Në kuadër të projektit “Rritja e kapaciteteve të studentëve në kërkime, zbatim të ligjit dhe shkrim akademik në lidhje me të drejtat e njeriut dhe mjedisin”, studentet Albulena Kokollari, Agrina Baraku dhe Elona Kurti kanë punuar artikullin dhe hulumtimin “Strategjia e Qymyrit dhe Efiçienca e Energjisë në Kosovë”.
Projekti është përkrahur nga Community Development Fund dhe financuar nga Ambasada e Suedisë në Kosovë.
Kosova është një vend në zhvillim dhe si i tillë ka probleme dhe sfida të mëdha. Ndër ato më të spikaturat është shpërndarja dhe prodhimi i energjisë. Kosova prodhimin më të madh të energjisë e ka nga burimet fosile siç është qymyri i llojit linjit ose siç njihet ndër kategoritë më të ulëta të qymyrit, pasi që ka nivel të ulët të karbonit dhe sulfurit në përbërjen e saj.
Prodhimi i energjisë në tërë Kosovën bëhet kryesisht nga operatori shtetëror Korporata Energjetike e Kosovës (KEK), me rreth nëntëdhjetë e shtatë përqind (97%), ndërsa ka nivel të ulët të përdorimit të resurseve të tjera të ripërëritshme siç janë ajo ujore, e erës apo solare me rreth 3% nga këto burime.
Qymyri është një shkëmb sedimentar i djegshëm i zi ose kafe-zi me një sasi të madhe karboni dhe hidrokarburesh. Qymyri klasifikohet si një burim energjie jo i rinovueshëm sepse duhen miliona vjet për t’u formuar.
Qymyri përmban energjinë e ruajtur nga bimët që kanë jetuar qindra miliona vite më parë në pyjet moçalore.
Presioni dhe nxehtësia që rezultoi i shndërruan bimët në substancën që ne e quajmë qymyr. Në Kosovë gjendet qymyri i llojit Linjit.
Kosova është vend në zhvillim, dhe si e tillë është duke kaluar sfida të ndryshme. Njëra nga sfidat është edhe përballja e shumë vështirësive të strategjisë së qymyrit.
Qymyri konsiderohet si eneregji e pa ripërtëritshme, pasi i duhen miliona vitet të rigjenerohet, rrezikohet të shterret si burim energjie.
Në Kosovë gjenden dy termocentralet që prodhojnë energji elektrike nga qymyri i llojit linjit, e kjo ka sjellë shumë paknaqësi nga komuniteti që jetojnë afër këtyre termocentraleve, por nga kjo ndotje është e prekur edhe kryqendra e Kosovës, Prishtina.
Përveç ndotjes së ajrit, nga kjo strategji e energjisë ka ndotje të tokës, ujit, biodiversitetit gjithashtu ka edhe probleme shëndetësore.
Kosova duhet të shikoj opsione tjera të prodhimit të energjisë si ajo e rinovueshme dhe masave të efiçencës së energjisë.
***
Duke pasur parasysh se Kosova ka synim integrimin evropian, asaj i duhet edhe të zbatojë politikat dhe caqet e paracaktuara nga Bashkimi Evropian që kanë të bëjnë me ndryshimet klimatike.
Kosova, si anëtare e Komunitetit të Energjisë ka marrë përsipër obligimet ndërkombëtare që të rrisë prodhimin e energjisë nga burimet e ripërtëritshme dhe të zvogëlojë emetimet e gazrave serrë. Deri tash ajo, ka miratuar ligje dhe akte të ndryshme që çojnë drejtë këtyre objektivave. Poashtu, është duke vazhduar punën e saj në ndërtim të infrastrukturës ligjore përmes hartimit të planeve strategjike për t’i arritur objektivat e zotuara./Media Ndërtimi.