Connect with us

Infrastrukturë

Përtej fasadës urbane, Bashkia e Tropojës ‘braktiset’ nga investimet shtetërore  

Published

on

Lart, në veri të vendit, e spostuar drejt lindjes, ndodhet Bashkia e Hasit, e cila për nga popullsia dhe territori, qëndron poshtë mesatares së bashkive. Aty shtrihen toka të buta e pjellore dhe sikur të mos rrethoheshin prej majave me borë, shumëkush do të besonte se ndodhej në jug, fare pranë detit. Fama e kësaj bashkie është disi e zbehtë, krahasuar me dy të tjera, më të njohura të cilat, gjeografikisht, e kanë futur atë në mes: Kukësi dhe Tropoja.

Në qendër të Hasit është ngritur qyteti i vetëm, Kruma, që sidoqë i mbledhur në një grusht vend, të tjera lagje të reja i janë shtuar vitet e fundit, duke e zgjeruar qytetin në periferi. Natyrisht, kjo nuk përbën një tipar të pazakontë, pasi të gjitha qytetet, veçanërisht ato rurale, kanë pësuar të njëjtin zgjerim. Por zgjerimet janë bërë kaotike, pa ndonjë rregull a ndonjë disiplinë urbane. Të ardhurit janë vendosur aty ku e kanë gjykuar të leverdisshme e më të lehtë. Në këtë mënyrë, një pjesë e sipërfaqes bujqësore është urbanizuar, duke e shndërruar peizazhin rural në një shëmti urbane. Presioni dhe konsumi ndaj burimeve natyrore është shtuar, çka ka sjellë degradimin dhe ndotjen e tyre.

Por duket se askush nuk shqetësohet më për to.

“Shteti na ka braktisur prej vitesh”, – thotë Fatmir Dida. “Këtu njerëzit janë veç pa punë dhe vendin e mban emigracioni… Këtu tek unë i kemi kanalizimet, por atje tej mungojnë… Njerëzit detyrohen që t’i derdhin ujërat e zeza në përrua. Për të vaditur duhet që të shpojmë 30 m-50 m poshtë”, ankohet ai.

I veshur si për punë, me një kostum që ngjan më shumë me atë të një muratori, sesa të një fermeri, Fatmiri, së bashku me gruan, punojnë me bel në arë, pranë vilës së tyre dykatëshe, të sapo restauruar, në hyrje të qytetit. Në 1997-n, kur ishte ende i ri, emigroi në Londër, por u kthye sërish pas shtatë vitesh. Pasi ndërtoi një vilë në fushë me kursimet e mbledhura, familja zbriti nga shpati, por shpejt u pendua.

“Duhej ta kisha bërë më të vogël, së paku jo këtu”, – shprehet me keqardhje. “Problemi është shteti”, – përpiqet që t’i shmanget përgjegjësisë. Sipas tij, shteti është rregullatori e duhej që t’i thoshte: – Zotëri! Mos e ndërto këtu shtëpinë!

“Edhe me qen toka ime, nuk kam të drejtë të ndërtoj ku të dua. Ja, unë e quhej gabim që u bë e madhe e që u bë këtu, por atëherë nuk e kishim këtë komunikim; nuk e kishim këtë informacion që kemi tani”, – përfundon me një pamje trishtimi të sinqertë.

Sidoqë mjerimi është i dukshëm, zona ruan ende një mister tërheqës. Ndoshta edhe për shkak të ndërthurjes së qetësisë dhe hapësirës që ruhen ende në këto qyteza të vogla alpine ish-socialiste. Njerëzit duket sikur janë përshtatur me varfërinë, duke i jetuar ditët e tyre pa ndonjë pritshmëri befasuese, por edhe pa ankth. Qendra e Krumës përcjell një gjallëri të pazakontë. Banorët lëvizin të lirë dhe trafiku është i kufizuar. 9-vjeçarja dhe Gjimnazi janë vendosur në sheshin kryesor të qytetit dhe hapësirat e lira përreth tyre  janë të mbushura me grupe të shumta nxënësish. Edhe këtu, si kudo, shumica e të rinjve mezi presin për t’u larguar, sapo të përfundojnë shkollën. Sado i lumtur dhe krenar që të ndihet dikush, ai nuk mund t’i shpëtojë tundimit për t’u larguar drejt qendrave të mëdha urbane për t’u ndjerë me i pasur dhe fundja, edhe më i famshëm, ose së paku për të shpresuar një të ardhme më të merituar, sesa të jetuarit përgjithmonë në rrethinat e një province.

Muajt e fundit, autoritetet janë përpjekur për të ofruar shërbime të denja publike, por të pamësuar prej vitesh, banorët e kanë të vështirë për t’u përshtatur me “modernizimin”.  Një e treta refuzon të paguajë tarifën e pastrimit, e cila sidoqoftë mbetet e ulët.

“Kemi shpërndarë kosha për grumbullimin e mbetjeve, kudo nëpër qytet dhe nëpër rrethina, por njerëzit vijojnë t’i hedhin mbetjet nëpër rrjedhat e përrenjve. – Ja…, shihni! Koshat janë bosh, ndërkohë që vijat e ujit, apo brigjet rreth tyre janë të mbushura me mbetje”, – tregon Liman Morina, Kryetari i Bashkisë. “Ne jemi një bashki me të ardhura të pakta”, vijon ai, “nuk kemi shumë para. I jemi drejtuar Qarkut për ndihmë. Po përpiqemi për të krijuar një zonë të përbashkët me Bashkinë e Tropojës dhe atë të Kukësit për të administruar mbetjet. Shpresojmë që t’ia dalim”, – uron ai.

Bashkia nuk ka ende një plan për menaxhimin e mbetjeve. Shërbimi i grumbullimit lë jashtë 25% të territorit, i mjaftueshëm për të shkaktuar ndotjen te gjitha rrjedhave ujore të cilat lëshohen përgjatë shpateve drejt luginës së Drinit të Bardhë, duke përfunduar në Liqenin e Fierzës.

Jo larg, mes fshatit Vranisht dhe hyrjes së qytetit, bashkia depoziton mbetjet e përditshme, të cilat në pamundësi për t’u trajtuar ekologjikisht, digjen. Të hedhura fare pa kujdes, mbi një si shesh të fshehur mes hapësirave të krijuara nga shpatet e një kodre të lartë, ato gjenden në anë të rrugës kombëtare Kukës-Krumë. Një koloni shafranësh shumëngjyrësh, sapo ka marrë jetë mes mbetjeve. Nën sfondin e bardhë të majave me borë në perspektivë, ato i japin peizazhit një pamje zhgënjyese. Nuk dihet edhe për sa kohë do të vijojnë që të qëndrojnë mbeturinat këtu…

Duke zbritur drejt jugut, ende pa u shfaqur Kukësi, peizazhi fillon e zbutet teksa i afrohet shtratit të Drinit. Rruga gjarpëron përmes pllajave të valëzuara e mbërrin deri ku shtrihet Fajza. Në fshat nuk ka mbetur asgjë nga shkëlqimi i dikurshëm, përveç se një tabele projekti të cilën e ka zënë ndryshku. Shtëpia e Kulturës, Rrobaqepësia dhe Posta (Ish-PPT-ja) janë shndërruar në gërmadha. Ndërsa mbetjet ndiqnin një tjetër gjeografi. Ndryshe nga fshatrat e tjera të Hasit, këtu ato kishin rrethuar gardhet e shtëpive…

“Nuk bjen kush kosha, ndaj i hedhin përpara shtëpisë”, rrëfen Muharrem Daçi, kryeplaku i Fajzës. Ose i djegin, kohë pas kohe.

Ai tregon shtruar për mungesën e shërbimeve dhe në mënyrë kaq të zakonshme, sikur gjithçka të jetë kaq e natyrshme… Deri në shtatë milionë Lek, së bashku me pompën, paguanin fshatarët për të siguruar ujë të pijshëm, përmes shpimit të puseve personale, duke zbritur nën 115 metra poshtë. Ujësjellësi publik u shërbente vetëm pak shtëpive në qendër, por jo periferisë dhe lagjeve matanë, por akoma më shumë, nuk mund t’u siguronte furnizimin për vaditje.

“Nuk kemi mbetur as 400 banorë, së bashku me lagjet”, – llogariti ai. “Tokat nuk i punon kush. Dikur kemi qenë të organizuar në një ndërmarrje bujqësore. Kishim rreth 500 ha tokë bujqësore…”.

Siç ndodh shpesh në të tilla raste me njerëzit, Muharremi tregonte me një ndjenjë respekti e krenarie të nënkuptuar. Krahasimi me të shkuarën shërbente për të protestuar ndaj një realiteti të papranueshëm, një rrethanë për ta refuzuar atë, qoftë edhe në mënyrë disi të pakontrolluar. Ai vijoi të rrëfente i qetë, pa sharje dhe me një ndjenjë gëzimi e lumturie në rritje… /Media Ndërtimi.

Infrastrukturë

“Kulla s’asht cool”-qytetarët e Shkodrës po protestojnë kundër ndërtimit të objektit 35 katesh

Published

on

Ndërtimi i kullës 35 katëshe ‘Hotel Rozafa Tower’ në Shkodër mblodhi në protestë dhjetra qytetarë dhe aktivistë.

Kulla është një investim privat që do të ndërtohet përbri pallatit ekzistues Rozafa, nga “Uldedaj Group”, i zbatuar nga një studio spanjolle.

“Të vendosur përpara një fakti të kryer në një kohë kur për projekte kaq të mëdha duhen dëgjesa publike; të shqetësuar për dëmin urban dhe arkitekturor që kjo kullë paralajmëron ti kanosë Shkodrës; të indinjuar nga mosrespektimi nga ana e institucioneve i të drejtës sonë për qytetin dhe hapësirës që jetojmë vendosëm të marshojmë sot bashkë me ju kundër betonizimit të qytetit për të thënë: Jo kullave!“ – u shpreh aktivisti Amel Pervizi.

Sipas qytetarëve, zhvillimi i qytetit nuk vjen përmes kullave, ndërsa ky investim bie në kundërshtim me planin e përgjithshëm vendor të qytetit.

„Projekti i ri ka jo më pak se 43 mijë metër ndërtim të ri. Intensiteti I ndërtimit nga 4 që është i lejuar në planin e përgjithshëm vendor, shkon në 8.2, pra dyfishohet. Numri I lejuar i kateve nga 7 kate të lejuara shkon në 35, pra pesëfishohet. Lartësia në metra nga 29.8 metra e lejuar shkon deri në 100 metra lartësi. Parametër i cili trefishohet. Sa I përket distancave, kjo godinë me këtë lartësi duhet të mbajë jo më pak se 36 metër distancë nga kufiri i saj i pronës. Gjë që nuk mund ta realizojë dot”,-u shpreh urbanisti Imeldi Sokoli.

Ata theksuan se Shkodra ka nevojë për hapësira dhe investime publike dhe jo shëmbëlltyrë e “kryeqytetit rilindas”.

“Sot ne jemi të thirrur për ti dalë zot qytetit tonë, bukurisë së qytetit tonë, kulturës së qytetit tonë, historisë dhe trashëgimisë kulturore. Në 11 vite, kjo qeveri nuk solli asnjë investim për Shkodrën. Shkodra ka nevoja të mëdha, Shkodra ka objekte, monumente kulture që po bien brenda. Shkodra nuk ka nevojë për kulla, Shkodra ka nevojë për zhvillim dhe nëse flitet për inovacion, inovacioni nuk është një kullë e ndërtuar dhe e sjellë këtu jashtë të gjitha kritereve dhe jashtë të gjitha ligjeve. Ne nuk duam dhe nuk pranojmë betonizimin e Shkodrës“, -u shpreh Eliona Shkreli, anëtare e këshillit bashkiak Shkodër.

Mes thirrjeve „Stop betonizimit“ dhe “Kullat janë pastrim parash” qytetarët marshuan nga busti i Luigj Gurakuqit drejt godinës së bashkisë Shkodër, ku kërkuan realizimin e dëgjesave publike dhe konsultimeve me grupet e interesit.

“Një nga kompanitë, pjesë e Rozafa Group që do të investojë për kullë, sinjalizohet me shkresë për mos shlyerje të detyrimeve tatimore me vlerën 970 mijë euro. Nëse mbledhim fitime te deklaruara të këtij grupimi nuk arrijnë të shlyejnë as taksën e ndërtimit prej 8% ndaj bashkisë Shkodër, nëse ky investim prej 30 milionë eurosh realizohet. Si thoni ju a është me të vërtetë kjo kompani pas këtij ndërtimi? Zhvillimi duhet bërë duke ndjekur planin urbanistik të qytetit, duke bërë transparencë dhe duke u konsultuar”, – u shpreh Amel Pervizi./Media Ndërtimi

Continue Reading

Infrastrukturë

Si Vladimir Putin krijoi një ‘flluskë’ të pasurive të paluajtshme

Published

on

Çmimet janë rritur me 172% në qytetet më të mëdha të Rusisë gjatë tre viteve të fundit.

Hipotekat dikur ishin të papranueshme në Rusi. Dekada të propagandës sovjetike, e cila e denoncoi kredinë si një barrë të padurueshme, patën efekt.

Edhe pas përfundimit të komunizmit, rusët ende i referoheshin hipotekave si “skllavëri borxhi”, duke preferuar të kursenin derisa të mund të blinin shtëpitë e tyre. Vladimir Putin, presidenti i vendit, ka kaluar dy dekada duke u përpjekur të bindë qytetarët e tij, që të kenë një tjetër pikëpamje.

Në vitin 2003, gjatë mandatit të tij të parë, ai shpjegoi se hipotekat mund të ndihmojnë në zgjidhjen e “problemit akut të strehimit”, me të cilin përballen rusët. Lutja e tij ra në vesh të shurdhër.

Ai tani duket se ka më shumë sukses. Gjatë viteve të fundit, numri i rusëve që marrin hipoteka është rritur, për shkak të një programi bujar të subvencioneve shtetërore për blerësit e apartamenteve të reja. Por, shpërndarja e subvencioneve të shtetit ka nxitur një treg shumë ‘të nxehtë’ të pronave, duke i rritur çmimet e banesave.

Në vitin 2020, kur Rusia u mbërthye nga Covid-19, zyrtarët rritën ndihmat për ata, që blinin prona të sapondërtuara në një përpjekje për të forcuar ekonominë. Në fillim, bankat u ofruan aplikantëve për hipotekë një normë preferenciale prej rreth 6%, afërsisht dy pikë përqindje nën normën e tregut, dhe shteti paguante diferencën.

Zbritje të ngjashme, të cilat më parë ishin në dispozicion vetëm për familjet, iu ofruan më pas punëtorëve dhe njerëzve, që zhvendoseshin në vende duke përfshirë Arktikun, Siberinë dhe Ukrainën e pushtuar.

Megjithatë, vëllimet e hipotekave nuk filluan të rriteshin vërtet, derisa ekonomia e Rusisë shkoi në gjendje lufte. Bankat lëshuan kredi hipotekore me vlerë 7.7 trilion rubla (88 miliardë dollarë, ose 4% e PBB-së) vitin e kaluar, nga një total prej 4.3 trilionësh në vitin 2020. Shumica u mbështetën nga subvencione.

Kjo pasqyron faktin se rusët nuk kanë mundësi investimi: sanksionet rëndojnë mbi bursën dhe kontrollet e monedhës e bëjnë të vështirë lëvizjen e parave jashtë vendit. Inflacioni, i cili u ngrit përsëri në mesin e vitit 2023, ka luajtur gjithashtu një rol.

Kur Banka Qendrore e Rusisë (CBR) filloi të rriste normat e interesit, interesi për skemën u rrit. Ndërsa CBR ngriti normën e saj bazë në 16%, qeveria e mbajti normën e saj preferenciale të ulët, duke e rritur atë në vetëm 8%. Në qershor kishte një hendek prej më shumë se dhjetë pikë përqindjeje midis normës së qeverisë dhe normës së tregut për një hipotekë.

Në fillim të këtij muaji ajo i dha fund skemës së saj më të njohur, e cila ishte për blerësit e ndërtesave të reja. Numri i hipotekave të reja mund të bjerë me rreth 50% në gjysmën e dytë të vitit.

Industria e ndërtimit të Rusisë do të vuajë si rezultat. Kështu do të bëjnë bankat, të cilat kanë gëzuar fitime rekord të nxitura nga rritja e shpejtë e portofolit të hipotekave. Për momentin, megjithatë, tregu i banesave duket se do të arrijë të shmangë një kolaps.

Vasily Astrov i Institutit të Vjenës për Studime Ekonomike Ndërkombëtare, thotë se “ngadalësimi dhe ndoshta stanjacioni” ka më shumë gjasa sesa një rënie e madhe e çmimeve.

Ekonomia e luftës e Rusisë, e cila ka parë rritje të shpejtë të pagave këtë vit, mund të jetë ende në gjendje të mbajë një treg të fortë pronash, edhe kundrejt normave më të larta dhe mbështetjes së pakësuar të shtetit./Media Ndërtimi

Continue Reading

Infrastrukturë

Kinezët dhe turqit “gëzojnë” koncesionin e bakrit në Shqipëri

Published

on

Fabrika e përpunimit të bakrit në Fushë Arrëz iu dha me koncesion për 30 vite një kompanie turke. Ishte viti 2001 kur shteti shqiptar firmosi marrëveshjen koncesionare. Shumë shpejt në lojë hynë edhe partnerët kinezë. Periudha e artë e marrëdhënieve të Shqipërisë me Kinën u ndërpre rreth viteve 80-të, për t’u rivendosur sërish me ardhjen e demokracisë.

Përmes një operacioni financiar të zhvilluar në Turqi, ata morën nën zotërim pjesën më të madhe të rezervave shqiptare të bakrit, të cilat kaluan në pronësi të gjigantit botëror të minierave, kompanisë kineze “Jiangxi Koper”, shkruan citizens.al.

Ata blenë 48% të aksioneve të kompanisë “BerAlb” e cila zotëronte për 30 vite koncesionin e bakrit në vendin tonë, duke përfituar të drejtën për të administruar dhe shfrytëzuar minierën e bakrit Munellë, minierën e bakrit Lak-Rosh, minierën e bakrit Karmë, fabrikën e pasurimit të bakrit Fushë-Arrëz dhe të Mjedës si dhe impiantin e fraksionimit të skorieve të bakrit në Shëngjin.

Me një kapital fillestar prej vetëm 30 mijë USD ose 47 Milionë lekë, kjo kompani e ka zgjeruar kapitalin e saj çdo vit, ndërsa aktualisht deklaron një kapital prej 7.7 miliardë lekësh.

Pavarësisht rritjes së kapitalit, kompania deklaron se del vazhdimisht me humbje.

Megjithëse deklaron bilance negative, në vitin 2017 kompania nënshkroi një tjetër marrëveshje me shtetin shqiptar duke e shtyrë koncesionin edhe me 10 vite . Pra koncesioni i bakrit dhënë Turqisë dhe Kinës do të jetë në fuqi deri në vitin 2043. Ekspertët sugjerojnë se zgjatja e afatit duhet të ishte ballafaquar me performancën ekonomike, rritjen e niveli të mirëqënies së zonës si dhe ruajtjen e mjedisit./Meda Ndërtimi

Continue Reading

Trending