Banesat urbane me densitet të lartë dhe të ulëta janë çelësi për të akomoduar tre miliardë njerëz të tjerë gjatë 80 viteve të ardhshme pa i kushtuar Tokës, shkruan arkitekti dhe urbanisti Vishaan Chakrabarti.

Deri në vitin 2100 do të ketë 11 miliardë njerëz në planet, sipas Kombeve të Bashkuara – tre miliardë më shumë se sot.

Me të drejtë mund të pyesni se si mund të strehojmë tre miliardë njerëz të tjerë kur kombet anembanë globit po përpiqen të ofrojnë strehim adekuat për ata që kanë nevojë sot.

Ndërkohë, bota tashmë po përjeton ndikimet ekstreme të ndryshimeve klimatike antropogjene, si dhe një krizë energjetike të gjithëpranishme të nxitur nga lufta në Ukrainë.

Një popullsi në rritje rrezikon të vendosë një tendosje edhe më të madhe në mjedis.

Një popullsi në rritje rrezikon të ushtrojë një tendosje edhe më të madhe në mjedis dhe vjen me kërkesë edhe më të madhe për energji. Askush, veçanërisht jo në Perëndim, nuk ka të drejtë t’u urojë larg këtyre të ardhurve ose t’u mohojë strehimin, lëvizshmërinë, teknologjinë, ushqimin dhe po, energjinë që u nevojitet për të jetuar jetën e tyre.

Si mundet që nevojat tona për strehim të jenë pjesë e zgjidhjes dhe jo pjesë e problemit? Si mund t’i përdorim teknologjitë e sotme për të projektuar banesa të reja që nuk janë vetëm të qëndrueshme, jo vetëm me energji të ulët të mishëruar, por edhe vërtet negative të karbonit?

Për të strehuar popullsinë tonë ekzistuese dhe të ardhshme në mënyrë të përballueshme dhe me dinjitet, ne duhet të ndërtojmë mbi 2.4 trilion metra katrorë në nivel global, që është e barabartë me shtimin e një qyteti të Nju Jorkut në planet çdo muaj për 40 vitet e ardhshme.

Ne thjesht nuk kemi teknologji sot për të ndërtuar kulla negative të karbonit

Ne mund të kursejmë ku të mundemi, si për shembull duke ripërdorur në mënyrë adaptive disa nga stoqet tona ekzistuese të ndërtesave, veçanërisht ndërtesat e vjetra të zyrave të vjetruara nga pandemia. Por vetëm kjo nuk do të ndikojë në nevojat tona të afërta për strehim – ne duhet të ndërtojmë dhe duhet të ndërtojmë më mirë.

Unë për vete jam lodhur duke dëgjuar për zgjidhje që nuk kanë shanse për t’u miratuar gjerësisht, të përballueshme, globale për dekada, madje edhe teknologjinë e shkëlqyer të rrokaqiejve me lëndë druri të bëra nga druri që mbyt karbonin, miqësor me mjedisin dhe rezistent ndaj zjarrit.

Vishaan Chakrabarti është një arkitekt, urbanist dhe autor i fokusuar në qytete dhe qëndrueshmëri. Ai është themeluesi dhe drejtori kreativ i studios globale të arkitekturës Practice for Architecture and Urbanism. Ai shërbeu si drejtor i planifikimit për Manhattan nën ish-kryebashkiakun e qytetit të Nju Jorkut, Mike Bloomberg, duke punuar në rindërtimin e Qendrës Botërore të Tregtisë dhe ruajtjen e High Line. Ai ka prezantuar shumë biseda TED, me më të fundit në banesat në shkallë Goldilocks./Media Ndërtimi.

Produktet nga druri kanë një vend të natyrshëm në një shoqëri ekociklike. Druri i projektuar është i rinovueshëm dhe i riciklueshëm, ndërsa prodhimi i tij bazohet kryesisht në bioenergji.

Tradicionalisht ndërtimet drurore janë bërë me material të papërdorur më parë. Por tani, me zhvillimin dhe avansimin e teknologjisë CLT, e ne veçanti me modifikimet në makina prodhuese e falë patenteve tona, do të bëhet edhe një revolucion ndërtimor. Ndërtimet e shtëpive nga druri i ricikluar. Kjo gjer tani është përdorur si test, por ne do ta funksionalizojmë si produkt final.

Të prezantoj disa fakte më poshtë.

Stora Enso është kompani Finlandeze, më e madhja në Botë në prodhimet drunore.

Një studim tregu i porositur nga Stora Enso zbulon se mbi 25 milionë tonë mbeturina druri prodhohen vetëm në gjashtë tregje/shtete evropiane çdo vit. Ndërsa i tërë prodhimi CLT ishte 2,3 milion m³. Rreth 30-35% e kësaj vjen nga ndërtimi dhe prishja e ndërtesave ndërsa 30% e tjera vjen nga industritë e përpunimit të drurit: sharrat dhe fabrikat e tjera që përpunojnë dru në operimet e tyre. Mbi 65% e kësaj mbetje, druri kthehet në energji të rinovueshme dhe ndërkohë që prodhimi i energjisë është një metodë e mirë për asgjësimin e drurit, qeveritë dhe kompanitë po kërkojnë alternativa që shtojnë më shumë vlerë.

Kjo duhet të bëhet synim edhe i Kosovës. Mundësitë tona teknologjike, me ndërtimin e plantit CLT do ta mundësoje këtë, pa pat fare nevojë të preken resurset natyrore drunore. Do të ishim lider ne Evropë. E kjo falë teknologjisë e cila po bën revolucion në ndërtimtari. Në Botën moderne tashmë po definohet një mënyrë e re e të bërit biznes, ajo e biznesit cirkular ose siç njihet Cirkular business.

Pra, kjo mënyrë e re e të bërit biznes është më shumë se ripërdorim dhe riciklim, natyrisht. Bëhet fjalë gjithashtu për dizajnimin për të gjithë ciklin e jetës së produktit, duke përfshirë zgjedhjen e materialit, ku planti ynë CLT do të ketë një avantazh të madh: ne synojmë të punojmë me dru të rinovueshëm që është CIRKULAR nga natyra ndërsa rritet përsëri në pyje të menaxhuara në mënyrë të qëndrueshme.

Cirkulimi ofron gjithashtu mundësi interesante për të krijuar modele të reja biznesi të bazuara në shërbime. Për shembull, ndërtesat mund të projektohen në mënyrë që elementët e ndërtimit të ripërdoren ose riciklohen lehtësisht kur ndërtesa prishet dekada më vonë.

Në BVG HOUSING ne ofrojmë një alternativë zgjidhjesh ndërtimi që mbështesin këto lloj ambiciesh të ciklit jetësor duke lidhur udhëzimet arkitekturore me sistemet e ndërtimit. Ne i kemi quajtur NOMAD LIVING, e që është një koncept i ri jetësor ku shtëpitë “riten” apo “zvoglohen” në varësi nga nevoja, pra këto ndërtime jane modulare, ricikluese dhe te rinovueshme ku ne do të mundemi të shtojmë apo hjekim anekse nga objekti. Kjo është ardhmëria e industrisë ndërtimore, kte ne e synojmë, kte e synon BE me programet nga Horizon Europe. Change for green living, edhe në Kosovë. Pse jo?/Media Ndërtimi.

Drita është një material i paprekshëm që ka një prani fizike. E dukshme dhe e perceptueshme; drita përcakton vëllimet, limitet dhe kufijtë dhe krijon  frymën e vendit. Drita zbulon sipërfaqet dhe vëllimet, ose ndryshe drita është “vetë zbulimi”. (Turrell, 1987).

Arkitektura dhe drita kanë një marrëdhënie të ndërvarur që është festuar me shekuj. Ndërveprimi midis dritës dhe arkitekturës shpesh i ka dhënë përparësi dritës, me vende që kumtojnë dhe përfaqësojnë fenomenet e dritës.

Në këtë udhëtim të angazhimit shqisor, një bashkëveprim midis dritës dhe natyrës së Vendit pret të zbulohet.  ADN-ja e Vendit e lidhur me fiziken si eteri, drita, zjarri, uji, toka dhe trashëgimia kulturore, historia, kujtimet si dhe folklori, krijojnë bazën dhe origjinën e dizajnit konceptual.

Udhëtimi i brendshëm vjen si një eksplorim i elementeve të mësipërme i cili zhvillohet si një kërkesë programore dhe si një nevojë e brendshme për të kërkuar dhe shprehur veten si një shpirt i palodhur i një eksploruesi për të perceptuar shtresat e padukshme dhe të (pashfaqura) shfaqura imagjinatës.

Në këtë këndvështrim, metodat të reja të projektimit hulumtohen dhe eksperimentohen pa u përkushtuar ndaj hapësirave, vëllimeve ose materialitetit për të nxitur pjesëmarrjen krijuese  dhe duke u cliruar nga idete e paracaktuara apo kushtezimet mentale. Itinerari dhe destinacioni janë të panjohura. Vizatimet kriptike që zbulojnë ide të ndërlikuara ose zgjojnë dritën brenda përbëjnë qasjen konceptuale të dizajnit.

Udhëtimi i pelegrinit është njëkohësisht pika matshme dhe e pamatshme e takimit mes Dritës dhe Vendit. Ky rrugëtim fillon me ndërgjegjësimin dhe perceptimin e të pamatshmes. E matshmja ndodh kur i jep hapësirë ​​dhe dritë një eksperience. Dhe pas sigurimit të këtyre dy përbërësve, ai rikthen aksesin në realizimin e pamatshëm origjinal

Pelegrini shpreh atë lidhje, aspektet kualitative dhe kuantitative, dhe është e lidhur pazgjidhshmërisht me përvojën e njeriut për nevojën për të kërkuar të panjohurën, për të kërkuar dhe gjetur dritën në një tokë me histori dhe trashëgimi të madhe kulturore, ku njerëzit e kërkojnë Zotin në një larmi  mënyrash, por mbeten gjithmonë të bashkuar pavarësisht besimeve dhe ritualeve të tyre.

Ky udhëtim i brendshëm lidhet me një udhëtim fizik në Mesdhe në Rivierën Shqiptare në Majën Qorra. Është një vend natyror i ashpër polimorf në vargmalin jugor, ku takimi me rrezet e diellit bëhet një fenomen eksperimentues. Kushtet e dritës specifike për një vend dhe zhytja në Natyrë lehtësojnë udhëtimin e një kërkuesi, endjen  mes të papriturave dhe eksplorimin e Vetvetes.

Opinion nga arkitektja Eliona Pasku./Media Ndërtimi.