Connect with us

Trashëgimia

Çarshia e Shkupit mbetet imune ndaj ndryshimeve arkitektonike

Published

on

Rrugët e shtruara me kalldërm, gjallëria e njerëzve, kubetë e hamameve dhe xhamive, minaret, janë panorama e Shkupit të vjetër që ka arritur t’i mbijetojë kohës dhe të ngelet „imun” ndaj ndryshimeve që shpesh here shkatërrojnë pasuritë arkitektonike. Për këtë, çarshia ngelet një ndër vendet më të frekuentuara në Shkup nga ana e vizitorëve të huaj dhe vendas.

Çarshia e Shkupit (e njohur edhe si Çarshia e vjetër e Shkupit), është një strukturë urbane ku zhvillohet ekonomia nëpër njësitë komerciale të shumënumërta, duke e bërë atë të dallojë nga indi i mbetur urbanistik i qytetit. Fjala “çarshi” rrjedh nga dy fjalë të gjuhës perse “çar” që do të thotë katër, dhe “su” që do të thotë rrugë, pra katër rrugë – kryqëzim rrugësh.

Kjo fjalë erdhi në Shkup përmes pushtuesit osman (nga pasha Jigit, ne vitin 1392) i cili solli edhe kulturën arkitektonike të sajën në vend. Çarshia, si qendër sociale, komerciale e kulturore e vendit, u themelua mbi indet urbanistike veçmë ekzistuese të Shkupit të vjetër, në anën e majtë të lumit Vardar, pranë kalasë.

Procesi modern i urbanizimit të qytetit u bë shkaktar i vendosjes së kufijve të çarshisë, tejet duke e zvogeluar atë. Këtë gjë e pësuan edhe sheshet, si qendra joformale mbledhimi, madje duke bërë që edhe të zhduken në tërësi.

Gjithsesi, një pjesë e Shkupit të atëhershëm ende ekziston, si dëshmi e një shtrese tjetër e veprimtarisë arkitektonike, duke bartur sot rëndësinë e saj historike dhe kulturore.

Çarshia ka elementet e një qyteti organik, me rrjet rrugor të pasur, që definon blloqet e parregullta dhe të shumënumërta me parcela. Mes tyre ndodhen edhe objekte me dimensione dukshëm më të mëdha, që janë pjesë e të ashtuquajturës treshe urbanistike, karakteristikë e qyteteve të kulturës islame. Këto treshe përbëhen nga hanet, hamamet dhe xhamitë.

Objekte të tilla që edhe sot qëndrojnë janë: xhamia e Mustafa Pashës, Kapan-hani, Suli hani, Kurshumli hani, hamami i Daut Pashës, Çifte hamami, e të tjera. Objekte të rëndësishme që sot nuk ekzistojnë më jane: xhamia e Ibni Pajkos, hani i Daut Pashës, xhamia Burmali, xhamia Kazanxhiler, e të tjera. (shkruar nga Faton Qerimi)./Media Ndërtimi.

 

Trashëgimia

Restaurohet shtëpia tradicionale ‘Ryshyt Këpuska’ në Gjakovë

Published

on

Ministri i Kulturës, Hajrullah Çeku ka publikuar disa pamja pas restaurimit e shtëpisë tradicionale ‘Ryshyt Këpuska’ në Gjakovë.

“Jemi krenarë për punën që po bëhet nga profesionistët, për restaurimet e aseteve të trashëgimisë kulturore.”, tha ministri i Kulturës, Hajrullah Çeku, teksa shtoi se kështu duhet ta ruajmë kujtesën historike të vendit dhe e formësojmë të ardhmen.

Continue Reading

Trashëgimia

Arkeologët nisin punën për zbulimin e plotë të amfiteatrit në Durrës

Published

on

Zbatimi i projektit që synon të nxjerr në pah të gjithë amfiteatrin e Durrësit filloi dy vjet pas bërjes publike të planeve me sondazhet arkeologjike në shpatin e kodrës ku monumenti mbështetet.

Në amfiteatrin e Durrësit kanë filluar të martën sondazhet, që synojnë zbulimin e elementeve të arenës ende të mbuluar, si dhe lidhjen me kodrën ku është mbështetur një pjesë e monumentit.

Drejtori i Qendrës Muzeore Durrës, Alban Ramohito tha për BIRN se sondazhet po realizohen nga firma “Altea & Geostudio 2000”. Leja e ministrisë së Kulturës ka mundësuar punimet e firmës së licensuar për ndërhyrje të këtij lloji – tha për BIRN Ramohito.

Specialistë dhe arkeologë po ndjekin nga afër punën që po kryhet në pjesën qendrore të amfiteatrit.

Ky është hapi i parë për zbatimin e projektit afatgjatë për hapjen e plotë të amfiteatrit të ndërtuar në shek II pas Krishtit. Projekti për hapjen e plotë të amfiteatrit si dhe për rehabilitimin e plotë e zonës qendrore të Durrësit u bë i njohur dy vjet më parë.

Bashkia e Durrësit, ministria e Kulturës dhe Fondacioni shqiptaro-amerikan për zhvillim AADF po bashkëpunojnë për zbulimin e plotë të monumentit më të madh që është gjetur deri tani në vendin tonë.

Amfiteatri i Durrësit u zbulua në vitin 1966 nga arkeologu i njohur Vangjel Toçi. Gjatë ekspeditave verore 1966-1970 u zbulua rreth 2/3 e monumentit, që ishte ndërtuar në periudhën e perandorit Trajan. Për hapjen e shkallareve dhe galerive autoritetet e kohës urdhëruan në pak javë prishjen e 33 shtëpive dhe transferimin e 50 familjeve, të cilat, pa e ditur, kishin banuar mbi një vepër monumentale 1900-vjeçare.

Megjithë kërkimet arkeologjike në hapësirën e amfiteatrit, në më shumë se 50 vjet nuk ka patur asnjë ndërhyrje me synim zbulimin e elementeve të tjerë të rëndësishëm. Projekti që pritet të zbatohet ka nisur me shpronësimet dhe kompensimet e familjeve që banojnë në pjesën veri-lindore të amfiteatrit./Media Ndërtimi.

Continue Reading

Trashëgimia

Arkeologët zbulojnë ‘qytetin më të vjetër me perla’ prej 12 hektarësh në Gjirin Persik

Published

on

Një grup arkeologësh në Emiratet e Bashkuara Arabe thanë të hënën se ata kanë gjetur atë që ata besojnë se është qyteti më i vjetër i perlave në Gjirin Persik në ishullin Sinniyah, në lindje të emiratit Umm al-Quwain.

Sipas Departamentit të Turizmit dhe Arkeologjisë Umm al-Quwain, qyteti prej 12 hektarësh funksionoi midis fundit të shekullit të 6-të dhe mesit të shekullit të 8-të, para qytetërimit islam.

Gjetjet e studiuesve zbulojnë se qyteti është një nga “vendbanimet më të mëdha të mbijetuara të urbanizuara të gjetura ndonjëherë” në atë që sot është Emiratet e Bashkuara Arabe, dhe besohet se ka strehuar mijëra banorë, shumë prej të cilëve mbështeteshin në industrinë e perlave.

Shtëpitë e komunitetit u ndërtuan nga shkëmbinjtë e plazhit vendas dhe materialet e mjedisit përreth dhe çatitë e tyre ishin prej trungjeve të palmave.

Ndërsa vendbanimet e tjera të perlave dihet se kanë ekzistuar në rajon, ky është veçanërisht unik, tha Timothy Power, profesor i asociuar i arkeologjisë në Universitetin e Emirateve të Bashkuara Arabe.

Jo vetëm për shkak të moshës dhe madhësisë së komunitetit, por edhe sepse nuk ishte sezonal, funksiononte gjatë gjithë vitit, tha ai.

Banorët e qytetit ka të ngjarë të ishin të krishterë, pasi vendbanimi ndodhet pranë një manastiri të lashtë të krishterë që u zbulua vetëm vitin e kaluar, tha Power.

Sipas Departamentit të Turizmit Umm al-Quwain, praktika e perlave, e cila përfshin zhytësit që marrin perlat nga gocat e detit ose midhjet e gjetura në dete dhe liqene, ka qenë pjesë e trashëgimisë së rajonit për më shumë se 7000 vjet.

Në momentet e pikut për tregun e perlave, një numër i madh njerëzish ishin të përfshirë në industri, tha Power. Në Abu Dhabi fqinj, shtoi ai, pothuajse dy të tretat e popullsisë mashkullore merreshin me perla në shekullin e 19-të./Media Ndërtimi.

Continue Reading

Trending