Qindra familje të prekura nga shpronësimet për interes publik nuk marrin as dëmshpërblimin e duhur e as në kohën e duhur. Ekspertët kritikojnë formulën e shpronësimeve dhe akuzojnë qeverinë se nuk e ka rishikuar qëllimisht hartën e vlerës së tokës, e cila është në fuqi që prej vitit 2016. Si pasojë, kostot e dëmshpërblimit për qeverinë janë krejt modeste, kurse pasojat sociale, të pamatshme.

Sh. Gj., iu shpronësuan 120 m2 për interes publik në vitin 2014, por paratë e dëmshpërblimit i mori vetëm në vitin 2021 pas një sërë procesesh gjyqësore për kompensim të padrejtë. Për pronën që prekej nga ndërtimi i segmentit Komuna e Parisit-Rruga e Kavajës, qeveria i miratoi një kompensim prej 1.2 milionë lekësh, duke ia llogaritur si “tokë arë” dhe jo si “truall”.

Me pretendimin se jo vetëm nuk ishte shpronësuar siç duhej, por një objekt prej 164 m2, i ngritur në tokën e tij nga i biri dhe që ishte përfshirë në proces legalizimi nuk kishte përfituar kompensim, Sh. Gj., së bashku me të birin, H. Gj., nisën betejën ligjore. Sot, 88 vjeç, nuk ka forcë e as dëshirë të rikujtojë kalvarin, por të afërm të tij tregojnë se beteja për njohjen e një dëmshpërblimi të drejtë zgjati me vite të tëra.

Në vitin 2015 Gjykata Administrative e Shkallës së Parë në Tiranë i dha të drejtë paditësit Sh. Gj., dhe konfirmoi se prona e tij nuk ishte vlerësuar si duhet.

“Detyrimin e palës së paditur, Autoriteti Rrugor Shqiptar, që të dëmshpërblejë paditësin, Sh. Gj., për sipërfaqen e truallit të shpronësuar prej 120 m2 sipas vlerës së tregut në shumën 2.502.360 lekë”, – thuhet në vendimin e kësaj gjykate, që pavarësisht kundërshtimit të palëve të paditura është lënë në fuqi edhe nga Gjykata e Lartë.

Ndërkohë, edhe i biri, H. Gj., fitoi me vendimin e Gjykatës së Lartë të shkurtit 2021 për gjyqin e hapur në vitin 2016 së bashku me të atin për përfshirjen në dëmshpërblim të pronës që ai e shfrytëzonte prej 15 vitesh si lokal. Megjithëse iu deshën 6 vite që të fitonte kompensimin, duke kaluar në disa shkallë, ndërtesa e tij u njoh si e ligjshme, duke përfituar një dëmshpërblim prej 21 milionë lekësh të reja.

Gjykata e Lartë vendosi që për të dyja pretendimet të jepej një kompensim kumulativ prej 23.5 milionë lekësh, një diferencë e konsiderueshme nga kompensimi i mëhershëm i qeverisë prej vetëm 1.2 milionë lekësh.

Fatkeqësisht, H. Gj., nuk mundi të gëzojë as pronën e vet dhe as paratë. Ai ndërroi jetë papritur në gusht të vitit 2021, kur vendimi i Gjykatës së Lartë për kompensim nuk ishte ekzekutuar për mungesë të fondeve buxhetore. Ekzekutimi i plotë i vendimit u bë në dhjetor 2021.

“Problematika më e madhe e të gjithë procesit ka qenë ekzekutimi i vendimit, sepse nuk ka fonde dhe buxhet shtetëror për ekzekutimin e vendimeve. Në rastin konkret vendimi është ekzekutuar pas 6 vitesh dhe drejtësia nuk është bërë në kohën e duhur, për shkak se, në momentin që e shpronëson pronarin, duhet ta dëmshpërblesh po në atë moment, pasi duhet të marrë masat për t`u akomoduar në një vend tjetër”, – thotë një i afërm, që e ka ndjekur të gjithë kalvarin gjyqësor të familjes.

Shpronësimet jo të drejta dhe zvarritjet e kompensimit kanë krijuar, jo vetëm konflikt social, por shpeshherë edhe barrë të papërballueshme për buxhetin e shtetit.

Dëshmi e qartë e barrës së këtyre vendimeve të padrejta është edhe çështja “Sharxhi dhe të Tjerët kundër Shqipërisë”, i njohur ndryshe si pallati i Bashës në Lungomare, Vlorë. Më 11 janar 2018, Gjykata Europiane e të Drejtave të Njeriut i dha të drejtë 18 pretendentëve për shkatërrimin e pronës së tyre nga shteti, në kushtet kur ndaj saj kishte një vendim nga një gjykatë vendase. Kompensimi që u dha për këtë rast ishte 13.4 milionë euro. Ndonëse afati

për ekzekutimin e këtij vendimi ka qenë data 28 gusht 2018, ende kjo shumë nuk është paguar nga shteti shqiptar. Si pasojë, kamata për vonesën e pagesës ka fluturuar me mbi 1.1 milionë euro më shumë.

“Sipas njoftimit më të fundit nga Avokatura e Shtetit, deri më datë 15 prill 2021 vlera e akumuluar e interesave rezulton 1,138,691.57 euro”, – sqaron për INA MEDIA-n Ministria e Financave.

Në Gjykatën Europiane të të Drejtave të Njeriut, sipas shifrave publike të kësaj të fundit për Shqipërinë, në 80 për qind të rasteve të paraqitura shteti është gjetur në shkelje të Konventës.

Ligji përcakton se marrja e pronës pa një pagesë të drejtë për vlerën e saj, si dhe e palikuiduar në mënyrë të menjëhershme, nuk mund të konsiderohet si një zgjidhje proporcionale mes palëve.

Ky shkrim është botuar në kuadër të projektit Investigative Network Albania (INA), një iniciativë e përbashkët e Albanian Center for Quality Journalism , Albanian Media Institute / Instituti Shqiptar i Medias  dhe Qendra Fol , mbështetur nga U.S Embassy, e cila ka për qëllim rritjen e kapaciteteve të gazetarisë hulumtuese në nivel lokal dhe kombëtar. Për më shumë informacion mbi asistencën financiare në kuadër të kësaj iniciative vizitoni faqen www.ina.media/Media Ndërtimi.