Connect with us

Aktuale

Vetëm 6% të grave në Kosovë kanë marrë hise nga shtëpitë e prindërve (REPORTAZH)  

Published

on

“Kur i thashë vëllait tim se edhe unë kam hise në këtë shtëpi, ai nuk la të zezë pa më thënë. ‘Si s’po të vjen marre’, m’u drejtua në fund dhe përplasi derën para hundëve të mia”, kështu rrëfen, mes të tjerash, G.L. nga Prishtina, e cila aktualisht jeton me ndihmë sociale, ndërkohë që po rrit tre fëmijë. Për fat të keq, përvoja e saj nuk është një rast i rrallë, i shkoqitur nga realiteti.

Trajtimi i saj është i ngjashëm me trajtimin e shumë femrave të tjera kosovare, të cilat diskriminimin e përjetojnë qysh në familje. Duke qenë e përjashtuar nga e drejta e trashëgimisë, femra në Kosovë përfundon e varur ekonomikisht, e si rrjedhim, jo rrallë përfundon si viktimë e dhunës në familje. G.L., çdo ditë përjeton dhunë psikike nga bashkëshorti i saj, i cili në pamundësi për të gjetur një punë stabile, tërë energjinë negative e shfryn mbi gruan, është ky hulumtimi i gazetares Antigona Uka për revistën “Teuta”.

Por, femra në Kosovë mund të jetë edhe e punësuar, të siguroje të ardhura solide, porse ato janë të pamjaftueshme nëse pretendon të këtë në pronësi të saj një banesë apo shtëpi. Pavarësisht se e drejta në trashëgiminë familjare i garantohet me ligj, për shkak të traditës dhe normave kulturore, ajo nuk e gëzon këtë të drejtë.

Në një sistem patriarkal, çfarë mbizotëron tek ne, babai e ndan pasurinë mes djemve të tij, duke i përjashtuar me një lehtësi të padurueshme vajzat nga kjo e drejtë. Në jetën bashkëshortore, pavarësisht nga kontributi i femrës, gjendja paraqitet edhe më e rëndë, kur bëhet fjalë për ndarje të pasurisë me burrin, në rast ndarjeje apo kur gruaja mbetet e ve. Shifrat tregojnë se vetëm 6 për qind të pronave të regjistruara në Kadastër janë në pronësinë e grave.

Ngjashëm me traditën shqiptare, ndodh edhe në traditën e komuniteteve të tjera në Kosovë. P.sh., në komunitetin serb, Anamari Repić , ish-gazetare, tani zv/drejtoreshë e përgjithshme e RTK-së, tregon se në të kaluarën, pjesë e traditës serbe ishte që pasuria dhe trashëgimia t’u ndahej vetëm meshkujve të familjes. “Familjet e kanë festuar lindjen e meshkujve, sepse përmes tyre kanë kremtuar vazhdimësinë e familjes. Për gratë është konsideruar se, kur ato martohen, e ndryshojnë mbiemrin dhe me këtë pushojnë së qeni trashëgimtare, sepse tashmë i përkasin dikujt tjetër”.

Pabarazia totale, sipas znj. Repić ishte e pranishme kryesisht në fshat, deri diku edhe në qytete. Në periudhën e transicionit, ajo tregon se ka ndodhur që motrat, për shkak të presionit të anëtarëve meshkuj të familjes, kanë hequr dorë nga trashëgimia, ndërkohë që gratë në zonat rurale nuk e kanë pasur vetëdijen e zhvilluar për të drejtat e tyre. Por, me ndryshimin e sistemit, me modernizimin, gjërat kanë ndryshuar pozitivisht në këtë drejtim, edhe për komunitetin serb. “Sot gratë janë të vetëdijshme për të drejtat e tyre, madje në qoftë se një anëtar mashkull i familjes dëshiron të jetë trashëgimtar i vetëm, femra të drejtat e saj i arrin përmes gjykatës. Sot, për shembull, në familjen time, në mënyrë të barabartë ndahet prona e të parëve të mi dhe çdo person i gjinisë femërore e trashëgon pjesën e vet”, tregon znj. Repić.

Gjendja më e përkeqësuar paraqitet në komunitetin rom, ashkali dhe egjiptian. Nora Huseinoviq nga Qendra Evropiane për Çështje të Minoriteteve, e cila është duke zbatuar një projekt me gratë e komunitetit RAE, tregon se një nga ankesat e këtyre grave është cenimi i së drejtës për trashëgimi dhe i së drejtës për të poseduar pasuri nga anëtarët meshkuj të familjes, gjë që, sipas saj, rezulton në mungesë të kapitalit dhe që pamundëson nisjen e bizneseve nga këto gra. Në fakt, pozita e femrës në këtë komunitet është e mjerë për shkak të një varg shkeljesh të të drejtave të tyre.

Për ta ndryshuar gjendjen duhen riedukuar burrat dhe gratë

Analizuar nga aspekti sociologjik, fenomeni i përjashtimit të femrës nga e drejta e saj në pronë ndërlidhet me fuqinë fizike të burrave. “Për disa çështje familjare, zakonet dhe praktikat sociale të pashkruara, nganjëherë janë më të forta sesa ligjet dhe rregullat e shkruara.

Kështu është rasti edhe me çështjen e trashëgimisë së femrës. Për të ndryshuar kjo praktikë, do të nevojitet kohë, punë e, mbi të gjitha, një riedukim i burrave dhe grave, i të rinjve dhe të moshuarve”, kështu shprehet sociologu Shemsi Krasniqi duke shtuar se e drejta e femrës në trashëgimi duhet të njihet, të lejohet dhe të zbatohet, ndonëse për këtë familja ende nuk është e përgatitur. “Një riedukim në frymën e së drejtës së gruas për trashëgimi, do të ndërronte shumëçka në strukturën familjare dhe shoqërore, sidomos në raportet mes gjinive dhe në përmirësimin e pozitës së gruas”, thekson z. Krasniqi.

Ai potencon faktin se familja shqiptare me shekuj ka funksionuar sipas modelit patriarkal, ku femra rëndom është konsideruar pronë, e asnjëherë pronare, porse, sipas tij, ky model po transformohet dhe këtë transformim duhet ta lehtësojnë edhe burrat edhe gratë./Media Ndërtimi.

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending