Infrastrukturë
Si e përdor Amsterdami modelin për të krijuar një strategji të ekuilibruar si për njerëzit ashtu edhe për mjedisin
Published
6 months agoon
Në vitin 2020, në mes të valës së parë të bllokimeve për shkak të pandemisë, bashkia e Amsterdamit shpalli strategjinë e saj për rikuperimin nga kjo krizë duke përqafuar konceptin e “Ekonomisë së Krofeve”. Modeli është zhvilluar nga ekonomistja britanike Kate Raworth dhe është popullarizuar përmes librit të saj, “Doughnut Economics: Seven Ways to Think Like a 21st Century Economist”, botuar në vitin 2017.
Këtu, ajo argumenton se qëllimi i vërtetë i ekonomisë nuk duhet të jetë i barabartë rritje. Në vend të kësaj, qëllimi është të gjejmë një pikë të ëmbël, një mënyrë për të balancuar nevojën për t’i siguruar të gjithëve atë që u nevojitet për të jetuar një jetë të mirë, një “bazë shoqërore” duke kufizuar ndikimin tonë në mjedis, “tavanin mjedisor”. Me ndihmën e Raworth, Amsterdami e ka ulur këtë qasje në madhësinë e një qyteti.
Modeli përdoret tani për të informuar strategjitë dhe zhvillimet në mbarë qytetin në mbështetje të kësaj ideje gjithëpërfshirëse: ofrimi i një cilësie të mirë jete për të gjithë pa ushtruar presion shtesë mbi planetin. Qytetet e tjera po ndjekin këtë shembull.
Cili është modeli ekonomik i donutit?
Raworth mbërriti në imazhin e “donutit” duke përshkruar dy rrathë, njëri brenda tjetrit. Rrethi i jashtëm është frymëzuar nga një diagram që ajo hasi ndërsa punonte për organizatën jofitimprurëse kundër varfërisë Oxfam. Atje, një grup shkencëtarësh të sistemit tokësor po shikonin kushtet mjedisore që e bëjnë të mundur jetën në Tokë. Ata identifikuan një sërë “kufijsh planetarë”, një sërë kufijsh që, nëse kapërcehen, do të dëmtonin përgjithmonë klimën, tokat, oqeanet, biodiversitetin dhe rrjedhimisht kushtet e jetës së njerëzimit. Kjo unazë e jashtme lidhet me çështje të tilla si ndryshimi i klimës, ndotja e ajrit, humbja e biodiversitetit, shterimi i shtresës së ozonit dhe acidifikimi i oqeanit.
Ndërsa Raworth e kuptoi rëndësinë e përpjekjes për të qëndruar nën këtë tavan ekologjik, ajo gjithashtu kuptoi se kjo është vetëm njëra anë e problemit. Nëse unaza e jashtme përshkruante një maksimum, ajo shpiku gjithashtu një unazë të brendshme për të përfaqësuar kushtet minimale që gjithkush ka nevojë për të bërë një jetë të mirë. Rrjedh nga qëllimet e zhvillimit të qëndrueshëm të OKB-së, unaza e brendshme trajton probleme urgjente si qasja në ushqim dhe ujë të pastër, strehim me cilësi të mirë, energji, kujdes shëndetësor, arsim, barazi sociale, të drejtën për një zë politik, drejtësi dhe mundësi për punë dhe të ardhura.
Si dhe pse e përdor Amsterdami?
Në prill 2020, Bashkia e Amsterdamit miratoi strategjinë e qarkores së Amsterdamit 2020-2025 me një plan veprimi fillestar praktik dyvjeçar. Strategjia është modeluar sipas një versioni të përshtatur të modelit të donutit të Kate Raworth, duke e bërë atë komunën e parë në botë që miraton zyrtarisht konceptin. I krijuar në bashkëpunim me Raworth, modeli me shkallë të ulët quhet Portreti i Qytetit, një fotografi gjithëpërfshirëse e qytetit që synon të shërbejë si pikënisje për të menduarit me fotografi të mëdha, risi bashkë-krijuese dhe transformim sistemik, sipas strategjisë së publikuar. . Ai synon gjithashtu të bëhet një stimul për bashkëpunimin ndër-departamental brenda qytetit, duke përfshirë një gamë të gjerë aktorësh në proceset vendimmarrëse që formësojnë mjedisin.
Në fund të vitit 2022, qyteti i vogël i Dunedin, Zelanda e Re, u bashkua, ashtu si edhe Nanaimo, në Kolumbinë Britanike. Në SHBA, Portland, Oregon dhe Austin, Teksas, po planifikojnë të iniciojnë versionet e tyre të konceptit. Ndërsa të gjitha këto strategji janë të frymëzuara nga modeli i donutit, ato e interpretojnë konceptin në mënyra të përshtatura me nevojat dhe mundësitë e tyre specifike.
Donut nuk është një model përshkrues. Nuk ofron një hartë rrugore. Në vend të kësaj, ai paraqet një rezultat përfundimtar optimist për t’u përpjekur drejt: sigurimit të një cilësie të mirë jete për të gjithë, pa mbitaksuar mjedisin.
Rruga për ta arritur këtë mund të duket e ndryshme për çdo rajon: qytetet ose vendet më të pasura mund të gjejnë se sfidat e tyre kryesore janë të lidhura me unazën e jashtme të kufomave, duke ulur gjurmën e tyre për t’u përshtatur brenda kufijve planetarë. Ndërkohë, rajonet me të ardhura të ulëta ose të mesme mund të luftojnë më shumë për të nxjerrë të gjithë nga qendra e donutit dhe në unazën e saj të brendshme, duke siguruar akses të barabartë në nevojat bazë si ushqimi, arsimi dhe mundësitë për t’u rritur./Media Ndërtimi
You may like
Infrastrukturë
“Kulla s’asht cool”-qytetarët e Shkodrës po protestojnë kundër ndërtimit të objektit 35 katesh
Published
3 months agoon
July 25, 2024Ndërtimi i kullës 35 katëshe ‘Hotel Rozafa Tower’ në Shkodër mblodhi në protestë dhjetra qytetarë dhe aktivistë.
Kulla është një investim privat që do të ndërtohet përbri pallatit ekzistues Rozafa, nga “Uldedaj Group”, i zbatuar nga një studio spanjolle.
“Të vendosur përpara një fakti të kryer në një kohë kur për projekte kaq të mëdha duhen dëgjesa publike; të shqetësuar për dëmin urban dhe arkitekturor që kjo kullë paralajmëron ti kanosë Shkodrës; të indinjuar nga mosrespektimi nga ana e institucioneve i të drejtës sonë për qytetin dhe hapësirës që jetojmë vendosëm të marshojmë sot bashkë me ju kundër betonizimit të qytetit për të thënë: Jo kullave!“ – u shpreh aktivisti Amel Pervizi.
Sipas qytetarëve, zhvillimi i qytetit nuk vjen përmes kullave, ndërsa ky investim bie në kundërshtim me planin e përgjithshëm vendor të qytetit.
„Projekti i ri ka jo më pak se 43 mijë metër ndërtim të ri. Intensiteti I ndërtimit nga 4 që është i lejuar në planin e përgjithshëm vendor, shkon në 8.2, pra dyfishohet. Numri I lejuar i kateve nga 7 kate të lejuara shkon në 35, pra pesëfishohet. Lartësia në metra nga 29.8 metra e lejuar shkon deri në 100 metra lartësi. Parametër i cili trefishohet. Sa I përket distancave, kjo godinë me këtë lartësi duhet të mbajë jo më pak se 36 metër distancë nga kufiri i saj i pronës. Gjë që nuk mund ta realizojë dot”,-u shpreh urbanisti Imeldi Sokoli.
Ata theksuan se Shkodra ka nevojë për hapësira dhe investime publike dhe jo shëmbëlltyrë e “kryeqytetit rilindas”.
“Sot ne jemi të thirrur për ti dalë zot qytetit tonë, bukurisë së qytetit tonë, kulturës së qytetit tonë, historisë dhe trashëgimisë kulturore. Në 11 vite, kjo qeveri nuk solli asnjë investim për Shkodrën. Shkodra ka nevoja të mëdha, Shkodra ka objekte, monumente kulture që po bien brenda. Shkodra nuk ka nevojë për kulla, Shkodra ka nevojë për zhvillim dhe nëse flitet për inovacion, inovacioni nuk është një kullë e ndërtuar dhe e sjellë këtu jashtë të gjitha kritereve dhe jashtë të gjitha ligjeve. Ne nuk duam dhe nuk pranojmë betonizimin e Shkodrës“, -u shpreh Eliona Shkreli, anëtare e këshillit bashkiak Shkodër.
Mes thirrjeve „Stop betonizimit“ dhe “Kullat janë pastrim parash” qytetarët marshuan nga busti i Luigj Gurakuqit drejt godinës së bashkisë Shkodër, ku kërkuan realizimin e dëgjesave publike dhe konsultimeve me grupet e interesit.
“Një nga kompanitë, pjesë e Rozafa Group që do të investojë për kullë, sinjalizohet me shkresë për mos shlyerje të detyrimeve tatimore me vlerën 970 mijë euro. Nëse mbledhim fitime te deklaruara të këtij grupimi nuk arrijnë të shlyejnë as taksën e ndërtimit prej 8% ndaj bashkisë Shkodër, nëse ky investim prej 30 milionë eurosh realizohet. Si thoni ju a është me të vërtetë kjo kompani pas këtij ndërtimi? Zhvillimi duhet bërë duke ndjekur planin urbanistik të qytetit, duke bërë transparencë dhe duke u konsultuar”, – u shpreh Amel Pervizi./Media Ndërtimi
Infrastrukturë
Si Vladimir Putin krijoi një ‘flluskë’ të pasurive të paluajtshme
Published
3 months agoon
July 25, 2024Çmimet janë rritur me 172% në qytetet më të mëdha të Rusisë gjatë tre viteve të fundit.
Hipotekat dikur ishin të papranueshme në Rusi. Dekada të propagandës sovjetike, e cila e denoncoi kredinë si një barrë të padurueshme, patën efekt.
Edhe pas përfundimit të komunizmit, rusët ende i referoheshin hipotekave si “skllavëri borxhi”, duke preferuar të kursenin derisa të mund të blinin shtëpitë e tyre. Vladimir Putin, presidenti i vendit, ka kaluar dy dekada duke u përpjekur të bindë qytetarët e tij, që të kenë një tjetër pikëpamje.
Në vitin 2003, gjatë mandatit të tij të parë, ai shpjegoi se hipotekat mund të ndihmojnë në zgjidhjen e “problemit akut të strehimit”, me të cilin përballen rusët. Lutja e tij ra në vesh të shurdhër.
Ai tani duket se ka më shumë sukses. Gjatë viteve të fundit, numri i rusëve që marrin hipoteka është rritur, për shkak të një programi bujar të subvencioneve shtetërore për blerësit e apartamenteve të reja. Por, shpërndarja e subvencioneve të shtetit ka nxitur një treg shumë ‘të nxehtë’ të pronave, duke i rritur çmimet e banesave.
Në vitin 2020, kur Rusia u mbërthye nga Covid-19, zyrtarët rritën ndihmat për ata, që blinin prona të sapondërtuara në një përpjekje për të forcuar ekonominë. Në fillim, bankat u ofruan aplikantëve për hipotekë një normë preferenciale prej rreth 6%, afërsisht dy pikë përqindje nën normën e tregut, dhe shteti paguante diferencën.
Zbritje të ngjashme, të cilat më parë ishin në dispozicion vetëm për familjet, iu ofruan më pas punëtorëve dhe njerëzve, që zhvendoseshin në vende duke përfshirë Arktikun, Siberinë dhe Ukrainën e pushtuar.
Megjithatë, vëllimet e hipotekave nuk filluan të rriteshin vërtet, derisa ekonomia e Rusisë shkoi në gjendje lufte. Bankat lëshuan kredi hipotekore me vlerë 7.7 trilion rubla (88 miliardë dollarë, ose 4% e PBB-së) vitin e kaluar, nga një total prej 4.3 trilionësh në vitin 2020. Shumica u mbështetën nga subvencione.
Kjo pasqyron faktin se rusët nuk kanë mundësi investimi: sanksionet rëndojnë mbi bursën dhe kontrollet e monedhës e bëjnë të vështirë lëvizjen e parave jashtë vendit. Inflacioni, i cili u ngrit përsëri në mesin e vitit 2023, ka luajtur gjithashtu një rol.
Kur Banka Qendrore e Rusisë (CBR) filloi të rriste normat e interesit, interesi për skemën u rrit. Ndërsa CBR ngriti normën e saj bazë në 16%, qeveria e mbajti normën e saj preferenciale të ulët, duke e rritur atë në vetëm 8%. Në qershor kishte një hendek prej më shumë se dhjetë pikë përqindjeje midis normës së qeverisë dhe normës së tregut për një hipotekë.
Në fillim të këtij muaji ajo i dha fund skemës së saj më të njohur, e cila ishte për blerësit e ndërtesave të reja. Numri i hipotekave të reja mund të bjerë me rreth 50% në gjysmën e dytë të vitit.
Industria e ndërtimit të Rusisë do të vuajë si rezultat. Kështu do të bëjnë bankat, të cilat kanë gëzuar fitime rekord të nxitura nga rritja e shpejtë e portofolit të hipotekave. Për momentin, megjithatë, tregu i banesave duket se do të arrijë të shmangë një kolaps.
Vasily Astrov i Institutit të Vjenës për Studime Ekonomike Ndërkombëtare, thotë se “ngadalësimi dhe ndoshta stanjacioni” ka më shumë gjasa sesa një rënie e madhe e çmimeve.
Ekonomia e luftës e Rusisë, e cila ka parë rritje të shpejtë të pagave këtë vit, mund të jetë ende në gjendje të mbajë një treg të fortë pronash, edhe kundrejt normave më të larta dhe mbështetjes së pakësuar të shtetit./Media Ndërtimi
Infrastrukturë
Kinezët dhe turqit “gëzojnë” koncesionin e bakrit në Shqipëri
Published
3 months agoon
July 25, 2024Fabrika e përpunimit të bakrit në Fushë Arrëz iu dha me koncesion për 30 vite një kompanie turke. Ishte viti 2001 kur shteti shqiptar firmosi marrëveshjen koncesionare. Shumë shpejt në lojë hynë edhe partnerët kinezë. Periudha e artë e marrëdhënieve të Shqipërisë me Kinën u ndërpre rreth viteve 80-të, për t’u rivendosur sërish me ardhjen e demokracisë.
Përmes një operacioni financiar të zhvilluar në Turqi, ata morën nën zotërim pjesën më të madhe të rezervave shqiptare të bakrit, të cilat kaluan në pronësi të gjigantit botëror të minierave, kompanisë kineze “Jiangxi Koper”, shkruan citizens.al.
Ata blenë 48% të aksioneve të kompanisë “BerAlb” e cila zotëronte për 30 vite koncesionin e bakrit në vendin tonë, duke përfituar të drejtën për të administruar dhe shfrytëzuar minierën e bakrit Munellë, minierën e bakrit Lak-Rosh, minierën e bakrit Karmë, fabrikën e pasurimit të bakrit Fushë-Arrëz dhe të Mjedës si dhe impiantin e fraksionimit të skorieve të bakrit në Shëngjin.
Me një kapital fillestar prej vetëm 30 mijë USD ose 47 Milionë lekë, kjo kompani e ka zgjeruar kapitalin e saj çdo vit, ndërsa aktualisht deklaron një kapital prej 7.7 miliardë lekësh.
Pavarësisht rritjes së kapitalit, kompania deklaron se del vazhdimisht me humbje.
Megjithëse deklaron bilance negative, në vitin 2017 kompania nënshkroi një tjetër marrëveshje me shtetin shqiptar duke e shtyrë koncesionin edhe me 10 vite . Pra koncesioni i bakrit dhënë Turqisë dhe Kinës do të jetë në fuqi deri në vitin 2043. Ekspertët sugjerojnë se zgjatja e afatit duhet të ishte ballafaquar me performancën ekonomike, rritjen e niveli të mirëqënies së zonës si dhe ruajtjen e mjedisit./Meda Ndërtimi