Connect with us

Ambienti

Lumenjtë në Shqipëri ndoten nga guroret me metale të rënda

Published

on

Për ekspertët aktiviteti i guroreve e degradon shumë mjedisin duke e bërë shumë të vështirë rehabilitimin.

“Në 30 vite këtu është bërë një kasaphanë, është ndërtuar kudo, është shfrytëzuar në mënyrë agresive territori. Çështja është se duhet të ketë një pikë zero. E kemi mbushur kupën dhe është momenti të ndërgjegjësohemi për këtë aspekt dhe do të arrijmë një pikë e moskthimit” u shpreh eksperti mjedisit, Klodian Skrame.

Si pasojë katastrofa ekologjike është shumë afër dhe lumenjtë tanë rezultojnë të ndotur me metale të rënda: hekur, nikel, apo kobalt disa heë më shumë se normat e lejuara, raporton Top Channel.

“Reshjet i shpëlajnë dhe i çojnë në ujra. Kështu që ujrat tona kanë një indikator të thjeshtë dhe lehtësisht të matshëm: që është sasia e lëndëve pezull në ujra, është analizë e thjeshtë që duhet të jetë 25mg/m3, ne mesatarisht e kemi 4-5 herë më të lartë” u shpreh pedagogu, Aleko Miho.

Këto elementë ndotës nëpërmjet zinxirit ushqimor përfundojnë tek njerëzit duke rritur rrezikun për sëmundje të ndryshme.

“Hekuri, kromi, nikeli e bashkë me to kobalti, bakri shplahen në këto zona të zhveshura që depozitohen në ujë. Të gjitha këto bëhen element të asimulueshëm nëse ai ujë konsumohet nga bota e gjallë ujore, vaditje frut, zarzavate e vijnë deri tek njeriu” u shpreh pedagogu, Aleko Miho.

“Guroret përdorin eksploziv, mjete të rënda që shkaktojnë zhurma dhe shqetësojnë faunën rreth e rrotull, por edhe pluhura të cilët shaktojnë sëmundje në traktin respirator, jo vetëm tek fauna por edhe në popullatat humane,”u shpreh eksperti mjedisit, Olsi Nika.

Ligji detyron që çdo gurore duhet të jetë e rrethuar me një pyll pemësh që të shërbejë si urë pritëse për pluhurat që ngrihen gjatë aktivitetit. Kjo kërkesë nuk zbatohet. Madje, ata që zotërojnë leje shfrytëzimi nuk marrin asnjë përgjegjësi për shkatërrimin përfundimtar të mjedisit.

Ngërçi qëndron në kostot e larta që ka rehabilitimi i asaj që ata lënë pas që janë shumë më të larta se garancia mjedisore që ata paguajnë çdo vit.

Nga ana tjetër numri i pakët i gjobave nga autoritetet mjedisore por edhe kontrollet e organeve ligjzbatuese janë tejet të vogla, duke krijuar kështu një zinxhir që favorizon kompanitë që po gërryejnë mjedisin.

Leja minerare e cila jepet nga Ministria e Infrastrukturës, sipas ekspertëve, është fillesa e një rruge të gjatë kostosh dhe e vendos nën presion ministrinë e mjedisit për ta hequr nga fondi pyjor./Media Ndërtimi.

 

 

Ambienti

Lumenj apo kanalizime! Mungesa e rrjetit të ujërave të zeza ndot ambientin në qytetet e Kosovës

Published

on

Lumenjtë e Kosovës vazhdojnë të ndoten nga ujërat e zeza, qytetarët shprehen të dëshpëruar për mungesën e rrjetit të kanalizimit, derisa raportet ndërkombëtare shohin progres të kufizuar në përkujdesjen ndaj mjedisit në Kosovë.

Në afërsi të rrjedhave të lumenjve që kalojnë nëpër qytetet e Kosovës, aroma e pakëndshme është tregues i ndotjes së ujërave. Si pasojë e mungesës së kanalizimit, ujërat e ndotura janë një nga të këqijat me të cilat vazhdojnë të përballen qytetarët e vendit.

Qendrat e qyteteve të vendit zakonisht lidhen me nga një urë nën të cilën kalojnë rrjedha lumore. Uji i tyre që do duhej të ishte i pastër si pika e shiut, shpesh i ngjan ujit të pusetave. Ndotja më e madhe e lumenjve shkaktohet nga derdhja e ujërave të zeza nga shtëpitë dhe bizneset.

Uji i zi e ngjyrë kafe, mbetje amvisërie e industriale, ia kanë tjetërsuar pamjen pasurive ujore, sa të japin përshtypjen e një shëmtie të madhe.

Shumica e komunave ende nuk kanë impiante për trajtimin e ujërave të zeza. Rrjedha e qetë e lumenjve gradualisht po mbytet nga jehona ogurzezë e ndotjes. Shkatërrimi mjedisor i lumenjve të Kosovës paraqet një kërcënim të madh për ekuilibrin ekologjik të vendit, shëndetin e njerëzve dhe mirëqenien e përgjithshme.

Ndërtimi dhe mirëmbajtja e sistemeve të ujërave të zeza rezulton me 35.49%, ku 60.10% shprehet në treguesin për realizimin e planit për ndërtimin dhe mirëmbajtjen e sistemit të kanalizimit, ndërsa 73.23% e ekonomive familjare, institucioneve publike dhe njësive biznesore të 27 komunave janë të kyçura në sistemin e kanalizimit.

Edhe pse Raporti i Progresit për vitin 2022 tregon se Kosova ka bërë disa përparime në harmonizimin e legjislacionit për ujërat me Acquis communautaire të BE-së, megjithatë është vlerësuar si progres i kufizuar. Aty shkruan që ujërat e zeza dhe shkarkimet e patrajtuara mbeten burimet kryesore të ndotjes së ujit, veçanërisht në lumenj.

Rrjedha e lumit Tërstena, që kalon nëpër qytetin e Vushtrrisë, nuk dallohet nëse është ujë lumi, apo llavë kanalizimi. Aroma e padurueshme i shqetëson qytetarët e asaj ane, më së shumti ata që jetojnë skaj lumit. Ata nuk fajësojnë banorët e fshatrave, por pushtetin lokal që nuk po shtrin rrjetin e kanalizimit në gjithë territorin e komunës.

Shtëpia e Leonora Xhakolit gjendet përskaj urës. Shpeshherë aroma është aq e keqe sa që duhet t’i mbyllësh hundët kur kalon rrugën andej.

“Lumi Tërstena në shumicën e kohës është i ndotur, pavarësisht që komuna mundohet herë pas here ta pastrojë.  Kjo vjen si pasojë e mungesës së kanalizimit, por edhe për shkak të banorëve përreth.  Ata nuk janë aspak të ndërgjegjshëm duke hedhur kështu mbeturinat e tyre personale në lumë”- tha Xhakoli.24.34% është shtrirja e kanalizimit në Vushtrri në vitin 2021.Raporti i performancës për vitin 2021 vë në pah që rreth 53.44% të ekonomive familjare, institucioneve publike dhe bizneseve janë deklaruar të përfshira në sistemin e kanalizimit. Në vitin 2020 ishte 74.19%.  Në anën tjetër, zbatimi i aktiviteteve nga plani për ndërtim dhe mirëmbajtje të sistemit të kanalizimit është raportuar të jetë 60.10% për dallim nga 86.54% sa ishte në vitin 2020.

Në Graçanicë, shitësit e blerësit tregun e së martës e bëjnë në afësi të rrjedhës së lumit Graqanka. Lumi kishte marrë ngjyrë kafe, ndërsa aroma ishte e pakëndshme për të shitur fruta të freskëta matanë tij.

Në Graçanicë rreth 38.46%  është i shtrirë rrjeti i kanalizimit, sipas të dhënave të vitit 2021.Jo shumë larg Graçanicës, për banorët e kryeqytetit ujërat e ndotura janë problem i kahmotshëm. Rrjedha e lumit Prishtina i përngjan një kolektori të ujërave të zeza të mbledhura në një vend. Shumica e fshatrave në komunën e Prishtinës nuk kanë trajtim të duhur të ujërave të zeza.

Shumë prej ujërave të ndotura derdhen në liqenin e Badovcit apo ka edhe raste kur kanë depërtuar në ujërat e puseve. Përpos fshatrave, ujërat e zeza dalin në sipërfaqe edhe në zonën urbane, sidomos gjatë kohës kur ka reshje.Në fillim të këtij viti, ishin ndarë 900 mijë euro për  ndërtim, rikonstruktim e sanim të kanalizimeve në fshatrat e kryeqytetit: Bardhosh, Barilevë, Besi, Bërnicë, Busi, Grashticë, Hajvali, Lebane, Llukar, Makoc, Matiqan, Mramor, Prugoc, Rimanishtë, Sinidoll, Siqevë, Slivovë, Sharban, Shkabaj, Tenezhdoll, Trudë, Vranidoll dhe Çagllavicë.

Në Prishtinë 49.64% e territorit është e mbuluar me kanalizim, në bazë të raportit të performancës.

Sipas një raporti të vitit 2020 nga Instituti Demokratik i Kosovës, KDI, 90% e ujërave të zeza në Kosovë në mënyrë direkte ose jo shkarkohen në lumenj pa filtrimin e duhur. Në tre vitet para qershorit 2020, 32 milionë euro ishin parashikuar për filtrim të ujërave të zeza por vetëm 2.2 milionë euro u shpenzuan në të vërtetë.

Në jug të Kosovës, në komunën me shumicë serbe, Ranillug, pak pa hyrë në fshat gjendet një urë me ngjyra të flamurit serb, nën të cilën rrjedh uji i Moravës së Binçës. Ndërkaq, brenda fshatit, në pjesën e betonuar për rrjedhën e lumit nuk shihej ujë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Ambienti

Ndotja e ajrit ishte “përgjegjëse për më shumë se 250.000 vdekje” në Evropë

Published

on

Grimcat e ndotura të imta të ajrit kanë shkaktuar vdekjen e më shumë se 250.000 personave në Bashkimin Evropian më 2021, u tha në një raport të Agjencisë Evropiane për Mjedis (EEA), të publikuar më 24 nëntor.

Grimcat e imta apo PM2.5, iu referohen grimcave që kryesisht krijohen nga tymi që lirohet nga makinat dhe termocentralet me qymyr.

Këto grimca të imta mund të hyjnë thellë në traktin respirator, duke shkaktuar rrezik që njerëzit të preken nga bronkiti, astma dhe sëmundje të mushkërive.

“Sipas vlerësimeve të fundit të EEA-së, të paktën 253.000 vdekje në BE më 2021 u janë atribuuar ekspozimit ndaj grimcave PM2.5, që ishin të ndotura përtej nivelit të rekomanduar nga Organizata Botërore e Shëndetësisë”, u tha në raportin e kësaj agjencie të BE-së.

Agjencia tha se këto vdekje “ka qenë e mundur që të shmangen… nëse përqendrimet e grimcave të imta do të ishin në nivelin e rekomandimeve të OBSH-së”.

Raporti paraqet shifra më të larta të vdekjeve krahasuar me vitin 2020, kur për shkak të ndotjes së ajri ishte vlerësuar se kishin vdekur 238.000 persona.

Sipas Agjencisë Evropiane për Mjedis rritja e numrit të vdekjeve mund të shpjegohet me rritjen e ekspozimit ndaj ndotësve dhe me rritjen e mortalitetit në Evropë, kryesisht për shkak të pandemisë COVID-19./Media Ndërtimi

Continue Reading

Ambienti

Sarajeva është qyteti i tretë më i ndotur në botë, pas Nju Delhit dhe Lahores

Published

on

Sot në mëngjes, Sarajeva është qyteti i tretë më i ndotur në botë, pas Nju Delhit dhe Lahores. Siç raporton portali i Sarajevës Klix, banorët e Sarajevës janë mësuar, gjatë muajve të dimrit, që qyteti mban një pozitë famëkeqe të lartë në shkallën e qyteteve më të ndotura në botë.

Me ardhjen e motit të ftohtë, ajri i nëntorit, dhjetorit dhe janarit mund të etiketohet si “shumë i pashëndetshëm”, që është rasti edhe sot në mëngjes.

Për këtë arsye janë dhënë paralajmërime, të cilat duhet të merren parasysh kur cilësia e ajrit vlerësohet si më e keqja.

Ndotja e ajrit është veçanërisht e dëmshme për personat me sëmundje të frymëmarrjes si astma, sëmundjet e mushkërive dhe zemrës, gratë shtatzëna, fëmijët dhe të moshuarit, por edhe për njerëzit e shëndetshëm, ndaj rekomandohet shmangia e aktiviteteve në natyrë.

Zonat më të ndotura në Sarajevë janë afër stacioneve matëse pranë Ambasadës Amerikane dhe Otokës, ndërsa ajri pranë Vijećnicës, Bjalavit dhe Ilidžës është shënuar si “i pashëndetshëm”./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trending