Connect with us

Art

Veprat e pesë artistëve ballkanikë për t’u vizituar në Manifesta 14

Published

on

Duke u përballur me çështjet e identitetit dhe kujtesës kulturore, këta artistë marrin pjesë në bienalen në Kosovë me qëndrueshmëri dhe imagjinatë të jashtëzakonshme.

Ndërkohë që raportet për rritjen e tensioneve ndërmjet Kosovës dhe pakicës së saj etnike serbe vazhdojnë të bëhen tituj, fërkimet politike dhe sociale në Ballkanin Perëndimor janë bërë një sfond kontekstual për shumë prej veprave të ekspozuara aktualisht në Manifesta 14.

Bienalja nomade, e cila zgjat deri në 30 tetor në Prishtinë, trajnon një lente të mprehtë për artistët vendas dhe rajonal, të cilët përbëjnë më shumë se gjysmën e ekspozuesve. Shumë prej tyre ndeshen me çështje të identitetit; edhe më shumë me kujtimet e çarjeve të fundit gjeopolitike. Artistët ballkanikë të mëposhtëm janë vetëm disa nga ata që trajtojnë një të kaluar të ngjeshur dhe të tashme të vështirë me qëndrueshmëri dhe imagjinatë të jashtëzakonshme.

Artan Hajrullahu

Vizatimet e artistit kosovar Artan Hajrullahu në format të vogël me laps me ngjyra në letër ambalazhi paraqesin grupe njerëzish, kryesisht në hapësira të brendshme, duke fjetur, duke parë televizor dhe duke kërcyer. Skenat bashkohen nga një intimitet prekës: në Bijat (2021), për shembull, tre persona – motra të martuara që vizitojnë nënën e tyre – janë të mbështjellë në shtrat së bashku nën një jorgan të punuar me dorë. Veprat janë shpesh provokuese ose të çuditshme: një fëmijë i vetmuar shtrihet në dysheme; figurat shfaqen nudo (tabu në Kosovë); një burrë i ulur skicon në një dhomë, vetëm me përjashtim të një tufe kafshësh të egra të vogla lodër. Me perspektiva dhe përmasa të shtrembëruara, të sheshta, këto vizatime pasqyrojnë momente të jetës bashkëkohore, por objektet e ngarkuara me nostalgji që ato përshkruajnë – një sobë druri dhe një kuvertë, mes sendeve të tjera të kujtuara nga fëmijëria e artistit – i referohen të kaluarës së vendit të epokës së Jugosllavisë.

Alban Muja

Një shtëpi e thjeshtë e verdhë qëndron në çatinë e sheshtë të ish-mapo Gërmia në Prishtinë, me dritaret si sy që vëzhgojnë rrugën e zënë (Mbi të gjithë, 2022). Ashtu si shumë ndërtesa historike në qytet, Gërmia ishte planifikuar për rrënim, por u shpëtua nga rezistenca publike. Vepra e artistit kosovar me bazë në Berlin, Alban Muja, pasqyron arkitekturën parazitare të Jugosllavisë së pasluftës, ku privatizimi, korrupsioni dhe turbokapitalizmi krijuan projekte ndërtimi të parregulluara. Shumë qytetarë, disa prej të cilëve kishin humbur shtëpitë e tyre nga lufta, përfituan nga kjo situatë dhe ngritën struktura të reja mbi ndërtesat ekzistuese. Mbi Gjithçka është një riff mbi peizazhet e qytetit jashtëzakonisht të dehur të rajonit dhe një pasqyrë e shpirtit të tij DIY.

Selma Selman

Në vapën e zjarrtë të ditëve të hapjes së Manifesta-s, Selma Selman mbajti performancën në natyrë You Have No Idea (2016), një pjesë gjysmë ore, me një grua, regjistrimi i drejtpërdrejtë i së cilës do të shfaqet për pjesën e mbetur të bienales. Artisti, i cili ka lindur në Bosnje-Hercegovinë dhe ka origjinë rome, flet, pëshpërit, më pas shakullon dhe bërtet frazën titullare duke e përsëritur pothuajse deri në rraskapitje. Në pamje në Grand Hotel – ndërtesa jo më madhështore që shërben si hapësira kryesore e ekspozitës së Manifesta 14 – videoja e Selmanit Mercedes Matrix (2019) sheh artisten dhe familjen e saj, të cilët punojnë në mbledhjen e hekurishteve, duke shkatërruar një Mercedes Benz. Në një intervistë në internet me Art House Channel nga viti 2020, Selman e përshkroi instalimin si “dekonstruktim dhe shkatërrim të imazhit stereotip të romëve” në Ballkan. Të rrënjosura në historinë personale të artistit, të dyja veprat e shndërrojnë përvojën rraskapitëse të paragjykimit në video tërheqëse.

Abi Shehu

Në një dhomë qoshe të Hotel Grand, artisti shqiptar Abi Shehu ka ngritur një studio të hapur kushtuar kërkimeve artistike arkeologjike. Përmes tij, ajo eksploron historinë e lumenjve të Prishtinës – Prištevka dhe Vellusha – të cilët u mbuluan respektivisht në vitet 1950 dhe 1970 për të parandaluar që vendasit të hedhin mbeturina në ujë. Në pamje janë gjithashtu imazhe nga projekti i mëparshëm i artistit, Barren (2019): fotografi të përhumbura, bardh e zi, fotografi analoge të marra të bunkerëve, çatitë e rrumbullakosura të të cilëve dalin nga peizazhi shqiptar si kërpudha betoni të mëdha. Aty pranë, Sahara (2021) përfshin 15 televizorë vintage të grumbulluar në tre rreshta. Në ekranet e tyre ka animacione skicash të thjeshta: jo vizatimet e vetë Shehut, por grafiti të gjetur në Burgun e Spaçit, i cili ishte një kamp pune brutal dhe i izoluar për disidentët politikë dhe intelektualët nën regjimin komunist të Shqipërisë. Me vendin e braktisur të Spaçit aktualisht në radarin mbrojtës të Fondit Botëror të Monumenteve, këto animacione (të themi, të një kali të vogël galopant) inkurajojnë shikuesit të mendojnë se si të interpretojnë dhe ruajnë kujtimet e ngulitura brenda mjediseve të ndërtuara.

Driton Selmani

Artisti kosovar Driton Selmani ka zhvilluar një praktikë të rrënjosur në ndërhyrjet lokale; ai dikur zëvendësoi ‘Prishtina’ me ‘Utopi’ në një tabelë autostrade (Utopia, Vendi që nuk ekziston, 2009) dhe mbuloi një statujë të Nënë Terezës me një leckë të zezë në formë çadori (Për Zotin, 2008). Por, për Manifesta 14, ai paraqet një projekt më të qetë me Letrat e Dashurisë (2018–në vazhdim), një seri aforizmash të paraqitura në qese plastike të rrafshuara. “Do të doja të ishe një qese plastike, që të ishe i përjetshëm” shfaqet me shënues të zi në njërën; “le të bëjmë sikur kjo nuk është një shtëpi në zjarr” për një tjetër. Këto fragmente filozofike, poetike dhe politike, të marra nga fletoret e artistes, të kujtojnë veprat e gjera të Jenny Holzer, të bazuara në tekst, si “Mbijetesa” (1983–85), nëse ajo do të kishte ndërruar LED dhe projektorë me materialet e gjetura.

Autore Kimberly Bradley është një shkrimtare dhe redaktore me qendër në Berlin dhe Vjenë.
Artikull nga Frieze është një kompani mediatike me bazë në Londër./Media Ndërtimi.

Art

Instalacioni i Petrit Halilajt do të ekspozohet në Muzeun Metropolitan të Artit në Nju-Jork

Published

on

Instalacioni i artistit të mirënjohur, Petrit Halilaj, do të ekspozohet në Muzeun Metropolitan të Artit në Nju-Jork.

Kështu ka njoftuar vetë muzeu kur shpalli sot artistët për komisionet bashkëkohore 2024, shkruan Klan Kosova.

Petrit Halilaj do të prezantojë një instalacion specifik për Kopshtin e Çatisë së Muzeut, Iris dhe B. Gerald Cantor;

Komisioni për Kopshtin e Çatisë: Petrit Halilaj do të jetë i hapur nga data 29 prill deri më 27 tetor 2024.

Për Komisionin Kopshti i Çatisë- i dhjeti në serinë e komisioneve specifike për hapësirën e jashtme – Halilaj do të transformojë çatinë me një instalacion të gjerë skulpturor.

Puna e artistit është e rrënjosur në biografinë e tij, e lidhur thellësisht me historinë e vendit të ri të Kosovës (i shpallur shtet i pavarur në vitin 2008)—dhe përvojën e tij të jetuar përmes luftës dhe konfliktit në rajonin e Ballkanit në vitet 1990 si fëmijë refugjat.

Halilaj përdor artin si një mjet kritik për të reflektuar dhe hetuar çështjet e identitetit, çështjet e zhvendosjes, ndërfaqen e historive personale dhe globale dhe identitetet queer.

Continue Reading

Art

Promovimi i vetëdijesimit mjedisor përmes artit

Published

on

Në shtator 2023, Natasha Hërniq, arkitekte dhe artiste, hapi ekspozitën e saj Arkitektura Evropiane Përmes Shekujve në Shtëpinë e Evropës në Mitrovicën e Veriut.

Ajo ka ndërtuar, me rrëshirë me bazë niseshte, modele 3D të disa prej ndërtesave më ikonike evropiane të ndërtuara gjatë shekujve, duke u përpjekur të vërtetojë se arkitektura është dëshmi e zhvillimit njerëzor, por edhe për të promovuar vetëdijesimin mjedisor përmes arteve.

Në intervistën e mëposhtme ajo shpalos më shumë detaje rreth punës së saj dhe burimit të frymëzimit për këtë ekspozitë.

Çka e frymëzoi ekspozitën tuaj dhe si lidhet ajo me rrugëtimin tuaj artistik?

Më shumë se një vit më parë fillova të eksploroja mundësitë e printimit 3D dhe përfundimisht ky u kthye në një nga pasionet e mia të mëdha. Duke qenë se jam adhuruese e udhëtimeve dhe gjithashtu arkitekte, u magjepsa nga ndërtesat e vjetra të kontinentit të vjetër, veçanërisht sepse pata mundësinë t’i shikoja nga afër. Në një moment lindi ideja për të ndërthurur dy pasionet e mia më të mëdha – arkitekturën dhe udhëtimin dhe vendosa të filloj të krijoj modele të ndërtesave më mbresëlënëse në Evropë që kam pasur mundësinë të vizitoj dhe që kanë pasur një ndikim të fortë tek unë si arkitekte, udhëtare dhe artiste.

A mund të na tregoni për procesin tuaj krijues dhe teknikat që keni përdorur për të krijuar veprat e artit në këtë ekspozitë?

Fillimisht kam filluar të punoj me modele të ndërtesave më të famshme me disa materiale mjaft të zakonshme karakteristike për printimin 3D, si dhe të përpunoj vizatimet në programet përkatëse. Në këtë mënyrë doja të përfaqësoja të gjitha ndërtesat e njohura evropiane, të rëndësishme për zhvillimin e qytetërimit njerëzor në këtë pjesë të botës, në renditje kronologjike. Atëherë vendosa t’ia nis që nga fillimi dhe bëra Stonehenge, si një nga ndërtimet më të vjetra. Pas Stonehenge gjithçka rrodhi natyrshëm, duke treguar historinë e zhvillimit njerëzor.

Si i zgjidhni materialet dhe mediumet për veprën tuaj artistike dhe si kontribuojnë ato në mesazhin e përgjithshëm të ekspozitës?

Pas ca kohësh zbulova rrëshirën me bazë niseshteje, e cila më magjepsi sepse ishte e biodegradueshme, ndryshe nga materialet e tjera të printimit 3D, dhe vendosa që ndërtesat e ardhshme do t’i bëja nga i njëjti material. Krijimi i modeleve miqësore me mjedisin ishte jashtëzakonisht i rëndësishëm për mua, për shkak të gjithë krizës mjedisore dhe klimatike. Arkitektët po përballen me shumë sfida gjatë projektimit në ditët e sotme për sa i përket efiçiencës së energjisë, kështu që këtë e kisha parasysh gjatë gjithë kohës kur prodhova modelet e ekspozitës. Secila prej ndërtesave përfaqëson një dëshmi të zhvillimit të qytetërimit dhe kjo ishte ideja kryesore e kësaj ekspozite. Për mendimin tim, arkitektura është një nga treguesit më të mëdhenj dhe më të rëndësishëm të zhvillimit njerëzor.

Pse është arti juaj i rëndësishëm për shoqërinë? Çfarë qëllimesh synoni të arrini përmes artit tuaj?

Për mendimin tim, kjo ekspozitë ishte një mënyrë për ta nxitur publikun të mendonte në mënyrë më të thelluar për veten individualisht, për shoqërinë, qytetërimin, kohën dhe ndikimin tonë në mjedis dhe zhvillimin njerëzor. Mendoj se do ta vazhdoj këtë ide për ca kohë, për punën time të ardhshme. Dëshira ime është t’i afroj njerëzit me arkitekturën, veçanërisht të rinjtë që mendojnë të studiojnë arkitekturë, por ndihen të pasigurt për disa arsye. Gjithashtu, një gjë tjetër shumë e rëndësishme që dua të theksoj është mbrojtja e mjedisit. Mesazhi im për të gjithë njerëzit, vizitorët e ekspozitës, artistët, arkitektët, do të ishte që të kujdesemi për planetin tonë Tokë në çdo mënyrë të mundshme. Secili prej nesh është përgjegjës. Mbrojtja e planetit tonë fillon me ne.

Continue Reading

Art

Kryevepra e Picassos shitet për 139 milionë dollarë

Published

on

Kryevepra e Pablo Picassos e vitit 1932, Femme a la Montre (Gruaja me orë), është shitur për 139 milionë dollarë, sipas qendrës për ankande Sotheby.

Kjo është vepra e dytë më e shtrenjtë që është shitur nga ky artist spanjoll, raporton Radio Evropa e Lirë.

Por, Femme a la Montre (Gruaja me orë) është bërë vepra e shitur më së shtrenjti në ankand këtë vit.

Në të artisti e ka portretizuar Marie-Therese Walter, modelen franceze me të cilin ka pasur lidhje dashurie, dhe e ka pasur frymëzim edhe për piktura tjera.

Fillimisht piktura është vlerësuar 120 milionë dollarë, para se të vendosej në shitje.

Kjo pikturë e artistit spanjoll ka qenë më parë në pronësi të koleksionistes së artit Emily Fisher Landau, e cila e ka blerë atë më 1968.

Vepra tani është blerë prej një blerësi anonim.

Femme a la Montre, është portret i Walterit, e ulur në një karrige që ngjan me fron mbretëror dhe e ka një prapavijë të kaltër.

E njohur si “muza e artë” e Picassos, Walter ka qenë 17-vjeçare, kur është takuar me Piccason 45-vjeçar në Paris, dhe e kanë nisur një lidhje sekrete, pasi ai ka qenë ende i martuar me Olga Khokhlovan, balerinë ukrainase.

Piktura që është shitur më së shtrenjti në autorësi të Piccasos është Gratë e Algjerit, në vlerë të 179.3 milionë dollarëve, më 2015.

I lindur në Mallaga më 1881 dhe i rritur në Barcelonë, Picasso është zhvendosur në Paris më 1904, dhe është bërë një prej artistëve më të rëndësishëm të shekullit 20.

Ai i ka pasur katër fëmijë dhe ka vdekur në jug të Francës më 1973, në moshën 92-vjeçare.

Ndonëse trashëgimia e tij kreative nuk është vënë kurrë në dyshim, në vjetët e fundit rriten dilemat për sjelljen e tij.

Ai është akuzuar për qasje mizore dhe shtrënguese./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trending