Arkitektura islame shpesh lidhet me botën arabe, me ndërlikimin e saj, modelet gjeometrike, siluetat simetrike dhe ngjyrat rrezatuese. Sidoqoftë, ndikimi i tij rrjedh nga shumë vende evropiane me rrënjë arabe, si Gadishulli Iberik, i përbërë nga Spanja, Franca Jugore, Gjibraltari dhe Portugalia, e cila u sundua nga arabët nga 711 deri në 1492.
Pavarësisht se Spanja ishte në Evropën Jugperëndimore, ajo kishte një karakter autonom që e bënte të lidhur në mënyrë ironike, por të shkëputur nga identiteti i njohur i rajonit (për shkak të historisë së saj arabe dhe islame). Kjo pjesë e kontinentit evropian ka një të kaluar të pasur historike që kaloi kaq shumë nën sunduesit islamikë në një epokë të njohur si Epoka e Artë Islame. Nisur nga emri i saj, epoka e artë islame shënoi fillimin e iluminizmit në botën e artit, arkitekturës, shkencës, matematikës dhe mjekësisë në Spanjë dhe më gjerë.
Nisur nga emri i saj, epoka e artë islame shënoi fillimin e iluminizmit në botën e artit, arkitekturës, shkencës, matematikës dhe mjekësisë në Spanjë dhe më gjerë. Përgjatë shumë dekadave, arabët pushtuan rajonin dhe shumë kohë pasi u larguan, traditat dhe monumentet e tyre kulturore mbeten. Harqet, kupolat, kolonat, oborret, të njohura edhe si ‘sahn’, qemeret, modelet e ndërlikuara gjeometrike dhe elementët e ujit ishin elementët kryesorë artistikë dhe arkitekturorë që gjenden në pallate, xhami dhe vende të tjera kulti.
Një shembull i gjithçkaje që maurët besonin dhe donin është kalaja e famshme e Alhambra dhe xhamia e Kordobës në Granada, Spanjë, të cilat të dyja janë monumente të jashtëzakonshme arkitekturore deri më tani. Arkitektët, urbanistët dhe artistët e kohëve moderne marrin frymëzim nga këto ndërtesa për shkak të elementeve të tyre origjinale dhe të ndërlikuara arabe dhe islamike që dëshmojnë për krijimtarinë dhe inteligjencën e maurëve, të cilët kishin aq shumë për të sjellë në botën e artit.
Tani, le të gërmojmë thellë në Alhambra dhe rëndësinë e saj!
Alhambra në arabisht përkthehet fjalë për fjalë në “I kuq”. Ai u emërua për shkak të mureve të kuqe unike dhe tradicionale të kështjellës. Alhambra është një nga monumentet e vjetra që ka mbetur sot, duke e bërë atë një vend të Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s që nga viti 1984. Është gjurma dhe kujtesa e fundit që është e gjallë dhe e mirë e epokës së artë islame, e arkitekturës në format e saj më të pastra, e detajeve që modelet e sotme bashkëkohore humbasin gjeometrinë, artin dhe bukurinë popullore, të kohërave të vjetra që lindën kaq shumë dhe na mësuan kuptimin e vërtetë të arkitekturës.
Stili arkitektonik i Alhambrës bie nën arkitekturën islame dhe Rilindjen Spanjolle; veçoritë e tij dalluese përfshijnë harqet dhe kolonat, të cilat janë elemente të zakonshme në arkitekturën islame. Shihen gjithashtu afreske, piktura në suva të lagur që shpesh përshkruajnë skena nga natyra, mitologjia dhe feja.
Pllakat e mozaikut gjenden në të gjithë kalanë me ndërlikimin e tyre në detaje dhe tjegullat gjeometrike së bashku me llaçet e skalitura, të cilat janë lloje suvash të përdorura për formacionet dekorative në mure, duke krijuar një dizajn me efekt tredimensional në mur. Muret dekorative të Alhambra përfshinin llaç, pllaka, gdhendje druri, motive dhe mbishkrime që zbukurojnë muret, duke shfaqur mjeshtërinë, mendjet artistike dhe inteligjente të ndërtuesve në atë kohë. Përveç dashurisë së tyre për modelet dhe detajet gjeometrike, ata kishin një pasion ekstrem për poezinë, e cila është e gdhendur nëpër muret e Alhambra. Vargjet poetike në arabisht simbolizojnë kulturën dhe fenë, duke i shtuar një shtresë rëndësie bukurisë arkitekturore të kalasë.
Për shkak se bukuria është e padobishme nëse nuk është funksionale, projektuesit dhe arkitektët e Alhambra zgjodhën materialet e ndërtesës me shumë kujdes për të siguruar rehati gjatë gjithë vitit. Së fundi, një nga tiparet më të rëndësishme dhe më domethënëse të Alhambras dhe arkitekturës islame është shatërvani në një oborr qendror, i ashtuquajturi ‘Sahn’.
Elementi qendror i ujit i shton një tërheqje estetike kompleksit të pallatit dhe është një nga tiparet më funksionale të tij. Ofron ajrim natyral gjatë motit të nxehtë dhe shton një prekje paqeje.
Stili arkitektonik i Alhambra është një testament i shkrirjes së artit, kulturës dhe fesë, duke rezultuar në një strukturë madhështore dhe të bukur që qëndron si një nga simbolet më të njohura të historisë së Spanjës.
Një shembull tjetër madhështor i Epokës së Artë të Islamit në Perëndim është Xhamia e Madhe e Kordobës, e cila është monumenti i dytë më i madh islamik pas Xhamisë së Shenjtë në Mekë, Arabi Saudite, por më i madhi në artin islam perëndimor. Xhamia e madhe zotëroi risitë arkitekturore duke qenë pioniere në përzierjen e elementeve nga Lindja dhe Perëndimi. Kjo përfshin harqe të dyfishta për mbështetjen e çatisë të ndikuar nga struktura si Ujësjellësi Los Milagros në Merida dhe integrimi i metodave të ndërtimit romake dhe vizigot.
Xhamia e madhe e Kordobës përshkruhet si një hibrid arkitektonik që kombinonte vlerat artistike si nga Islami ashtu edhe nga Krishterimi, madje edhe për sa i përket materialit, si kapitelet me huall mjalti dhe sistemet novatore të kasafortës me brinjë.
Ashtu si Alhambra, ajo përfshinte një oborr ose një “sahn” që shërbente për qëllime estetike dhe funksionale në Islam.
Si përfundim, ndikimi i qëndrueshëm i Islamit në arkitekturën spanjolle mishërohet nga trashëgimia e jashtëzakonshme e lënë pas nga kalifatët, studiuesit, matematikanët, shkencëtarët, projektuesit, mjekët dhe shumë mendje të tjera të mëdha. Përtej bukurisë së plotë të krijimeve të tyre artistike, aftësia e tyre për të integruar pa probleme funksionalitetin me kontekstin dhe kohën është ajo që bie në sy. Arsyet prapa risive të tyre dhe metodologjitë që ata përdorën vazhdojnë të jenë lëndë studimi dhe edukimi sot, duke treguar ndikimin e thellë dhe unik të Epokës së Artë Islame dhe Islamit./Media Ndërtimi