Connect with us

Trashëgimia

Pse Kosova nuk ndërtoi një arkiv të mirëfilltë të kohës së luftës

Published

on

Dosje të rëndësishme, fotografi dhe të dhëna dëshmitarësh që hedhin dritë mbi historinë e luftës së Kosovës, mbahen veçmas nga grupe të të drejtave të njeriut, arkivistë amatorë dhe Arkivi Shtetëror, pasi autoritetet nuk kanë arritur të krijojnë një arkiv të duhur qendror.

Bexhet Shala kalon gishtat nëpër raftet që përmbajnë njëqind kuti me mijëra dosje, duke përfshirë kaseta dhe CD.

Shala është kryetar i Këshillit për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive të Njeriut me seli në Prishtinë, një OJQ, aktivistët e së cilës dokumentuan çdo vrasje, plagosje, incident torture, përdhunimi apo çfarëdo lloj abuzimi nga policia serbe dhe trupat jugosllave midis viteve 1989 dhe 1999, ndonjëherë duke punuar me organizatat ndërkombëtare të të drejtave Human Rights Eatch dhe Amnesty International.

Teksa përpiqej të jepte një shpjegim kronologjik të materialit në dosjet e tij, Shala ndaloi dhe psherëtiu duke ngritur vetullat.

“Eh, shumë punë, shumë vite. Është mëkat që nuk përdoren mjaft shpesh”, tha ai për Rrjetin Ballkanik të Gazetarisë Hulumtuese: BIRN.

Këshilli për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive të Njeriut ka monitoruar shkeljet e të drejtave të njeriut që nga viti 1989.

Aktivistët e tij intervistuan viktima dhe dëshmitarë dhe mblodhën informacione, dhe disa nga avokatët e tij i dhanë informacione gjykatës së OKB-së në Hagë për presidentin jugosllav Sllobodan Millosheviç.

“Mbi 2,000 njerëz punuan për më shumë se një dekadë vullnetarisht për të raportuar. Ne regjistruam gjithçka që ndodhi në Kosovë gjatë viteve 1990”, tha Shala për BIRN.

Dokumentet që OJQ-ja ka grumbulluar janë shumë domethënëse dhe përbëjnë një rekord vendimtar të historisë së Kosovës nën sundimin jugosllav.

“Mendojmë se pas 33 vitesh ka ardhur koha që ato të futen në Arkivin Shtetëror”, tha Shala.

“Janë të ruajtura mirë. Por ne nuk kemi kapacitet t’i ruajmë ato përgjithmonë”, shtoi ai.

Këshilli për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive të Njeriut është ende magazina kryesore e të dhënave të prodhuara nga aktivistë të ndryshëm të të drejtave të njeriut në Kosovë nga viti 1989 deri në vitin 1999. Gjatë dy dekadave të fundit, shumë pak është bërë për të mbledhur materiale arkivore në lidhje me luftën.

Që nga përfundimi i luftës, Arkivi Shtetëror i Kosovës nuk ka arritur të krijojë ndonjë koleksion të duhur arkivor. Kreu i Arkivit të Shtetit, Bedri Zyberaj tha se materialet që ai mban në lidhje me luftën janë fotografi dhe disa shkrime nga gazetat e huaja për konfliktin.

“Arkivi Shtetëror i Kosovës, që përmban tetë metra kub material, ka pak më shumë se një metër material që lidhet me luftën”, shpjegoi Zyberaj për BIRN. Megjithatë, ai këmbënguli: “Edhe pse materialet e lidhura me luftën janë të fragmentuara, ato janë megjithatë të dobishme.”Por ai pranoi se koleksioni është i pamjaftueshëm: “Është për të ardhur keq. Mund të bënim më shumë”, tha ai.Politikanët kosovarë kanë akuzuar vazhdimisht Serbinë për kryerjen e gjenocidit gjatë luftës, dhe gjithashtu kanë kërcënuar me procese gjyqësore kundër Beogradit në gjykatat ndërkombëtare. Por në mënyrë paradoksale, ata nuk kanë mundur të krijojnë një arkiv dokumentesh që kanë të bëjnë me luftën.

“Është një turp i vërtetë që për më shumë se dy dekada nuk kemi krijuar një kulturë që mbështet krijimin e arkivave të kohës së luftës”, tha Zyberaj.

Trashëgimia

Në fillim të sezonit turistik, ‘Durrësit antik’ i është vënë dryni

Published

on

Turistët e huaj po përballen me dyert e mbyllura të muzeve nën rikonstruksion apo të dëmtuar nga tërmeti dhe pamundësinë për të parë mozaikë të fshehur në bodrume pallatesh gjatë vizitës së tyre në qytetin e Durrësit.

Turistët e huaj që kanë mbërritur në Durrës gjatë javëve të fundit nuk kanë mundur të vizitojnë Muzeun Arkeologjik dhe atë Etnografik.I pari po i nënshtrohet restaurimit me një financim nga BE, ndërsa ende nuk ka asnjë projekt për muzeun etnografik që u dëmtua rëndë nga tërmeti i vitit 2019.

“Në qytet ka vetëm dy muze dhe unë nuk munda t’i shoh, pasi mësova se janë mbyllur për një periudhë kohe,” tha Chantelle, një turiste franceze që mbërriti me kroçerë dhe që preferoi të shëtiste në Durrës pa ndihmën e guidës.

Numri i turistëve të huaj në qytetin bregdetar që nga fillimi i këtij viti ka ardhur duke u rritur, por një pjesë e objekteve të trashëgimisë kulturore janë të mbyllura për motive të ndryshme, ndërsa njoftimi përkatës në internet thuajse mungon .

“Unë u përpoqa të shoh edhe Torrën veneciane,” tha Chantele për BIRN, duke shtuar se në këtë rast nuk arriti ta kuptojë arsyen e rrethimit dhe të mbylljes me dryn.

“Monumenti ishte restauruar që prej disa muajsh, por siç më thanë ende nuk ishte plotësuar me disa pajisje kompjuterike që do t’i shërbejnë informimit të vizitorëve të huaj apo vendas,” shtoi turistja e huaj.

Muzeu arkeologjik i Durrësit i ka mbyllur dyert për vizitorët në tetor të vitit të kaluar, dhe restaurimi i tij me financim nga BE duket se do të zgjasë më shumë se sa parashikimi.Ndryshimi nga projekti fillestar për ndërtimin e objekteve ndihmëse ku do të sistemohen arkeologët, ka shkaktuar ndërprerjen e punimeve dhe përfundimi i restaurimit në të vetmin muze kombëtar të arkeologjisë do ta tejkalojë tetorin e parashikuar të këtij viti.

Ndërkohë tërmeti i 26 nëntorit 2019 dëmtoi rëndë Muzeun etnografik, për të cilin nuk ka ende një investim restaurimi.

Shtëpia me çardak e shekullit 19-të ku ishte vendosur edhe muzeu kushtuar aktorit me famë europiane, Aleksandër Moisi tashmë është zbrazur  prej vitesh nga  objektet e jetës së Moisiut, i cili kaloi në Durrës disa vite të fëmijërisë, si dhe nga elementet etnografike të jetës qytetare, që ishin ekspozuar në godinën dykatëshe prej guri./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trashëgimia

Gratë nga Skenderaj, bashkuan forcat për të promovuar produktet e pasura tradicionale

Published

on

Fuqizimi i grave në Kosovë,  përmes projektit të financuar nga BE-ja #ReLOaD2!

Një nga pikat kryesore të fundit ishte panairi i jashtëzakonshëm 3-ditor i organizuar nga SHGB Okarina e Runikut, ku gratë nga të gjitha komunitetet në komunën e Skenderajt bashkuan forcat për të promovuar produktet e pasura tradicionale të rajonit.

Ky panair ishte një festë e trashëgimisë kulturore, me një gamë të larmishme produktesh të ekspozuara. Nga delikatesat ushqimore te veshjet e bukura #artizanale te #suvenire tradicionale dhe #bizhuteritë e punuara me dorë. Çdo artikull tregoi një histori unike, duke pasqyruar pasurinë dhe diversitetin e rajonit.

Ky panair shërbeu si një platformë për të bashkuar gratë nga të gjitha komunitetet në rajon për të promovuar produktet tradicionale, për të festuar #kulturën e tyre dhe për të promovuar zhvillimin ekonomik.

Projekti ReLOaD 2 ka luajtur një rol vendimtar në mbështetjen e kësaj nisme, duke punuar pa u lodhur për fuqizimin e grave dhe promovimin e barazisë gjinore.

Bashkimi Evropian në Kosovë e mbështet këtë aktivitet si pjesë e projektit #ReLOaD 2, të zbatuar nga UNDP Kosovë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trashëgimia

Zbulohet misteri i çative të kuqe në qytetin e gurtë të Gjirokastrës

Published

on

Gjirokastra është përfshirë në Javën e Kulturës Italiane, ku do të zhvillohen disa aktivitete të përqendruara në datën 4 qershor.

Një prej tyre është edhe shfaqja e filmit dokumentar “Çatitë e kuqe në qytetin e gurtë” nga Brikena Metaj.

Gazetarja tha në emisionin GoodMorning Albanians se dokumentari tregon historikun e ndërtimeve italiane në Gjirokastër, nga liceu i ndërtuar në ‘41 në themelet e ish-liceut francez dhe një pjesë e mirë e ndërtesave.

“Ajo që theksohet nga specialistët është se ndërtimet e bëra nga italianët janë mbështetur edhe në arkitekturën e Gjirokastrës për të mos e cenuar arkitekturën vendase. Titulli i dokumentarit është më tepër poetik, për të tërhequr vëmendjen. Duke qenë një qytet që njihet për çatitë gri i kam kundërvënë ngjyrën e kuqe për të treguar se brenda kësaj grisë kemi edhe ngjyra. Lidhja e Gjirokastrës me Italinë është e hershme dhe ne e kemi theksuar prej kohësh, edhe pse kjo nuk ka qenë shumë e dukshme në pjesën tjetër të vendit”, tha ajo./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trending