Connect with us

Aktuale

Hidrocentralet dhe shpyllëzimi në Kosovë – shkruan Behare Bajraktari

Published

on

Kosova ka mungesë dhe ndërprerje të vazhdueshme të ujit të pijshëm. Në Kosovë nuk mungojnë të reshurat dhe lumenjtë, por mungon uji. Sepse, pjesa më e madhe e ujit dhe të reshurave të saj nuk mblidhet por shpërndahet përmes lumenjve jashtë kufijve të saj. Kosova është një vend i vogël dhe malor. Klima e saj është kontinentale. Pranverave dhe verave ka reshje të mjaftueshme, madje edhe përmbytje. Por, përsëri ujërat mungojnë, ndërsa përveç dëmeve nga vërshimet zakonisht ndodhin edhe avari në prodhimin e rrymës. Pra, në vend se nga uji i bollshëm të përfitojë e tërë shoqëria, ndodh e kundërta. Nga uji i bollshëm tek mungesa e konsiderueshme e ujit të pijshëm e deri te avaria me rrymë e ndoshta thatësira, pothuajse ekstreme, në disa raste.

Ajo që duhet bërë urgjentisht me ujërat, fillimisht, është, duke krijuar rezervuarët malore, në formën e liqeneve të vegjël, që krijojnë një rrjedhje të ngadalësuar të drenazhimit, dhe kanë formën e fontanave. Këto ujëra mund të menaxhohen për pije, për bujqësi e për blegtori, meqë Kosova është një vend malor, me perspektivë për zhvillimin e fermave dhe fermave malore. Gjithashtu, bota bimore dhe shtazore malore është e pranishme. Këto duhet ruajtur, dhe zhvilluar, pra.

  1. Pyjet janë reduktuar në masë të konsiderueshme nga ndërtimet, prerjet e paligjshme dhe erozioni si pasojë e tyre. Prerjet e paligjshme të drurëve malorë për fabrika dhe për ngrohje në stufa (90 përqind e familjeve përdorin fosilet për ngrohje), ka reduktuar hapësirat pyjore ndërsa drunjtë i ka sjellur në zgrip të mbijetesës. Pra, jo e tërë hapësira pyjore, edhe kështu e reduktuar siç e shohim në statistika ku theksohet se është 45 përqind e mbarë Kosovës – është e populluar më pemë dhe drunjë.

Pyjet duhet të mbrohen urgjentisht me ligj. Me ligj të cilin Kuvendi nuk e miraton që nga viti 2019. Ndërsa, që nga viti ‘99 e këndej nuk ka pasur pothuajse asnjë kujdes ndaj pyjeve. Ndërsa, para vitit ‘99, ka pasur një shfrytëzim të pakontrolluar të pyjeve përmes korrupsionit të organizuar kolonial – eksploatues.

  1. Mungesa enorme e ujit së bashku me prerjen e pakontrolluar dhe të çmendur të pyjeve ka ndikuar në zhdukjen e pashmangshme të fushave, arave dhe pyjeve. Ka ndikuar në rritjen e temperaturave dhe ndryshimin gradual të motit. Edhe në Kosovë, plastika, fosilet dhe bërllogjet janë bërë problem i pa-menaxhueshëm. Në qytete tashmë janë krijuar pamje të përditshme me mullarë bërllogjesh. Edhe, uji i ujësjellësit pothuajse është ndotur.

Në ndërkohë, e vetmja mënyrë për prodhimin e rrymës mbetet thëngjilli. Termocentralet dhe djegia e thëngjillit e ka radhitur Prishtinën, kryeqytetin e Kosovës, disa herë ndër qytetet më të ndotura, jo vetëm në Evropë, por edhe në botë.

Zhdukja e vazhdueshme e drunjëve dhe termocentralet nuk kanë degraduar vetëm pyjet dhe fushat, por mund të themi se e kanë helmuar tashmë ajrin e Kosovës, dhe kanë ndikuar pakthyeshëm në shëndetin e banorëve të tij. Ndryshimi i Klimës tashmë është një kapitull i shkruar, ku ne jemi edhe autorë por mbi të gjitha, protagonist. Ndryshimi klimatik nuk është vetëm mjedisor por edhe shëndetësor.

Pyetja, nuk është a duhet të ndërhyjmë. Pyetja është a mund të bëjmë diçka, dhe nëse po, çfarë mund të bëjmë, përpara se të behet e pamundshme për të intervenuar. Në pjesën e dytë të këtij shekulli mund të mos e kemi këtë shans.

*Analizë nga Behare Bajraktari – Asistent redaktore në Radio Televizionin e Kosovës, shkruar për https://europehouse-kosovo.com/

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending