Connect with us

Infrastrukturë

Qytetarët kanë të drejtë që të marrin pjesë në planifikimin dhe dizajnimin e hapësirave publike

Published

on

Qytetarët kanë të drejtë që të marrin pjesë në planifikimin dhe dizajnimin e hapësirave publike në komunitetin ku jetojnë, duke qenë se ata përditë duhet të përballen me ndikimet e çfarëdo zhvillimi në lagjet apo qytetet e tyre. Në këtë drejtim ata duhet të përfshihen që nga fazat e hershme në këto procese ashtu që projektet e realizuara të kenë qëndrueshmëri, por edhe të promovojnë drejtësi e gjithëpërfshirje.

Në vendet perëndimore gjerësisht është e njohur dhe e pranuar se qytetarët kanë nevojë për më shumë të drejtë fjale në formësimin e qyteteve, gjë që tashmë shihet edhe si një kusht themelor i demokracisë lokale. Pjesëmarrja e publikut është e ndërlidhur me demokracinë, ku qeveritë dhe qytetarët punojnë së bashku për politika më të mira publike.

Pjesëmarrja publike, siç është artikuluar e argumentuar shumë herë në publikimet e organizatave të shoqërisë civile,  është proces gjatë të cilit qytetarët dhe organizatat me bazë në komunitet përfshihen në vendimmarrje, në identifikimin e problemeve si dhe mundësive për zhvillim.

Aty theksohet se si e drejta për pjesëmarrje shtrohet si e drejtë themelore e qytetarëve në formësimin e hapësirës urbane, duke vendosur qytetarin në qendër, si shfrytëzues i shërbimeve urbane dhe si ndërtues i jetës sociale në qytet.

Madje ky vizion i Lefebvres është integruar në kuadër të agjendës globale për të drejtat e njeriut nga agjencitë e OKB-së, me qëllim që të stimulojë politika urbane që promovojnë drejtësi, qëndrueshmëri dhe gjithëpërfshirje në qytete (Purcel, 2002). Për më tepër ky koncept është artikuluar edhe në karta ndërkombëtare për qytetin, të cilat sot shërbejnë si pika referimi për zhvillimin e qëndrueshëm urban.

Institucionet e Kosovës në aspektin e legjislacionit kanë përqafuar praktikat e vendeve demokratike. Por në terren ka munguar zbatimi i duhur i dispozitave ligjore. Në këtë pikëpamje përjashtim nuk bëjnë as hapësirat publike, të cilat shpesh herë nuk e kanë marrë vëmendjen e duhur nga institucionet përgjegjëse, sidomos kur bëhet fjalë për përfshirjen e duhur të qytetarëve në planifikim dhe vendimmarrjen për to.

Në publikimet e mëhershme të UN Habitatit konfirmohet se hapësirat publike në Kosovë përballet me sfida, për shkak të: konsideratës së kufizuar për hapësirën publike në përgjithësi, hapësirat e trashëguara që kanë nevojë për intervenim e ripërshtatje, rritjes së trafikut dhe nevojave për parkingje, uzurpimeve, mungesës së fondeve publike, mungesës së bashkërendimit me palët e interesit dhe mungesës së strategjive të mirëmbajtjes së tyre.

Hapësirat publike të mira janë ato vende ku mbahen festime, ndodhin shkëmbime shoqërore e ekonomike, ku miqtë takohen dhe ku kulturat përzihen. Bazuar në vlerësimin e mijëra hapësirave publike në botë, Projekti për Hapësirat Publike (Project for Public Spaces – PPS) ka zbuluar se hapësirat publike për të qenë të suksesshme duhet të kenë katër cilësi: të jenë të qasshme; njerëzit aty të jenë të angazhuar në aktivitete; të jenë të rehatshme dhe me imazh të mirë; si dhe të jenë vende të duhura për shoqërim.

Hulumtimet e realizuara nga EC Ma Ndryshe kanë treguar se në disa qytete të Kosovës hapësirat publike nuk i plotësojnë këto katër cilësi, ndërkohë që qasja për Personat me Aftësi të Kufizuara dhe grupet tjera të komunitetit mbetet ndër sfidat parësore.

Komunat në Kosovë përgjatë vitesh kanë treguar se në bashkëpunim me organizatat ndërkombëtare apo edhe vendore mund të angazhohen në mënyrë të duhur për planifikimin e dizajnimin e hapësirave të caktuara publike. Madje në vitin 2021 UN-Habitat fitoi çmimin e parë në kategorinë e inovacionit në Konkursin për Dizajn Urban 2021 (Urban Design Awards), për projektin e zabtuar në bashkëpunim me Fondacionin Block-by-Block dhe Komunën e Prishtinës, që u fokusua në hapësirën e ish-tregut të gjelbër në Kodrën e Diellit.

Por këto praktika të mira ende nuk po aplikohen si metodologji e punës së përditshme të institucioneve lokale. Monitorimi i organizatave të shoqërisë civile ka gjetur se akoma ka projekte që hartohen pa aplikimin e parimeve të gjithëpërfshirjes, ndërkohë që nuk ka as konsultime për to nga fazat e hershme. Kjo qasje duhet të ndryshojë në mënyrë që të aplikohen praktika demokratike të mira që mundësojnë realizimin e një komunikimi më të afërt e më të shëndoshë të qytetarëve me organet komunale dhe anasjelltas, të cilat hapa jo domosdo janë të përshkruara apo detajuara në legjislacion.

E gjithë kjo duhet të jetë në funksion në mënyrë që gjatë planifikimit dhe zbatimit të projekteve të garantohet gjithëpërfshirje, drejtësia, barazia dhe dialogu i frytshëm social. Nuk duhet harruar se qasja ndaj demokracisë e cila përqendrohet tek qytetarët kërkon përfshirjen e të gjithë hisedarëve në proceset demokratike, vendimmarrje dhe zgjidhje, pasi kjo qasje jep një ndjenjë të angazhimit, fuqizimit dhe përgjegjësisë edhe për qytetarët./Media Ndërtimi.

Infrastrukturë

“Kulla s’asht cool”-qytetarët e Shkodrës po protestojnë kundër ndërtimit të objektit 35 katesh

Published

on

Ndërtimi i kullës 35 katëshe ‘Hotel Rozafa Tower’ në Shkodër mblodhi në protestë dhjetra qytetarë dhe aktivistë.

Kulla është një investim privat që do të ndërtohet përbri pallatit ekzistues Rozafa, nga “Uldedaj Group”, i zbatuar nga një studio spanjolle.

“Të vendosur përpara një fakti të kryer në një kohë kur për projekte kaq të mëdha duhen dëgjesa publike; të shqetësuar për dëmin urban dhe arkitekturor që kjo kullë paralajmëron ti kanosë Shkodrës; të indinjuar nga mosrespektimi nga ana e institucioneve i të drejtës sonë për qytetin dhe hapësirës që jetojmë vendosëm të marshojmë sot bashkë me ju kundër betonizimit të qytetit për të thënë: Jo kullave!“ – u shpreh aktivisti Amel Pervizi.

Sipas qytetarëve, zhvillimi i qytetit nuk vjen përmes kullave, ndërsa ky investim bie në kundërshtim me planin e përgjithshëm vendor të qytetit.

„Projekti i ri ka jo më pak se 43 mijë metër ndërtim të ri. Intensiteti I ndërtimit nga 4 që është i lejuar në planin e përgjithshëm vendor, shkon në 8.2, pra dyfishohet. Numri I lejuar i kateve nga 7 kate të lejuara shkon në 35, pra pesëfishohet. Lartësia në metra nga 29.8 metra e lejuar shkon deri në 100 metra lartësi. Parametër i cili trefishohet. Sa I përket distancave, kjo godinë me këtë lartësi duhet të mbajë jo më pak se 36 metër distancë nga kufiri i saj i pronës. Gjë që nuk mund ta realizojë dot”,-u shpreh urbanisti Imeldi Sokoli.

Ata theksuan se Shkodra ka nevojë për hapësira dhe investime publike dhe jo shëmbëlltyrë e “kryeqytetit rilindas”.

“Sot ne jemi të thirrur për ti dalë zot qytetit tonë, bukurisë së qytetit tonë, kulturës së qytetit tonë, historisë dhe trashëgimisë kulturore. Në 11 vite, kjo qeveri nuk solli asnjë investim për Shkodrën. Shkodra ka nevoja të mëdha, Shkodra ka objekte, monumente kulture që po bien brenda. Shkodra nuk ka nevojë për kulla, Shkodra ka nevojë për zhvillim dhe nëse flitet për inovacion, inovacioni nuk është një kullë e ndërtuar dhe e sjellë këtu jashtë të gjitha kritereve dhe jashtë të gjitha ligjeve. Ne nuk duam dhe nuk pranojmë betonizimin e Shkodrës“, -u shpreh Eliona Shkreli, anëtare e këshillit bashkiak Shkodër.

Mes thirrjeve „Stop betonizimit“ dhe “Kullat janë pastrim parash” qytetarët marshuan nga busti i Luigj Gurakuqit drejt godinës së bashkisë Shkodër, ku kërkuan realizimin e dëgjesave publike dhe konsultimeve me grupet e interesit.

“Një nga kompanitë, pjesë e Rozafa Group që do të investojë për kullë, sinjalizohet me shkresë për mos shlyerje të detyrimeve tatimore me vlerën 970 mijë euro. Nëse mbledhim fitime te deklaruara të këtij grupimi nuk arrijnë të shlyejnë as taksën e ndërtimit prej 8% ndaj bashkisë Shkodër, nëse ky investim prej 30 milionë eurosh realizohet. Si thoni ju a është me të vërtetë kjo kompani pas këtij ndërtimi? Zhvillimi duhet bërë duke ndjekur planin urbanistik të qytetit, duke bërë transparencë dhe duke u konsultuar”, – u shpreh Amel Pervizi./Media Ndërtimi

Continue Reading

Infrastrukturë

Si Vladimir Putin krijoi një ‘flluskë’ të pasurive të paluajtshme

Published

on

Çmimet janë rritur me 172% në qytetet më të mëdha të Rusisë gjatë tre viteve të fundit.

Hipotekat dikur ishin të papranueshme në Rusi. Dekada të propagandës sovjetike, e cila e denoncoi kredinë si një barrë të padurueshme, patën efekt.

Edhe pas përfundimit të komunizmit, rusët ende i referoheshin hipotekave si “skllavëri borxhi”, duke preferuar të kursenin derisa të mund të blinin shtëpitë e tyre. Vladimir Putin, presidenti i vendit, ka kaluar dy dekada duke u përpjekur të bindë qytetarët e tij, që të kenë një tjetër pikëpamje.

Në vitin 2003, gjatë mandatit të tij të parë, ai shpjegoi se hipotekat mund të ndihmojnë në zgjidhjen e “problemit akut të strehimit”, me të cilin përballen rusët. Lutja e tij ra në vesh të shurdhër.

Ai tani duket se ka më shumë sukses. Gjatë viteve të fundit, numri i rusëve që marrin hipoteka është rritur, për shkak të një programi bujar të subvencioneve shtetërore për blerësit e apartamenteve të reja. Por, shpërndarja e subvencioneve të shtetit ka nxitur një treg shumë ‘të nxehtë’ të pronave, duke i rritur çmimet e banesave.

Në vitin 2020, kur Rusia u mbërthye nga Covid-19, zyrtarët rritën ndihmat për ata, që blinin prona të sapondërtuara në një përpjekje për të forcuar ekonominë. Në fillim, bankat u ofruan aplikantëve për hipotekë një normë preferenciale prej rreth 6%, afërsisht dy pikë përqindje nën normën e tregut, dhe shteti paguante diferencën.

Zbritje të ngjashme, të cilat më parë ishin në dispozicion vetëm për familjet, iu ofruan më pas punëtorëve dhe njerëzve, që zhvendoseshin në vende duke përfshirë Arktikun, Siberinë dhe Ukrainën e pushtuar.

Megjithatë, vëllimet e hipotekave nuk filluan të rriteshin vërtet, derisa ekonomia e Rusisë shkoi në gjendje lufte. Bankat lëshuan kredi hipotekore me vlerë 7.7 trilion rubla (88 miliardë dollarë, ose 4% e PBB-së) vitin e kaluar, nga një total prej 4.3 trilionësh në vitin 2020. Shumica u mbështetën nga subvencione.

Kjo pasqyron faktin se rusët nuk kanë mundësi investimi: sanksionet rëndojnë mbi bursën dhe kontrollet e monedhës e bëjnë të vështirë lëvizjen e parave jashtë vendit. Inflacioni, i cili u ngrit përsëri në mesin e vitit 2023, ka luajtur gjithashtu një rol.

Kur Banka Qendrore e Rusisë (CBR) filloi të rriste normat e interesit, interesi për skemën u rrit. Ndërsa CBR ngriti normën e saj bazë në 16%, qeveria e mbajti normën e saj preferenciale të ulët, duke e rritur atë në vetëm 8%. Në qershor kishte një hendek prej më shumë se dhjetë pikë përqindjeje midis normës së qeverisë dhe normës së tregut për një hipotekë.

Në fillim të këtij muaji ajo i dha fund skemës së saj më të njohur, e cila ishte për blerësit e ndërtesave të reja. Numri i hipotekave të reja mund të bjerë me rreth 50% në gjysmën e dytë të vitit.

Industria e ndërtimit të Rusisë do të vuajë si rezultat. Kështu do të bëjnë bankat, të cilat kanë gëzuar fitime rekord të nxitura nga rritja e shpejtë e portofolit të hipotekave. Për momentin, megjithatë, tregu i banesave duket se do të arrijë të shmangë një kolaps.

Vasily Astrov i Institutit të Vjenës për Studime Ekonomike Ndërkombëtare, thotë se “ngadalësimi dhe ndoshta stanjacioni” ka më shumë gjasa sesa një rënie e madhe e çmimeve.

Ekonomia e luftës e Rusisë, e cila ka parë rritje të shpejtë të pagave këtë vit, mund të jetë ende në gjendje të mbajë një treg të fortë pronash, edhe kundrejt normave më të larta dhe mbështetjes së pakësuar të shtetit./Media Ndërtimi

Continue Reading

Infrastrukturë

Kinezët dhe turqit “gëzojnë” koncesionin e bakrit në Shqipëri

Published

on

Fabrika e përpunimit të bakrit në Fushë Arrëz iu dha me koncesion për 30 vite një kompanie turke. Ishte viti 2001 kur shteti shqiptar firmosi marrëveshjen koncesionare. Shumë shpejt në lojë hynë edhe partnerët kinezë. Periudha e artë e marrëdhënieve të Shqipërisë me Kinën u ndërpre rreth viteve 80-të, për t’u rivendosur sërish me ardhjen e demokracisë.

Përmes një operacioni financiar të zhvilluar në Turqi, ata morën nën zotërim pjesën më të madhe të rezervave shqiptare të bakrit, të cilat kaluan në pronësi të gjigantit botëror të minierave, kompanisë kineze “Jiangxi Koper”, shkruan citizens.al.

Ata blenë 48% të aksioneve të kompanisë “BerAlb” e cila zotëronte për 30 vite koncesionin e bakrit në vendin tonë, duke përfituar të drejtën për të administruar dhe shfrytëzuar minierën e bakrit Munellë, minierën e bakrit Lak-Rosh, minierën e bakrit Karmë, fabrikën e pasurimit të bakrit Fushë-Arrëz dhe të Mjedës si dhe impiantin e fraksionimit të skorieve të bakrit në Shëngjin.

Me një kapital fillestar prej vetëm 30 mijë USD ose 47 Milionë lekë, kjo kompani e ka zgjeruar kapitalin e saj çdo vit, ndërsa aktualisht deklaron një kapital prej 7.7 miliardë lekësh.

Pavarësisht rritjes së kapitalit, kompania deklaron se del vazhdimisht me humbje.

Megjithëse deklaron bilance negative, në vitin 2017 kompania nënshkroi një tjetër marrëveshje me shtetin shqiptar duke e shtyrë koncesionin edhe me 10 vite . Pra koncesioni i bakrit dhënë Turqisë dhe Kinës do të jetë në fuqi deri në vitin 2043. Ekspertët sugjerojnë se zgjatja e afatit duhet të ishte ballafaquar me performancën ekonomike, rritjen e niveli të mirëqënies së zonës si dhe ruajtjen e mjedisit./Meda Ndërtimi

Continue Reading

Trending