“Qyteti i Përjetimeve”- Moto e re me pritshmëri të freskëta
Në vitin 1992, kryetari i tanishëm, Përparim Rama, migroi për në Londër. Ai u kthye pas tre dekadash për të udhëhequr qytetin.
Arkitekt me profesion, Rama merr drejtimin e Prishtinës me qëllimin për të adresuar kaosin urban që kishte kapluar kryeqytetin. Në fillim, vizioni i tij për të lidhur lagjet e Prishtinës në mënyrë që qendrën ta kishte në dispozicion brenda gjashtë minutave nga çdo lagje dukej ambicioz për qytetarët. Megjithatë, gjatë mandatit të tij u përfunduan disa projekte, përfshirë heqjen e bllokimit të makinave në Sheshin “George Bush”, rregullimin e shkallëve të Postës së Madhe dhe përfundimin e Parkingut Nëntokësor.
Ndërsa këto projekte datojnë në vite të mëhershme, Rama ka nisur edhe plane për të kthyer ndërtesën e mëparshme të Gërmisë në një sallë koncertesh dhe muze arti, duke e ruajtur identitetin e saj.
Megjithatë, dy vjet pas marrjes së mandatit nga Rama, Prishtina ende ballafaqohet me kaos.Kryetari i ri mbetet i hapur për eksperimentim, edhe pse ka ankesa për trafikun nga shumë qytetarë. Ai kishte premtuar se nën udhëheqjen e tij, Prishtina do të zhvillohej në një qytet që mishëron tradicionalen dhe modernitetin.
Sipas kryetarit, një nga faktorët kryesorë të kaosit urban ka qenë pamundësia e shërbimeve të sektorit publik ta mbërrijë hovin e sektorit privat. Pra, përderisa në njërën janë zhvilluar një numër i madh i rezidencave nëpër periferi të kryeqytetit, nuk janë zhvilluar rrugët apo logjistika, kanalizimet, uji, shërbimet shkollore apo shëndetësore.
“Ndjesia që ta ofron Prishtina ka impakt të madh edhe në krijimin e identitetit dhe karakterit të qytetit. Identiteti nuk është vetëm aspekti fizik apo pamor, apo stili arkitektonik, por është edhe ndjenja e qytetarëve që jetojnë e punojnë e kalojnë jetën e tyre nëpër hapësira të kryeqytetit”, tha Rama në një intervistë me Prishtina Insight.
Ai theksoi se çdo ndërtim dhe zhvillim në një qytet, sidomos në kryeqytet, ndikon në njerëzit në mënyrë pozitive ose negative. Kjo nënvizon përgjegjësinë kryesore që duhet të mbajnë arkitektët, planifikuesit urbanë, kryetarët komunalë dhe vendimmarrësit për të përshtatur zhvillimin e qytetit me nevojat e qytetarëve.
Me përvojë të gjatë në arkitekturë, Rama pohon se shumë ndërtime të pasluftës në Prishtinë nuk janë në thelb të dëmshme; ato mund të ishin projektuar për t’u shërbyer banorëve të qytetit në mënyrë efektive, pa e dëmtuar peizazhin e tij urban. “Por nëse nuk janë në përputhje me nevojat e qytetarëve, atëherë nuk na duhen”.
Ndërtesat e larta, gati rrokaqiej që janë duke u ndërtuar në Prishtinë, Rama i sheh si pozitive për mjedisin, sepse përdorin më shumë hapësirë ajrore se hapësirën tokësore.
Megjithatë, ai nuk është gjithmonë i kënaqur me zgjedhjet arkitektonike të bëra për strukturat e rëndësishme, siç është rasti për ‘Xhaminë e Madhe’. Ai beson se teknologjia moderne mund të ishte përdorur për të krijuar një paraqitje të re në terma të formës dhe materialeve, në vend që të rikthehet tek aspektet arkitektonike të kaluara.
“Çdo periudhë duhet të përfaqësohet në stilin e vet”, theksoi Rama.
Peizazhi arkitektonik i Prishtinës, njëherë modest me pak ndërtesa deri në fund të viteve 1990, ka kaluar në një metamorfozë të thellë në erën pasluftës. Tani kryeqyteti shfaq një përzierje eklektike të stileve dhe strukturave që duket se sfidojnë gravitetin. Megjithatë, ky evoulim nuk ka kaluar pa polemika. Shumë vendas e perceptojnë atë si një largim befasues nga identiteti historik i qytetit, duke kontribuar në një ndjenjë çrregullimi dhe rrëmuje në strukturën urbane.
Pas migracionit të madh urban pas luftës, Prishtina është kthyer në një qendër me ndërtesa të larta pa një standard të përbashkët. Strukturat e mëdha janë vendosur pranë njëra-tjetrës pa ndonjë model të dukshëm, të përziera me shtëpi të vogla dhe apartamente të ngjyrosura.
Megjithatë, ai beson me vendosmëri se Prishtina posedon një ndjenjë pozitive, të veçantë dhe kreative që tejkalon ndërtesat dhe stilet arkitektonike të ndryshme.
Ky artikull fillimisht është publikuar në Prishtina Insight./Media Ndërtimi