Connect with us

Aktuale

Kush e ka fituar çmimin më të madh të arkitekturës “Pritzker”, deri sot

Published

on

Çmimi “Pritzker” është shpërblimi më i rëndësishëm në fushën e arkitekturës, i ndarë për një arkitekt të gjallë, puna ndërtuese e të cilit “ka prodhuar kontribute të qëndrueshme dhe të rëndësishme për njerëzimin përmes artit të arkitekturës”.

Çmimi i dhurohet individit dhe jo tërë zyrës ku individi punon, siç ndodhi në vitin 2000 (kur juria e zgjodhi fitues Rem Koolhaas në vend të firmës së tij OMA) ose në vitin 2016 (me Alejandro Aravena në vend të Elemental), sidoqoftë, çmimi mund të ndahet për një grup individësh të cilët punojnë bashkë, siç ndodhi më 2001 (Herzog dhe de Meuron), më 2010 (Kazuyo Sejima dhe Ryue Nishizawa nga SANAA) dhe 2017 (Rafael Aranda, Carme Pigem dhe Ramon Vilalta nga RCR Arquitectes), transmeton Ndërtimi.info.

Ndarja e çmimit për këtë vit do të bëhet sot (03.03.2020) në ora 16:00 nga Fondacionit Hyatt.

Shpërblimi është iniciativë e themeluar nga Jay Pritzker përmes Fondacionit Hyatt, një organizatë e lidhur me kompaninë e hotelerisë me të njëjtin emër që Jay e themloi së bashku me vëllanë e tij Donald-in në vitin 1957. Hera e parë që u nda çmimi ishte më 1979, kur arkitekti amerikan Philip Johnson ishte shpërblyer për punën e tij ikonike të “The Glass House” të ndërtuar në New Canaan, Connecticut.

Për gati dyzet vite rresht pa ndërprerje është dhuruar çmimi “Pritzker” dhe tani më janë 18 vende të cilat kanë së paku një arkitekt fitues. Sa për dijeni gjysma e fituesve janë evropianë, përderisa Amerika, Azia dhe Oqeania ndajnë mes vete njëzet të tjerët. Deri më tani asnjë arkitekt afrikan nuk është nderuar me këtë çmim.

Nëse flasim për ndarjen gjinore vetëm tri femra kanë fituar çmimin, ato janë Zaha Hadid (2004), Kazuyo Sejima (2010, së bashku me Ryue Nishizaëa) dhe Carme Pigem (2017, së bashku me Ramón Vilalta and Rafael Aranda). E një rast i veçantë ka ndodhur më 2012, me ç’rast Lu Wenyu, partnerja dhe gruaja e Wang Shu, e refuzoi çmimin duke thënë se “unë nuk kam dashur kurrë një Pritzker”.

Megjithatë, mos dëshira për një çmim “Pritzker” nuk ishte problemi për Denise Scott Brown, e cila nuk e pranoi atë përkrah burrit të saj Robert Venturi, me arsyetimin se në vitin 2013 kërkesa e organizatave dhe personaliteteve për ndarjen e një çmimi në retroaktiv për Scott Brown u refuzua nga Peter Palumbo, në atë kohë president i jurisë, i cili e mbylli diskutimin duke shpjeguar se “ një juri nuk mund t’a rihapë apo kritikojë punën e një jurie pararendëse.”

Këta janë fituesit e Çmimit Pritzker duke filluar nga 1979: 

Philip Johnson, SHBA-1979

Luis Barragán, Meksikë-1980

James Stirling, Mbretëria e Bashkuar-1981

Kevin Roche, SHBA-1982

I. M. Pei, SHBA-1983

Richard Meier, SHBA-1984

Hans Hollein, Austri-1985

Gottfried Böhm, Gjermani-1986

Kenzo Tange, Japoni-1987

Oscar Niemeyer, Brazil and Gordon Bunshaft, SHBA-1988

Frank Gehry, Kanadë— SHBA-1989

Aldo Rossi, Itali-1990

Robert Venturi, SHBA-1991

Álvaro Siza, Portugali-1992

Fumihiko Maki, Japoni-1993

Christian de Portzamparc, Francë-1994

Tadao Ando, Japoni-1995

Rafael Moneo, Spanjë-1996

Sverre Fehn, Norvegji-1997

Renzo Piano, Itali-1998

Norman Foster, Mbretëria e Bashkuar-1999

Rem Koolhaas, Holandë-2000

Jacques Herzog + Pierre de Meuron, Zvicër-2001

Glenn Murcutt, Australi-2002

Jørn Utzon, Danimarkë-2003

Zaha Hadid, Irak-Mbretëria e Bashkuar-2004

Thom Mayne, SHBA-2005

Paulo Mendes da Rocha, Brazil-2006

Richard Rogers, Mbretëria e Bashkuar=2007

Jean Nouvel, Francë-2008

Peter Zumthor, Zvicër-2009

Kazuyo Sejima + Ryue Nishizawa, Japoni-2010

Eduardo Souto de Moura, Portugali2011

Wang Shu, Kinë-2012

Toyo Ito, Japoni -2013

Shigeru Ban, Japoni-2014

Frei Otto, Gjermani-2015

Alejandro Aravena, Kili-2016

Ramón Vilalta + Carme Pigem + Rafael Aranda, Spanjë-2017

Balkrishna Doshi, Indi-2018

Arata Isozaki, Japoni-2019

 

 

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending