Connect with us

Infrastrukturë

Al Andalus: Perlë perëndimore e arkitekturës islame

Published

on

Arkitektura islame shpesh lidhet me botën arabe, me ndërlikimin e saj, modelet gjeometrike, siluetat simetrike dhe ngjyrat rrezatuese. Sidoqoftë, ndikimi i tij rrjedh nga shumë vende evropiane me rrënjë arabe, si Gadishulli Iberik, i përbërë nga Spanja, Franca Jugore, Gjibraltari dhe Portugalia, e cila u sundua nga arabët nga 711 deri në 1492.

Pavarësisht se Spanja ishte në Evropën Jugperëndimore, ajo kishte një karakter autonom që e bënte të lidhur në mënyrë ironike, por të shkëputur nga identiteti i njohur i rajonit (për shkak të historisë së saj arabe dhe islame). Kjo pjesë e kontinentit evropian ka një të kaluar të pasur historike që kaloi kaq shumë nën sunduesit islamikë në një epokë të njohur si Epoka e Artë Islame. Nisur nga emri i saj, epoka e artë islame shënoi fillimin e iluminizmit në botën e artit, arkitekturës, shkencës, matematikës dhe mjekësisë në Spanjë dhe më gjerë.

Nisur nga emri i saj, epoka e artë islame shënoi fillimin e iluminizmit në botën e artit, arkitekturës, shkencës, matematikës dhe mjekësisë në Spanjë dhe më gjerë. Përgjatë shumë dekadave, arabët pushtuan rajonin dhe shumë kohë pasi u larguan, traditat dhe monumentet e tyre kulturore mbeten. Harqet, kupolat, kolonat, oborret, të njohura edhe si ‘sahn’, qemeret, modelet e ndërlikuara gjeometrike dhe elementët e ujit ishin elementët kryesorë artistikë dhe arkitekturorë që gjenden në pallate, xhami dhe vende të tjera kulti.

Një shembull i gjithçkaje që maurët besonin dhe donin është kalaja e famshme e Alhambra dhe xhamia e Kordobës në Granada, Spanjë, të cilat të dyja janë monumente të jashtëzakonshme arkitekturore deri më tani. Arkitektët, urbanistët dhe artistët e kohëve moderne marrin frymëzim nga këto ndërtesa për shkak të elementeve të tyre origjinale dhe të ndërlikuara arabe dhe islamike që dëshmojnë për krijimtarinë dhe inteligjencën e maurëve, të cilët kishin aq shumë për të sjellë në botën e artit.

Tani, le të gërmojmë thellë në Alhambra dhe rëndësinë e saj!

Alhambra në arabisht përkthehet fjalë për fjalë në “I kuq”. Ai u emërua për shkak të mureve të kuqe unike dhe tradicionale të kështjellës. Alhambra është një nga monumentet e vjetra që ka mbetur sot, duke e bërë atë një vend të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s që nga viti 1984. Është gjurma dhe kujtesa e fundit që është e gjallë dhe e mirë e epokës së artë islame, e arkitekturës në format e saj më të pastra, e detajeve që modelet e sotme bashkëkohore humbasin gjeometrinë, artin dhe bukurinë popullore, të kohërave të vjetra që lindën kaq shumë dhe na mësuan kuptimin e vërtetë të arkitekturës.

Stili arkitektonik i Alhambrës bie nën arkitekturën islame dhe Rilindjen Spanjolle; veçoritë e tij dalluese përfshijnë harqet dhe kolonat, të cilat janë elemente të zakonshme në arkitekturën islame. Shihen gjithashtu afreske, piktura në suva të lagur që shpesh përshkruajnë skena nga natyra, mitologjia dhe feja.

Pllakat e mozaikut gjenden në të gjithë kalanë me ndërlikimin e tyre në detaje dhe tjegullat gjeometrike së bashku me llaçet e skalitura, të cilat janë lloje suvash të përdorura për formacionet dekorative në mure, duke krijuar një dizajn me efekt tredimensional në mur. Muret dekorative të Alhambra përfshinin llaç, pllaka, gdhendje druri, motive dhe mbishkrime që zbukurojnë muret, duke shfaqur mjeshtërinë, mendjet artistike dhe inteligjente të ndërtuesve në atë kohë. Përveç dashurisë së tyre për modelet dhe detajet gjeometrike, ata kishin një pasion ekstrem për poezinë, e cila është e gdhendur nëpër muret e Alhambra. Vargjet poetike në arabisht simbolizojnë kulturën dhe fenë, duke i shtuar një shtresë rëndësie bukurisë arkitekturore të kalasë.

Për shkak se bukuria është e padobishme nëse nuk është funksionale, projektuesit dhe arkitektët e Alhambra zgjodhën materialet e ndërtesës me shumë kujdes për të siguruar rehati gjatë gjithë vitit. Së fundi, një nga tiparet më të rëndësishme dhe më domethënëse të Alhambras dhe arkitekturës islame është shatërvani në një oborr qendror, i ashtuquajturi ‘Sahn’.

Elementi qendror i ujit i shton një tërheqje estetike kompleksit të pallatit dhe është një nga tiparet më funksionale të tij. Ofron ajrim natyral gjatë motit të nxehtë dhe shton një prekje paqeje.

Stili arkitektonik i Alhambra është një testament i shkrirjes së artit, kulturës dhe fesë, duke rezultuar në një strukturë madhështore dhe të bukur që qëndron si një nga simbolet më të njohura të historisë së Spanjës.

Një shembull tjetër madhështor i Epokës së Artë të Islamit në Perëndim është Xhamia e Madhe e Kordobës, e cila është monumenti i dytë më i madh islamik pas Xhamisë së Shenjtë në Mekë, Arabi Saudite, por më i madhi në artin islam perëndimor. Xhamia e madhe zotëroi risitë arkitekturore duke qenë pioniere në përzierjen e elementeve nga Lindja dhe Perëndimi. Kjo përfshin harqe të dyfishta për mbështetjen e çatisë të ndikuar nga struktura si Ujësjellësi Los Milagros në Merida dhe integrimi i metodave të ndërtimit romake dhe vizigot.

Xhamia e madhe e Kordobës përshkruhet si një hibrid arkitektonik që kombinonte vlerat artistike si nga Islami ashtu edhe nga Krishterimi, madje edhe për sa i përket materialit, si kapitelet me huall mjalti dhe sistemet novatore të kasafortës me brinjë.

Ashtu si Alhambra, ajo përfshinte një oborr ose një “sahn” që shërbente për qëllime estetike dhe funksionale në Islam.

Si përfundim, ndikimi i qëndrueshëm i Islamit në arkitekturën spanjolle mishërohet nga trashëgimia e jashtëzakonshme e lënë pas nga kalifatët, studiuesit, matematikanët, shkencëtarët, projektuesit, mjekët dhe shumë mendje të tjera të mëdha. Përtej bukurisë së plotë të krijimeve të tyre artistike, aftësia e tyre për të integruar pa probleme funksionalitetin me kontekstin dhe kohën është ajo që bie në sy. Arsyet prapa risive të tyre dhe metodologjitë që ata përdorën vazhdojnë të jenë lëndë studimi dhe edukimi sot, duke treguar ndikimin e thellë dhe unik të Epokës së Artë Islame dhe Islamit./Media Ndërtimi

Infrastrukturë

“Kulla s’asht cool”-qytetarët e Shkodrës po protestojnë kundër ndërtimit të objektit 35 katesh

Published

on

Ndërtimi i kullës 35 katëshe ‘Hotel Rozafa Tower’ në Shkodër mblodhi në protestë dhjetra qytetarë dhe aktivistë.

Kulla është një investim privat që do të ndërtohet përbri pallatit ekzistues Rozafa, nga “Uldedaj Group”, i zbatuar nga një studio spanjolle.

“Të vendosur përpara një fakti të kryer në një kohë kur për projekte kaq të mëdha duhen dëgjesa publike; të shqetësuar për dëmin urban dhe arkitekturor që kjo kullë paralajmëron ti kanosë Shkodrës; të indinjuar nga mosrespektimi nga ana e institucioneve i të drejtës sonë për qytetin dhe hapësirës që jetojmë vendosëm të marshojmë sot bashkë me ju kundër betonizimit të qytetit për të thënë: Jo kullave!“ – u shpreh aktivisti Amel Pervizi.

Sipas qytetarëve, zhvillimi i qytetit nuk vjen përmes kullave, ndërsa ky investim bie në kundërshtim me planin e përgjithshëm vendor të qytetit.

„Projekti i ri ka jo më pak se 43 mijë metër ndërtim të ri. Intensiteti I ndërtimit nga 4 që është i lejuar në planin e përgjithshëm vendor, shkon në 8.2, pra dyfishohet. Numri I lejuar i kateve nga 7 kate të lejuara shkon në 35, pra pesëfishohet. Lartësia në metra nga 29.8 metra e lejuar shkon deri në 100 metra lartësi. Parametër i cili trefishohet. Sa I përket distancave, kjo godinë me këtë lartësi duhet të mbajë jo më pak se 36 metër distancë nga kufiri i saj i pronës. Gjë që nuk mund ta realizojë dot”,-u shpreh urbanisti Imeldi Sokoli.

Ata theksuan se Shkodra ka nevojë për hapësira dhe investime publike dhe jo shëmbëlltyrë e “kryeqytetit rilindas”.

“Sot ne jemi të thirrur për ti dalë zot qytetit tonë, bukurisë së qytetit tonë, kulturës së qytetit tonë, historisë dhe trashëgimisë kulturore. Në 11 vite, kjo qeveri nuk solli asnjë investim për Shkodrën. Shkodra ka nevoja të mëdha, Shkodra ka objekte, monumente kulture që po bien brenda. Shkodra nuk ka nevojë për kulla, Shkodra ka nevojë për zhvillim dhe nëse flitet për inovacion, inovacioni nuk është një kullë e ndërtuar dhe e sjellë këtu jashtë të gjitha kritereve dhe jashtë të gjitha ligjeve. Ne nuk duam dhe nuk pranojmë betonizimin e Shkodrës“, -u shpreh Eliona Shkreli, anëtare e këshillit bashkiak Shkodër.

Mes thirrjeve „Stop betonizimit“ dhe “Kullat janë pastrim parash” qytetarët marshuan nga busti i Luigj Gurakuqit drejt godinës së bashkisë Shkodër, ku kërkuan realizimin e dëgjesave publike dhe konsultimeve me grupet e interesit.

“Një nga kompanitë, pjesë e Rozafa Group që do të investojë për kullë, sinjalizohet me shkresë për mos shlyerje të detyrimeve tatimore me vlerën 970 mijë euro. Nëse mbledhim fitime te deklaruara të këtij grupimi nuk arrijnë të shlyejnë as taksën e ndërtimit prej 8% ndaj bashkisë Shkodër, nëse ky investim prej 30 milionë eurosh realizohet. Si thoni ju a është me të vërtetë kjo kompani pas këtij ndërtimi? Zhvillimi duhet bërë duke ndjekur planin urbanistik të qytetit, duke bërë transparencë dhe duke u konsultuar”, – u shpreh Amel Pervizi./Media Ndërtimi

Continue Reading

Infrastrukturë

Si Vladimir Putin krijoi një ‘flluskë’ të pasurive të paluajtshme

Published

on

Çmimet janë rritur me 172% në qytetet më të mëdha të Rusisë gjatë tre viteve të fundit.

Hipotekat dikur ishin të papranueshme në Rusi. Dekada të propagandës sovjetike, e cila e denoncoi kredinë si një barrë të padurueshme, patën efekt.

Edhe pas përfundimit të komunizmit, rusët ende i referoheshin hipotekave si “skllavëri borxhi”, duke preferuar të kursenin derisa të mund të blinin shtëpitë e tyre. Vladimir Putin, presidenti i vendit, ka kaluar dy dekada duke u përpjekur të bindë qytetarët e tij, që të kenë një tjetër pikëpamje.

Në vitin 2003, gjatë mandatit të tij të parë, ai shpjegoi se hipotekat mund të ndihmojnë në zgjidhjen e “problemit akut të strehimit”, me të cilin përballen rusët. Lutja e tij ra në vesh të shurdhër.

Ai tani duket se ka më shumë sukses. Gjatë viteve të fundit, numri i rusëve që marrin hipoteka është rritur, për shkak të një programi bujar të subvencioneve shtetërore për blerësit e apartamenteve të reja. Por, shpërndarja e subvencioneve të shtetit ka nxitur një treg shumë ‘të nxehtë’ të pronave, duke i rritur çmimet e banesave.

Në vitin 2020, kur Rusia u mbërthye nga Covid-19, zyrtarët rritën ndihmat për ata, që blinin prona të sapondërtuara në një përpjekje për të forcuar ekonominë. Në fillim, bankat u ofruan aplikantëve për hipotekë një normë preferenciale prej rreth 6%, afërsisht dy pikë përqindje nën normën e tregut, dhe shteti paguante diferencën.

Zbritje të ngjashme, të cilat më parë ishin në dispozicion vetëm për familjet, iu ofruan më pas punëtorëve dhe njerëzve, që zhvendoseshin në vende duke përfshirë Arktikun, Siberinë dhe Ukrainën e pushtuar.

Megjithatë, vëllimet e hipotekave nuk filluan të rriteshin vërtet, derisa ekonomia e Rusisë shkoi në gjendje lufte. Bankat lëshuan kredi hipotekore me vlerë 7.7 trilion rubla (88 miliardë dollarë, ose 4% e PBB-së) vitin e kaluar, nga një total prej 4.3 trilionësh në vitin 2020. Shumica u mbështetën nga subvencione.

Kjo pasqyron faktin se rusët nuk kanë mundësi investimi: sanksionet rëndojnë mbi bursën dhe kontrollet e monedhës e bëjnë të vështirë lëvizjen e parave jashtë vendit. Inflacioni, i cili u ngrit përsëri në mesin e vitit 2023, ka luajtur gjithashtu një rol.

Kur Banka Qendrore e Rusisë (CBR) filloi të rriste normat e interesit, interesi për skemën u rrit. Ndërsa CBR ngriti normën e saj bazë në 16%, qeveria e mbajti normën e saj preferenciale të ulët, duke e rritur atë në vetëm 8%. Në qershor kishte një hendek prej më shumë se dhjetë pikë përqindjeje midis normës së qeverisë dhe normës së tregut për një hipotekë.

Në fillim të këtij muaji ajo i dha fund skemës së saj më të njohur, e cila ishte për blerësit e ndërtesave të reja. Numri i hipotekave të reja mund të bjerë me rreth 50% në gjysmën e dytë të vitit.

Industria e ndërtimit të Rusisë do të vuajë si rezultat. Kështu do të bëjnë bankat, të cilat kanë gëzuar fitime rekord të nxitura nga rritja e shpejtë e portofolit të hipotekave. Për momentin, megjithatë, tregu i banesave duket se do të arrijë të shmangë një kolaps.

Vasily Astrov i Institutit të Vjenës për Studime Ekonomike Ndërkombëtare, thotë se “ngadalësimi dhe ndoshta stanjacioni” ka më shumë gjasa sesa një rënie e madhe e çmimeve.

Ekonomia e luftës e Rusisë, e cila ka parë rritje të shpejtë të pagave këtë vit, mund të jetë ende në gjendje të mbajë një treg të fortë pronash, edhe kundrejt normave më të larta dhe mbështetjes së pakësuar të shtetit./Media Ndërtimi

Continue Reading

Infrastrukturë

Kinezët dhe turqit “gëzojnë” koncesionin e bakrit në Shqipëri

Published

on

Fabrika e përpunimit të bakrit në Fushë Arrëz iu dha me koncesion për 30 vite një kompanie turke. Ishte viti 2001 kur shteti shqiptar firmosi marrëveshjen koncesionare. Shumë shpejt në lojë hynë edhe partnerët kinezë. Periudha e artë e marrëdhënieve të Shqipërisë me Kinën u ndërpre rreth viteve 80-të, për t’u rivendosur sërish me ardhjen e demokracisë.

Përmes një operacioni financiar të zhvilluar në Turqi, ata morën nën zotërim pjesën më të madhe të rezervave shqiptare të bakrit, të cilat kaluan në pronësi të gjigantit botëror të minierave, kompanisë kineze “Jiangxi Koper”, shkruan citizens.al.

Ata blenë 48% të aksioneve të kompanisë “BerAlb” e cila zotëronte për 30 vite koncesionin e bakrit në vendin tonë, duke përfituar të drejtën për të administruar dhe shfrytëzuar minierën e bakrit Munellë, minierën e bakrit Lak-Rosh, minierën e bakrit Karmë, fabrikën e pasurimit të bakrit Fushë-Arrëz dhe të Mjedës si dhe impiantin e fraksionimit të skorieve të bakrit në Shëngjin.

Me një kapital fillestar prej vetëm 30 mijë USD ose 47 Milionë lekë, kjo kompani e ka zgjeruar kapitalin e saj çdo vit, ndërsa aktualisht deklaron një kapital prej 7.7 miliardë lekësh.

Pavarësisht rritjes së kapitalit, kompania deklaron se del vazhdimisht me humbje.

Megjithëse deklaron bilance negative, në vitin 2017 kompania nënshkroi një tjetër marrëveshje me shtetin shqiptar duke e shtyrë koncesionin edhe me 10 vite . Pra koncesioni i bakrit dhënë Turqisë dhe Kinës do të jetë në fuqi deri në vitin 2043. Ekspertët sugjerojnë se zgjatja e afatit duhet të ishte ballafaquar me performancën ekonomike, rritjen e niveli të mirëqënies së zonës si dhe ruajtjen e mjedisit./Meda Ndërtimi

Continue Reading

Trending