Prurjet dimërore të përroit të Çeremit në fillim të dhjetorit ishin të vrullshme. Përmes një tuneli të gërmuar në shkëmb dhe nëpërmjet tubave, uji rrjedh nga mali dhe futet në turbinat e hidrocentralit pranë fshatit Dragobi, ndërsa zhurma e agregateve oshëtin në luginën e Valbonës.
Uji që rrjedh nga turbinat del i turbullt, përpara se të bashkohet me rrjedhën e kaltër të lumit të Valbonës. Disa kilometra më lart në drejtim të fshatit Valbonë është ndërtuar edhe HEC-i i dytë, i cili furnizohet gjithashtu me tuba përmes përroit të Çeremit.
“Po punojnë dhe po i luajnë fenë,” thotë Shkëlzen Metalia, aktivist mjedisor që ka protestuar vazhdimisht kundër ndërtimit të HEC-eve. “Nuk kemi se çfarë të bëjmë,” shtoi ai i dorëzuar.
Me 11 nëntor, pas një vendimi për masë sigurie të marrë nga Kolegji Administrativ i Gjykatës së Lartë, Zyra e Përmbarimit Gjyqësor në Kukës vendosi pezullimin e punës dhe kontratës së dy hidrocentraleve – HEC Dragobia dhe Çeremi.
Por gati dy muaj më vonë nga ekzekutimi në letër i këtyre vendimeve, të dy hidrocentralet vazhdojnë të prodhojnë energji elektrike dhe t’ia shesin atë Operatorit të Shpërndarjes së Energjisë Elektrike, duke sfiduar vendimin e Gjykatës së Lartë.
Sipas të dhënave që BIRN siguroi nga ERE nëpërmjet ligjit për drejtën e informimit, vetëm në muajin dhjetor, këto HEC-e i kanë shitur 5,648 MWh energji elektrike Furnizuesit të Tregut të Lirë Sh.a, një kompani publike pjesë e grupit OSHEE.
E pyetur nga BIRN, OSHEE dhe Operatori i Sistemit të Transmetimit, OST, pretenduan se nuk ishin të informuar për masën e sigurisë së vendosur nga Gjykata e Lartë. Ndërkohë, Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë tha se kishte marrë dijeni, por pretendoi se ishte përgjegjësi e Zyrës së Përmbarimit Tropojë të informonte institucionet e tjera.
Ndërkohë, përmbaruesi i Tropojës, Eduard Mrishaj tha se pala paditëse nuk ishte ankuar se hidrocentralet vazhdonin të punonin.
“Asnjë nga 27 banorët e Njësisë Administrative Margegaj të Bashkisë Tropojë, por edhe Shoqata Toka e përfaqësuar nga znj. Catherinë Bohne nuk ka paraqitur në zyrën tonë ndonjë ankesë,” tha ai.
HEC-et Dragobia dhe Çeremi janë ndërtuar nga kompania ‘Dragobia Energy’ Shpk, e cila është në pronësi 100% të kompanisë “Gener 2’ – një nga kompanitë më të mëdha në vend.
I pyetur nga BIRN mbi zbatimin e vendimit të Gjykatës së Lartë, Albi Greva, zëdhënës i kompanisë ‘Gener 2’ pretendoi se ai po zbatohej dhe uji që kalonte në agregatet e hidrocentraleve në Valbonë nuk prodhonte energji elektrike.
“Uji mund të hyjë në central por jo për qëllim prodhim energjie,” tha Greva. “Ne i respektojmë rregulloret,” shtoi ai.
Parku Kombëtar i Luginës së Valbonës është një nga pikat më të bukura natyrore të veriut të Shqipërisë dhe gëzon mbrojtje të veçantë ligjore.
Por pavarësisht statusit të mbrojtjes, qeveria shqiptare ka firmosur ndërtimin me koncesion të dy HEC-eve në Valbonë, duke nxitur një betejë disa vjeçare të banorëve të zonës dhe një seri padish gjyqësore./Media Ndërtimi.