Connect with us

Arkitekturë

Arti në karantinë nga arkitekti Behxheti, ‘themel’ i shtëpive të ardhshme për adoleshentët autikë

Published

on

Brenda një banese kanë gjet vend “jetese” një numër aspak i zakonshëm i njerëzve. Të gjithë i bashkoi një person, i cili ia vuri vetës një qëllim fisnik, pjesë të së cilës gradualisht i bëri edhe “mysafirët” e tij. Muret e banesës së arkitektit Lulzim Behxheti kanë ndryshuar pamje. Janë veshur me “fasadën” që mbartë shumë personalitete. Të gjithë ata të mbledhur nga vijat krijuese, të hedhura nga arkitekti Behxheti.

Shkruan: Kushtrim Hajzeri

Një laps teknik, i cili dikur formonte objekte që në to të krijohej jeta e njerëzve, ka më shumë se një muaj që po përdoret për diçka jo të rëndomtë. Tash me të dhe disa fleta letre janë portretizuar njerëzit që “vendbanimin” i priste, pa e ditur. E, përmes portreteve të figurave shqiptare nga sferat e ndryshme, që të shiten në një ankand, do të ndihmohet për ndërtimin e shtëpive për adoleshentët autikë.

Arkitektin Lulzim Behxheti, ditët e karantinës e kthyen tek vizatimi i portreteve, që kishte plotë 25 vjet pa e vëzhgatur lapsin mbi letër për ta krijuar një të tillë. Derisa portretin e parë e kishte realizuar në vitin 1979 për gruan e tij, edhe këto të vitit të brishtë 2020 po i krijon edhe për të dhuruar dashuri për të tjerët.

30 ditë qëndrimi në karantinë, në kohë pandemie, Behxhetit i mjaftuan që 310 fletave t’ua dhurojë nga portret. E, të gjitha këto do jenë vula e ndërtimit të një kampusi për adoleshentët autikë në Prishtinë.

Për një projekt të tillë padyshim nuk mjafton vetëm idea në vija të trasha, shoqëruara më dëshirën e madhe për të ofruar diçka të mirë për dikë. Dita ditës detajet kanë bërë vendin e tyre që gjithçka të jap një trajtë të duhur projekti.

Jam duke tentuar ta sjell sistemin e edukimit të adoleshentëve autikë nga Finlanda në Kosovë. Ata jetojnë një vjet apo dy aty, me qëllim të pavarësohen për jetë më tutje. Fëmija pavarësisht a është autik apo jo është më lehtë për kujdesej, por vështirësitë vijnë në adoleshencë. Për këtë grup e kam mendu në këtë mënyrë dhe prej aty të kalojnë në banesa. Për këtë duhet të bëhet marrëveshje me komunat të ndërtojnë objekte me standarde për një të ri autik dhe të jetojnë aty në mënyrë të pavarur”, tregoi ai.

Derisa qëllimi final është ofrimi i shtëpive për adoleshentët e kësaj kategorie, i tillë nuk ishte në fillim. Ishte realizuar një portret, pa e ditur se në këtërast ishte “shkëmbi i largur” për t’i hapur rrugë rrjedhës së “lumit”, që në vend të ujit ka fleta të bardha që reflektimin e fytyrave e ndihmon dorë e një njeriu.

Portretet filluan prej një bisede me miken time Bukra Bjaramin, që gjatë bisedës në rrjete sociale, ia bëra portretin dhe ia dërgova. Ajo pati publikuar në Facebook dhe pastaj filluan kërkesat nga miqtë. Lindi idea pse mos me i gëzua miqtë me nga njëportret . Pastaj baba i Ritës dhe filloi të marrë dimension tjetër. Kur u publikuan nga Vera dhe Besniku dhe mori dimension tjetër. Ishte dita e autizmit dhe tu bisedu me Besnikun më tha pse nuk po e bën si donacion për autizmin, pasi ato ditë ishte edhe Dita Ndërkombëtare e Autizmit, tregoi Behxheti për Ndërtimi.info fillimin e këtij rrugëtimi të ri për të, për të vazhduar tek degët e trungut të këtij misioni.

Kur tashmë dihej qartë drejtimi që kishte marrë, arkitekti Behxheti kishte menduar që t’i realizojë 100 portrete,  por bazuar në komentet  e njerëzve thash pse mos me bë diçka më të madhe”, kishte ndërruar mendje ai.

Truri i arkitektit punon në sistem 3D, i tregon syrit dhe e qet në letër”, janë fjalët e tij, e që si duket kështu vendosi që lapsin ta lëmojë për 300 persona. Edhe kësaj radhe limiti do të kalohej. Si rrjedhojëdëshirës dhe kërkesave të njerëzve për të qenë pjesëprojektit, 310 fytyra tashmë kishin hedhur buzëqeshjen në bllokun e vizatimit të Behxhetit. Kështu u caktua njëlimit i ri. 400 do të jetë numri i fundit.

E, kur arkitekti vendosi që të realizojë 300 portrete, procesi e kërkonte të zgjidhte mënyrën si do të arrinte tek qëllimi final. Ai për këtë ka hapur një fondacion, që mbanë emrin e vajzës së tij – Vjosa. Tashmë gjithçka do të shkojë përmes këtij fondacioni, i cili edhe është regjistruar si i tillë në Helsinki të Finlandës.

E, ky projekt i parë i këtij fondacioni ka orientuar kah vetja të gjithë vëmendjen dhe energjinë e arkitektit kosovar. Ai, ka lënë çdo punë të kompanisë së tij në duar të djemve, me qëllim që rezultati i veprës së tij të re të jetë ai i dëshiruari. 

Kështu, “Vjosa” do të quhet edhe kampusi që do tëndërtohet në Prishtinë, për adoleshentët autikë. 30 shtëpi modulare dhe dy më të mëdha – me nga 120 metra katrorë, do të jenë pjesë e këtij kampusi, i cili është planifikuar të ngrisë “shtatin” në periferi të Prishtinës. Edhe rreth kësaj pjese mëngët për punë janë përvjelur.

Projekti teknik ka fillu që tani. Jemi një familje, ku një pjesë jeton në Helsink dhe një pjesë në Prishtinë. Kemi në plan një bashkim dhe një nga projektet janë edhe kampuset. Projektet për shtëpitë i kemi të gatshme dhe dega në Prishtinë ka fillu projektin teknik të kampusit, me arkitekt Dukagjin Behxheti. Pastaj do t’i propozohet komunës dhe të gjendet vendi. Do të jenë shtëpi pa beton dhe ekologjike. Do të hapin një fabrikë të shtëpive montuese, ku edhe do të prodhohet shtëpitë”, shpalosi detajet ai.

Në këto shtëpi është planifikur të jetojë adoleshneti, kujdestari dhe një person i trajtuar brenda kampusit.

E, për të ardhë në momentin për t’ia qitë pikën gjithë kësaj pune, patjetër duhet të përfshihet një trekëndësh bazë –  familja, “Vjosa Fondation” dhe komuna. Përveç mbështetjet financiare për stafin që do të punojë brenda kampusit, përfshirja e komunës është menduar edhe në një pikë tjetër. Ky institucion do të duhet të bëjë gati një banesë pasi adoleshenti të arrijë moshën e rritur.

Pasi përveç Prishtinës, edhe dy qytete tjera do të pasurohen me kampuse te tilla, e rrjedhimisht do t’iu duhet kryejnë pjesën e banesave pas moshën 18 vjeçarepër autikët.

Fatin e autikëve të Prishtinës do të kenë edhe ata të Gjilanit, ndërsa për qytetin etretë edhe nuk ështëvendosur. Për fat të mirë, pa iu bërë e ditur për planet, Komuna e Gjilanit tashmë ka shprehur gatishmërinëpër projektin. I pari i këtij qyteti tashmë e ka kontaktuar direkt arkitektin Behxheti, për të parë mundësitë rreth jetësimit të projektit.

“Gjilani e ka një projekt të ngjashëm, për kompleks banesor për persona në nevojë. Biseduam që të mos ngatërrohen, por të pavarësohen tek ne dhe pastaj të dalin në banesa që ndërtohen nga Komuna e Gjilanit”, shpalosi për Ndërtimi.info  edhe këtë pjesë.

Por, për t’i lëshuar lëshuar rrugë Gjilanit, paraprakisht duhet bërë punë për të filluar në Prishtinë.

Vetëm shitja e portreteve në një ankand, në një gala mbrëmje, nuk mjafton. Për këtë është menduar që të organizohenkoncerte e aktivitete të ndryshme si dhe bashkëpunim me organizata të ndryshme. Mirëpo, siç duket gjithçka do të hedhë hap në drejtim të duhur.

Etapa e parë është që me kanë ftuar në Bruksel me bo ekspozitë promovuese me portrete, si të lirohen kufijtë. Kur të formohen kushtet, pas pandemisë, na kanë ftuar në Emerald dhe Swiss për këtë gala event. Aty do të bëhet një akand online për shitje. E mira e portreteve është që janë prej shokëve të mi të fëmijërisë, mjek, faramcistë Projekti nuk realizohet vetëm me shitje portreteve, por edhe tubime me ambasadorë dhe koncerte me figura të estradës që janë portretizu dhe të mblidhen fondet për projektin, me organizatat në Evropë”, bëri të ditur arkitekti Behxheti.

Kjo punë, që fillimin e ka në dhurimin e momenteve të mira për një person, ka marrë jehonën, që ndoshta nuk ishte menduar. Interesim ka shprehur Bashkimi Evropian dhe për këtë Behxhetit i është dërguar ftesa për prezantim të projektit. Mbështetje mund të ketëedhe nga UNICEF, pasi fjala për këtë mision ka arritur edhe atje, e interesimi për një gjë të tillë është treguar.

Në këmbë për një gjë të tillë janë ngritur edhe artistët kosovarë që kanë thyer kufijtë me punën e tyre.

“Tashmë kemi ambasadorët e këtij projekti. Alea Mehaj, që jeton në Norvegji dhe shumë aktive, aktore në Hollywood, është njëra. Pastaj, Erëza Muçolli. Jam duke biseduar që edhe Rita Ora të jetë ambasadore. Por, kjo gjë varet nga menaxhmeti i Ritës, pavarësisht dëshirës së saj”, tregoi arkitekti Behxheti.

Këta emra patjetër që do të jenë edhe pjesë e një përmbledhje të rëndësishme portretesh, që do të botohen.

Arkitekti Behxheti së bashku me fotografin Fadil Berisha janë duke shqyrtuar mundësinë e botimit të një reviste, ku do të botoheshin 100 portretet e shqiptarëve më të famshëm në botë. Kjo pritet tërealizohet vitin e ardhshëm. E, deri atëherë ndoshta shtëpitë në Prishtinë do të gumëzhijnë nga banorët e tyre./Ndërtimi.info/

Arkitekturë

Çfarë fshihet nën strukturat komplekse sipas arkitektit japonez Sou Fujimoto

Published

on

Në fillim të kohës, arkitektura ishte projektuar në bazë të nevojave njerëzore. Megjithatë, me rritjen dhe evolucionin e vazhdueshëm të botës, ndërtesat filluan të projektohen duke marrë parasysh kulturën dhe sjelljen njerëzore. Kjo është arsyeja pse ju shihni stile të ndryshme arkitekturore në vende dhe rajone të ndryshme. Nëse udhëtojmë 100,000 vjet më parë, arkitektura ishte popullore, duke përdorur materialet lokale dhe burimet e disponueshme për të krijuar strehimore. Shpejt përpara sot, dhe koncepti i arkitekturës popullore mbetet i fortë. Arkitektët si Sou Fujimoto besojnë fuqimisht në ndikimin e sjelljes njerëzore në arkitekturë, duke formuar të gjitha planet e tij rreth këtij koncepti themelor.

Sou Fujimoto u rrit në një ishull të quajtur Hokkaido në Japoninë e Veriut, ku ai ishte i rrethuar nga natyra dhe pyjet gjatë gjithë kohës. Interesi i tij për sjelljen njerëzore në lidhje me botën natyrore rritej dita-ditës dhe e frymëzoi atë të bëhej arkitekti i famshëm që është sot. Që në fëmijëri, ai ishte mahnitur nga shpellat dhe pyjet dhe ideja se funksionet e këtyre hapësirave përcaktoheshin dhe përcaktoheshin në bazë të sjelljes njerëzore. Për të, pyjet ishin më shumë se vetëm pemë; ato ishin të ngjashme me strukturat, duke mbrojtur njerëzit, njësoj si shpellat që shërbenin si strehë për njerëzit në të kaluarën. Fujimoto besonte në diversitetin dhe faktin se njerëzit duhet të formësojnë përvojën e tyre në çdo vend; ky besim e bëri atë ta shikonte arkitekturën nga një këndvështrim më i ndjeshëm dhe më respektues, duke imagjinuar ndjenjat e tij të lirisë kur u rrit mes pyjeve si fëmijë, dhe të rrënjoste të njëjtën ndjenjë të saktë tek përdoruesit e çdo hapësire të ndërtuar.

Fujimoto u frymëzua nga kontrasti midis Hokkaidos, ku u rrit, dhe Tokios, ku përfundoi studimet e tij arkitektonike. Në Tokio, rrugët e vogla të rrethuara me elementë artificialë dhe kabllo i kujtonin atij si një fëmijë që ecte nëpër gjethe, degë dhe pyje. Për Fujimoto, ishte i njëjti koncept, vetëm me kontekst të ndryshëm; Që nga ai moment e tutje, ai filloi të bënte ndryshime në botë me dizajnet e tij të bazuara në një koncept që ai doli – Ardhmëria primitive.

Koncepti Primitive Future bazohet në arritjen e arkitekturës ideale duke përdorur tre strategji kryesore: gradim, marrëdhënie dhe eksperimentale/aksidentale. Gradimi përfaqëson mundësitë dhe sfidat që ndodhin në jetën reale dhe përshtatjen me ato ndryshime në përputhje me rrethanat. Marrëdhëniet përfaqësojnë funksionalitetin në arkitekturë dhe se si çdo hapësirë ka një kuptim të ndryshëm në vende ose shoqëri të ndryshme. Është aftësia për të krijuar diçka të ndryshueshme dhe të adaptueshme për sjelljen njerëzore në lidhje me mjedisin përreth.

Së fundi, Fujimoto besonte se arkitektura duhet të jetë eksperimentale dhe aksidentale, duke i lejuar përdoruesit e një ndërtese të ndërveprojnë me hapësirat brenda në një mënyrë intuitive. Njerëzit krijojnë marrëdhënie me njerëzit e tjerë dhe në të njëjtën kohë me mjediset e tyre, besonte ai. Ai donte që njerëzit të ndërtonin marrëdhëniet e tyre me hapësirën në të cilën ndodhen; ky besim i ka rrënjët që në fëmijërinë e tij në pyjet e Japonisë së Veriut, duke krijuar jetën që ai imagjinonte dhe duke e përjetuar atë në mënyrën e tij. Në thelb, “E ardhmja primitive” inkurajon arkitektët të dizajnojnë hapësira që janë jo vetëm funksionale, por edhe të adaptueshme, spontane dhe të ndryshme, duke reflektuar natyrën në zhvillim të zakoneve njerëzore dhe ndërveprimeve me mjedisin e tyre.

Sou Fujimoto u diplomua në Fakultetin e Inxhinierisë, Universiteti i Tokios, në 1994 dhe hapi firmën e tij të arkitekturës në 2000 – Sou Fujimoto Architects. Me hapjen e firmës së tij, ai fitoi Çmimin e Rishikimit Arkitekturor për arkitektë në zhvillim për tre vjet radhazi, gjë që e bëri atë të fitonte njohje në mbarë botën. Më vonë, në vitin 2007, ai u bë pedagog në Universitetin e Kiotos, ku filloi të ndante njohuritë dhe këndvështrimin e tij mbi arkitekturën dhe sjelljen njerëzore me botën.

Continue Reading

Arkitekturë

Arkitektura përmes syve të francezes Odile Decq

Published

on

Në një botë stereotipike ku meshkujt janë më dominues, veçanërisht në vendin e punës, është bukur të shohësh arkitekte të njohura femra që lulëzojnë përmes punës së tyre shembullore, duke shfaqur forcën në krijimin e dizajneve dhe strukturave të jashtëzakonshme.

Pavarësisht seksizmit dhe diskriminimit, qoftë në mospërputhje në paga apo trajtim, gratë kanë vazhduar të kenë sukses, duke dëshmuar aftësitë e tyre.

Arkitekte femra të suksesshme si Odile Decq, e cila u përball me seksizmin gjatë studimeve të saj arkitektonike, hapi firmën e saj, duke sfiduar stereotipet dhe duke demonstruar se arkitektura mund të lulëzojë si një fushë e drejtuar nga femrat.

“Duhet ta përshtatni marrjen e rrezikut me klientin, por gjithmonë duhet ta çoni atë më tej sesa e imagjinonin. Kufijtë e klientit janë ato të imagjinatës së tij ose të saj, ndërsa roli i arkitektit zgjeron fushën e mundësive dhe për këtë arsye ju duhet ta edukoni klientin në mënyrë që ta çoni më tej. Është njësoj si me mësimdhënien, kur i bën studentët të shohin se ata mund të shkojnë shumë më tej nga sa mendonin se ishin të aftë. Dhe ky është një gëzim i madh! Gjithçka në jetë është e tillë – të zbulosh se asgjë nuk është e pamundur.”, thotë arkitektja dhe urbanistja franceze, Odile Decq në revistën Pin-Up.

Odile Decq është një arkitekte dhe urbaniste franceze e lindur në vitin 1955. Ajo ka studiuar Arkitekturë në École nationale supérieure d’architecture de Paris-La Villette dhe gjithashtu Urbanizëm dhe Planifikim në Institut d’Études Politiques de Paris (Science Po). Menjëherë pas diplomimit, ajo hapi firmën e saj, Studio Odile Decq, me idenë se nuk donte të punonte për asnjë arkitekt, duke nxitur pasionin e saj për këtë profesion. Për më tepër, ajo synonte të jepte një shembull për gjeneratat e ardhshme të grave arkitekte, duke i inkurajuar ato të besonin në veten e tyre dhe aftësitë e tyre, të ishin ekspresive dhe pa frikë nga gjykimet e shoqërisë, pasi autenticiteti shpesh çon në sukses – një e vërtetë e dukshme në rastin e Odile.

Odile kishte një dëshirë të caktuar në të që e mbante të uritur për njohuri arkitekturore. Gjatë viteve të universitetit, në befasi, ajo nuk bëri kurrë një projekt të tërë arkitekturor vetë; gjithçka që mësoi ishte arti, videografia, fotografia dhe shprehja. Për të kjo nuk ishte e mjaftueshme, prandaj, gjatë viteve të fundit të universitetit, filloi të punonte vetë në projekte për të mësuar dhe eksploruar në thellësi arkitekturën. Duke përfituar nga fakti se kur u diplomua, Parisi po kalonte një krizë nafte dhe shumica e arkitektëve ishin pa punë, ajo hapi zyrën e saj dhe filloi rrugëtimin e saj të vetë-rritjes dhe përmbushjes për t’u bërë një arkitekte femër frymëzuese./Media Ndërtimi

Continue Reading

Arkitekturë

Le Corbusier: Forma, funksioni dhe modernizmi në arkitekturë

Published

on

Le Corbusier (Charles-Edouard Jeanneret) ishte një arkitekt dhe dizajner urban zvicerano-francez i lindur në Zvicër (6 tetor 1887 – 27 gusht 1965). Projektimet e tij bashkëpunojnë me ekspresionizmin e guximshëm skulpturor me aspektin funksional të botës bashkëkohore. Megjithëse lindi në një qytet të vogël, ai i zhvilloi idetë e tij gjatë udhëtimit nëpër Evropë. Ai u fokusua në format e thjeshta gjeometrike të objekteve të përditshme dhe formuloi stilin Purism. Projektet fillestare të Le Corbusier përfshijnë qytete rrokaqiejsh dhe shtëpi të prodhuara në masë.

Shënim i vogël, Le Corbusier ishte pseudonimi i Charles-Edouard Jeanneret. Ai e mori këtë emër në numrin e parë të një reviste në vitin 1920. Emri ishte një version i modifikuar i emrit të gjyshit të tij, Lecorbésier.

Një nga kryeveprat e tij, Villa Savoye në Poissy, Francë, e ndihmoi atë të bëhej i njohur si një përfaqësues i shquar i stilit ndërkombëtar. Për shkak se ai ishte arkitekti i parë që përdori beton të papërpunuar, dizajnet e tij kanë një aspekt ekspresiv, skulpturor. Ndërtesat e tij qeveritare në Chandigarh, Indi, janë shembujt e parë të ideve të tij të planifikimit të qytetit që po zbatohen gjerësisht.

Kur ishte 13 vjeç, ai vendosi të linte shkollën për të ndjekur pasionin e tij për të krijuar dizajne në faqet e orëve duke përdorur teknikat e gravurës dhe smaltit. Me Charles L’Eplattenier, ai filloi një udhëtim nëpër Evropë dhe Mesdhe, duke zbuluar mrekulli të rëndësishme arkitekturore gjatë rrugës.

Me të arritur në Paris në moshën tridhjetë vjeçare, piktori Amédée Ozenfant e prezantoi atë në botën e artit, duke shënuar një moment në rrugëtimin e tij artistik. Duke bashkëpunuar me Ozenfant, ata shkruan manifestin dhe bashkëthemeluan gazetën avangarde të njohur si Poet Paul Dermée. Ky bashkëpunim çoi në përfshirjen e tyre në shkrim dhe pikturë për botime si L’Esprit Nouveau, të cilat më vonë evoluan në Vers une Architecture. Shkrimet e Le Corbusiers u nderuan nga brezat e arkitektëve, veçanërisht veprat si Le Modular I, Quand les cathédrales étaient blanches, La Carte d’Athènes, Propos d’urbanisme Les Trois Établissements humains dhe Urbanisme. Në vitin 1922, Le Corbusier filloi të punonte me kushëririn e tij Pierre Jeanneret për të krijuar një studio operative deri në vitin 1940.

ndërmjet viteve 1922 dhe 1940, ai fitoi famë për punën e tij të planifikimit dhe zhvillimit social-mjedisor. Projektimet e tij, të tilla si Shtëpia Citrohan dhe Ekspozita e Arteve të Dekorative në Paris, formësuan perspektivën e tij mbi arkitekturën. Një sipërmarrës e mbështeti atë në ndërtimin e një fshati punëtorësh në Pessac, afër Bordo. Përdorimi krijues i ngjyrës nga qeveria vendore dhe mungesa e një furnizimi publik me ujë tërhoqi kritika. Le Corbusier zakonisht krijoi shtëpi minimaliste, funksionale me komision për klientët e pasur.

Ai hyri në konkursin e Lidhjes së Kombeve për të projektuar selinë e re të saj në Gjenevë dhe paraqiti një plan për ndërtesën e zyrës së një organizate politike. Karrigia LC4 Chaise Lounge dhe karrigia ALC-3001 me kornizë lëkure janë dy shembuj të modeleve të tij të mobiljeve. Ndikimi i tij në parimet e arkitekturës mbetet i dukshëm, duke e bërë atë një figurë të diskutueshme edhe sot e kësaj dite. Filozofia e tij ka ndikuar në disa projekte arkitekturore avangarde ndërkombëtare./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trending