve tuaj duke i pyetur nëse do të ofronin një dëshmi dhe duke u kërkuar që të shërbejnë si referenca për ju në projekte të tjera. Merr kredi për të qenë ofruesi i mrekullueshëm i shërbimit që jeni dhe do të ndërtoni një rast të fuqishëm kundër mjedisit të prokurimit “mollë-mollë” që blerësit tuaj priren të krijojnë.

Opinion i shkruar nga Chad Prinkey, i cili është CEO i Well Built Construction Consulting, një firmë me bazë në Baltimore që ofron këshillim strategjik, shërbime lehtësimi dhe tryeza të rrumbullakëta për drejtuesit e ndërtimit./Media Ndërtimi

Continue Reading

Opionion

Evropa e ka marrë sërish në duart e veta fatin e saj energjetik!

Published

on

Pranvera ka ardhur, dimri ka ikur. Ashtu si dimri i kaluar, Evropa u largua nga dimri i saj i dytë që nga pushtimi rus i Ukrainës pa mungesë energjie, ndërprerje, shtëpi të ftohta apo ndërprerje të furnizimit. Krejt e kundërta, Evropa e mbylli dimrin me një moment historik të jashtëzakonshëm për sektorin e saj të energjisë: depozitat e gazit të BE-së ishin pothuajse 60% plot, një sasi rekord.

Kjo nuk rrëmbeu titujt, por ka rëndësi. Sepse tregon se Evropa më në fund ka liruar kontrollin që Rusia kishte mbi sektorin e saj të energjisë. Evropa e ka marrë sërish në duart e veta fatin e saj energjetik.

Le të shpjegojmë se si. Kthejeni mendjen në vitin 2021, shumë përpara pushtimit të Ukrainës nga Rusia. Tashmë atëherë, Rusia nuk po arrinte të mbushte depot e gazit në nivelet e tyre të zakonshme përpara dimrit. Kjo ishte një përpjekje e qartë për të luajtur me varësinë tonë nga gazi, për të rritur ndikimin e Rusisë.

Pastaj erdhi pushtimi i Ukrainës. Dhe Presidenti Putin vendosi që, përballë solidaritetit evropian, ai do ta përdorte këtë levë kundër nesh, kundër Evropës, duke shkurtuar furnizimet me gaz dhe duke përdorur çmimet e larta të karburantit si armë.

Të gjithë ne mbajmë plagët e vendimeve të Putinit. Evropianët kanë luftuar me presionet që rezultojnë në koston e jetesës. Dhe ndërsa nivelet e ruajtjes së gazit u pakësuan dhe rrodhën, ato u bënë një barometër i cenueshmërisë sonë, i pasigurisë sonë energjetike. Por ky barometër tani është i qëndrueshëm, duke u prirë në drejtimin e duhur. Zgjedhjet tona ishin të mira. Evropa ka bërë përparim të vërtetë në përmirësimin e qëndrueshmërisë së sistemit të saj energjetik. Çmimet e gazit kanë rënë ndjeshëm. Që nga fillimi i këtij viti, ato janë vazhdimisht nën 30 euro për megavat orë.

Çfarë bëmë? Evropa veproi shpejt dhe ne vepruam së bashku. Ne përdorëm pikat e forta të tregut tonë të vetëm. Ne mund të thërrasim pikat e forta të miqve tanë që na siguruan furnizime alternative. Deri tani, furnizuesi kryesor i BE-së i gazit natyror është Norvegjia, një aleate e besueshme.

Por më e rëndësishmja, ne punuam për një përgjigje strukturore ndaj kësaj krize, duke investuar masivisht në energjinë e rinovueshme, duke rritur efiçencën e energjisë. Dhe rezultatet flasin vetë. Dy vjet më parë – dhe këto janë shifra nga Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë – një në pesë njësi të energjisë së konsumuar në Bashkimin Evropian vinte nga lëndët djegëse fosile ruse. Sot është një në njëzet. Ne marrim më shumë energji në përgjithësi nga burimet e rinovueshme në Bashkimin Evropian sesa nga Rusia. Vitin e kaluar, në 2023, për herë të parë, ne kemi prodhuar më shumë energji elektrike nga era sesa nga gazi.

Evropa po ul konsumin e saj në përputhje me qëllimet tona klimatike. Por kjo nuk do të thotë se ne duhet të ndalojmë së menduari për tregjet e gazit. Sepse tani po shkojmë drejt një grupi të ndryshëm çështjesh dhe sfidash. Një valë e madhe e projekteve të reja të eksporteve të LNG-së po vjen në treg në gjysmën e dytë të dekadës, kryesisht nga Shtetet e Bashkuara dhe nga Katari. Këto projekte do të rrisin furnizimin global të LNG me 50%. Si rezultat, ne po lëvizim nga një botë me mungesë gazi në të kundërtën, një botë ku së shpejti mund të shohim një bollëk. Kjo mund të sjellë çmime dukshëm më të ulëta të gazit.

Në të njëjtën kohë, pjesa e importeve të gazit nga Rusia ra nga 45% para luftës në Ukrainë në 15% vitin e kaluar. Ka ikur koha e varësisë së Evropës nga Rusia. Me shkurtimet në dërgesat e tubacioneve ruse, LNG-ja është bërë tani në mënyrë efektive burimi bazë i furnizimit me gaz të Evropës. Do të mbetet e rëndësishme për kostot tona të energjisë dhe sigurinë tonë energjetike për ca kohë që do të vijë, edhe pse ne ndërtojmë një ekonomi të re të energjisë së pastër.

Opinion i shrkuar nga: Ursula von der Leyen është Presidente e Komisionit Evropian. Fatih Birol është Drejtor Ekzekutiv i Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trending