Connect with us

Trashëgimia

Historia në gurët e Kullës së Rexhepagajve në trevën e Plavës

Published

on

Rrugëtimin për në trevën e Plavës dhe Gucisë e karakterizon trajektorja rrugore që përshkon mespërmes Malësinë e Madhe. Në të dyja anët e rrugës të përcjellin male e bjeshkë, të cilat sikur bëjnë garë se cila t’ia kalojë me lartësitë e tyre njëra-tjetrës. Lartësitë e bjeshkëve me majat e thepisura shfaqen jo vetëm anash rrugëve, por ato dalin edhe përballë si barrierë natyrore. Emocione të veçanta krijon lumi që të përcjell në një pjesë të rrugës, i cili me gurgullimën e vet i jep jetë, bukuri, freski dhe hijeshi thatësirës që përshkon malet. Në midis të këtyre maleve, e herë rrëzë tyre, shfaqen ndërtime të ndryshme banimi, që shpërfaqin vlera interesante të tipologjisë ndërtimore, që përcaktohen si shtëpi guri, kulla, mullinj, ahure, gardhe oborresh me gurë, me thupra, me degë, me shkopinjë, me hunj, të thurura, të ndërthurura, herë të shfaqura veçmas, e herë të përziera më njëra-tjetrën.

***

Padyshim kulla më e njohur, më përfaqësuese, me elemente të veçanta identitare dhe të pakrahasueshme, me vjetërsi dhe me tipologji të ndërtimit, në këtë anë është Kulla e Rexhepagajve. Kjo kullë dominon arkitektonikisht dhe estetikisht ndaj kullave tjera.

Ndërtimet e tilla të rrethuara me ndërtimet përcjellëse, ndihmëse dhe ekonomike, që rrethohen me natyrën përcjellëse, përbëjnë larminë e peizazhit ndërtimor dhe peizazhit natyror. Vlerat e tilla, të veçanta në vete, por që e plotësojnë njëra-tjetrën, përbëjnë peizazhin kulturor i cili shfaq karakteristikat e veçanta të trashëgimisë kulturore të kësaj krahine.

Vlerat e tilla kulturore të trashëguara dhe të ndara në vlera historike, shpirtërore, estetike dhe natyrore, përbëjnë hapësirën kulturore të ngulitur në peizazhin e arealit të Plavës e Gucisë. Nëse trashëgimia ndërtimore kulmon me Kullën e Rexhepagajve në Plavë, atëherë trashëgimia natyrore, mund të thuhet, se kulmon me “Krojet e Ali Pashë Gucisë” në Vuthaj.

Asete të tilla të trashëgimisë kulturore plotësojnë monumentalizmin e vlerave të veçanta të trashëgimisë kulturore, ku më së miri shfaqen vlerat e qarta ndërtimore e historike, estetike e funksionale, natyrore e shpirtërore, që ndërthurën, plotësohen e bashkëjetojnë me legjendat.

Përmes fshatrave të Plavës dhe Gucisë, konkretisht përmes Vuthajve, Martinajve, Vishnjevës e Dolit, Shoqata “OJQ Labeatët” të përbërë nga gjeografi Luigj Camaj, arkeologu Anton Lulgjuraj dhe unë, si i propozuar i shoqatës, arkitekt Korab Kraja, të mbështetur nga Organizata e Kosovës për Trashëgiminë Kulturore pa Kufijë – CHwB Kosova, e në bashkëpunim me organizatën tjetër nga Shqipëria GO2 Albania, si pjesë e programit ILUCIDARE të projektit të “Innovation meets Kullas” (“Risia takon kullat”), bëmë identifikimin e vendndodhjes së kullave në veçanti, dhe dokumentimin e trashëgimisë kulturore të këtyre trevave në përgjithësi. Miqësia, mikpritja dhe tradita nëpër Plavë e Guci ishte e kudogjendur.

Korab Kraja, arkitekt

Udhëtim nëpër Malësi, përshkrim në bregdet.
Ulqin, më 9 Maj 2021

(Fotografitë: Kulla e Rexhepagajve në Plavë, Derë karakteristike me simbole kultike në Guci, Derë karakteristike me simbole kultike në Plavë, Hollësi e qoshnikut me simbole kultike në Vuthaj, Krojet e “Ali Pashë Gucisë” në Vuthaj, Shtëpi tradicionale me çardak në tërë katin në Guci, Kullë karakteristike malore në Dol, Kullë karakterstike në Vuthaj, Hollësi e dyshekllëkut të drurit në Plavë dhe dyshekllëkut të gurit në Vishnjevë, Hollësi dritaresh në Vuthaj, Hollësi e koshit me thurje dhe peizazh kulturor në Martinaj)

Trashëgimia

11 asete të reja i shtohen trashëgimisë kulturore të Kosovës

Published

on

11 asete të reja iu shtuan Kosovës në listën e trashëgimisë kulturore në mbrojtje të përhershme.

Kështu bëri të ditur Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit në një postim në Facebook.

Ndërkaq këto janë 11 asetet e reja që i shtohen kësaj liste:

Tuma e Shpenadisë – Prizren;

Tuma e Gjinocit – Suharekë;

Vendbanimi shumështresor i Topanicës – Kamenicë;

Vendbanimi prehistorik i Hisarit – Suharekë;

Sahat Kulla dhe Muzeu Arkeologjik – Prizren;

Shtëpia e familjes Pomaku – PrizrenKroi i Beledinjës – Prizren;

Shtëpia e Adem Aga Gjonit – Prizren;

Shtëpia e Zekirja Sokolit – Prizren;

Ndërtesa e Kuvendit të Vjetër – Beledije – Prizren;Kompleksi i Sarajit të Vjetër – Prizren./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trashëgimia

Shqipëria u përgjigjet kritikave të UNESCO-s për Gjirokastrën dhe Beratin

Published

on

Organizata Botërore e Monumenteve, UNESCO u kërkoi një vit më parë autoriteteve shqiptare të finalizonin me urgjencë Planin e Menaxhimit të Integruar për Gjirokastrën dhe Beratin.

Shqipëria thotë në raportin e dorëzuar në UNESCO se kjo nuk është bërë ende dhe i arsyeton vonesat me largimin nga Instituti i Trashëgimisë të gjithë ekipit që punonte për Planin e Menaxhimit.

Ndërsa raporti i Shqipërisë për gjendjen e konservimit të Beratit dhe Gjirokastrës u publikua në faqen e Qendrës së Trashëgimisë Botërore, kjo ende nuk ka ndodhur për Butrintin, për të cilin raporti duhej të dorëzohej nga pala shqiptare më 1 shkurt, shkruan Radio Zëri i Amerikës.

Qendra e Trashëgimisë Botërore të UNESCOS publikoi në faqen e saj raportin e Shqipërisë për gjendjen e konservimit të “Qendrave Historike të Beratit dhe Gjirokastrës” që listohen si site në seri në pasuritë botërore.

Raporti është përgatitur nga ministria shqiptare e Kulturës dhe Ekonomisë në përgjigje të vendimit të Komitetit të Trashëgimisë Botërore që u mbajt në shtator të vitit të shkuar në Arabinë Saudite.

Sipas raportit ende Berati dhe Gjirokastra nuk kanë të finalizuar një Plan të Menaxhimit të Integruar, megjithëse proçesi me mbështetjen ndërkombëtare ka nisur që në vitin 2019 dhe është kërkuar të përfundojë me urgjencë nga Komiteti i Trashëgimisë Botërore.

Vendimi i Komitetit të Trashëgimisë Botërore ne sesionin e 45 te UNESCO-s që u mbajt vitin e shkuar në Arabinë Saudite, nuk ishte bërë i njohur më parë për opinionin shqiptar, por paragrafe të tij zbulohen nga raporti i dorëzuar këto ditë nga Shqipëria.

Në paragrafin 2,3 vendimi i Komitetit të Trashëgimisë Botërore shprehej “se vërente me keqardhje dështimin e Shtetit Palë (Shqipërisë ) për të zbatuar plotësisht asistencën ndërkombëtare të dhënë për zhvillimin e Planit të Menaxhimit të Integruar për Beratin dhe Gjirokastrën në bashkëpunim me sektorët qeveritarë dhe qytetarët”.

“Vendimet e mëparshme të Komitetit, thuhej më tej nga UNESCO, i kërkojnë Shtetit Palë që të finalizojë Planin e Menaxhimit si çështje urgjent, duke marrë parasysh komentet dhe rekomandimet e bëra tashmë nga Organet Këshillimore”.

Ndërsa UNESCO ka kërkuar me urgjencë përfundimin e Planit të Menaxhimit autoritetet shqiptare janë përgjigjur se ky proces nuk ka përfunduar edhe tani pasi i gjithë ekipi i punës së Institutit të Trashëgimisë Kombëtare që ishte i angazhuar drejtpërdrejt në hartimin e draftit të parë të Planit të Menaxhimit të Integruar është larguar nga ky institucion.

“Instituti Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore ka dorëzuar në Qendrën e Trashëgimisë Botërore një draft të Planit të menaxhimit më 16 shkurt të vitit 2023 ndërsa komentet i janë dërguar Institutit Kombëtar të Trashëgimisë Kulturore më 16 mars të vitti 2023” thuhet në raportin e Shqipërisë.

Raporti vijon më tej se “rishikimi i draftit të Planit të Menaxhimit pas komenteve të ekspertëve të ICOMOS dhe ICCROM nuk ka përfunduar plotësisht brenda afateve kohore të përcaktuara në kontratë, për shkak të disa vështirësive”.

Sipas raportit “Instituti i Trashëgimisë gjatë periudhës së zbatimit të kontratës ka pasur disa ndryshime në nivelet e menaxhimit dhe nivelet e stafit teknik, dhe i gjithë ekipi i punës që ishte e angazhuar drejtpërdrejt në hartimin e draftit të parë të Planit të Menaxhimit të Integruar është larguar nga institucioni ”.

Raporti thotë se se “ aktualisht stafi i Institutit Trashëgimisë Kombëtare është i reduktuar dhe pa përvojën e nevojshme në përgatitjen e një plani të integruar të menaxhimit për të dyja qendrat historike”/Media Ndërtimi

 

Continue Reading

Trashëgimia

Kulla e shekullit XVIII në Deçan është shndërruar në muze etnologjik

Published

on

Përveç bukurive të shumta natyrore, Rrafshi i Dukagjinit ofron edhe shumë vende të tjera të trashëgimisë kulturore për t’i vizituar. Një prej tyre është edhe kulla e shndërruar në muze etnologjik.

Kulla e ndërtuar në shekullin XVIII nga familja e Zymer Himës në Deçan, tani është shndërruar në Muze Etnologjik.

Në këtë muze, janë të ekspozuara artefakte dhe eksponate të shumta të lidhura kryesisht me mënyrën e jetës nëpër periudhat e ndryshme historike në trevën e Rrafshit të Dukagjinit.

Drejtor i Muzeut dhe ekspert i trashëgimisë Bekim Vishaj bën thirrje që muzeu të pasurohet në vazhdimësi me vegla dhe artefakte të reja të cilat do ta pasuronin edhe më shumë këtë institucion të kulturës dhe trashëgimisë.

Muzeu Etnologjik (Kulla e Zymer Himës) është një monument i trashëgimisë kulturore në Deçan i kategorisë “artiktektuore” që mbikëqyret nga Komuna e Deçanit dhe Ministria e Kulturës./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trending