Automjetet elektrike janë teknologjia kryesore për dekarbonizimin e transportit rrugor, një sektor që përbën mbi 15% të emetimeve globale të lidhura me energjinë. Numri i makinave elektrike sipas DPSHTRR në Shqipëri, është rritur 13 herë më shumë se viti 2019 kur nisi fillimisht ky trend.
Pak fusha në botën e energjisë së pastër janë aq dinamike sa tregu i makinave elektrike. Vitet e fundit kanë shënuar rritje të konsiderueshme në shitje, së bashku me përmirësimin e gamës, disponueshmëri më të gjerë të modeleve dhe rritje të performancës. Politikat ambicioze vazhdojnë të jenë kritike për zgjerimin e tregjeve të automjeteve elektrike në mbarë botën.
Më shumë se një në pesë makina të reja të shitura në 2024 do të jenë elektrike në nivel global. Sipas DPSHTRR, numri i makinave elektrike të regjistruara për periudhën Janar-Qershor 2024 është 1277, të cilat janë makina 100% elektrike. Kjo shifër është 99% më e lartë krahasuar me periudhën Janar-Qershor 2023. Në fund të prillit, flota e mjeteve elektrike ishte 8,574 mjete, ose mbi 13 herë më e madhe në raport me vitin 2019, thuhet në statistikat e DPSHTRR, shkruan Mjedisi Sot.
Me ritme po kaq të shpejta po rriten edhe stacionet e karikimit për makinat elektrike. Gjatë vitit 2023, sipas të dhënave, janë instaluar 26 pika të reja për njësi të karikimit të makinave elektrike. Përkatësisht, në Durrës janë instaluar 2 pika me fuqi 250 kW, ndërsa në Tiranë janë në total 26 kontrata me fuqi të instaluar 2565 kW.
Edhe pse makinat elektrike priren të kenë një gjurmë më të ulët karboni sesa makinat me benzinë ose naftë gjatë jetëgjatësisë së tyre, më shumë karbon emetohet në fazën e prodhimit. Megjithatë, ky “borxh karboni” priret të shlyhet shpejt sapo ato vihen në punë.
Nëse rritja e shitjeve të automjeteve elektrike gjatë viteve të fundit është e qëndrueshme, emetimet e CO2 nga makinat mund të vendosen në një trajektore në përputhje me Skenarin e Emetimeve Neto Zero deri në vitin 2050. Shitjet në disa vende, veçanërisht në ato në zhvillim, kanë qenë të ngadalta për shkak të kostove zakonisht më të larta të blerjes krahasuar me automjetet konvencionale dhe mungesës së infrastrukturës së karikimit.
Sipas inventarit kombëtar të përgatitur në kuadër të Komunikimit të 4-t Kombëtar dhe të draftit përfundimtar të RDP-së së parë, në periudhën 2009-2016, niveli mesatar vjetor i emetimeve të gazeve me efekt serrë (GES) në Shqipëri arrinte në 10,8 Mt CO2e/vit. Nga këto emetime, 46,0% vijnë nga sektori i energjisë. Sektori i transportit konsumon pjesën më të madhe të energjisë finale, rreth 40,2% në vitin 2016, krahasuar me 37,53% që ishte në vitin 2009. Edhe në rastin e efiçencës së energjisë, transporti është një nga nënsektorët me kontributin më të lartë (31%).
Adoptimi masiv i automjeteve elektrike ka potencialin të ndryshojë ndjeshëm modelet e kërkesës për energji elektrike. Ky ndryshim mund të paraqesë sfida dhe mundësi për menaxhimin e rrjetit dhe integrimin e burimeve të rinovueshme të energjisë. Për të akomoduar këto ndryshime në mënyrë efektive, mund të jenë të nevojshme strategji inteligjente tarifimi dhe përmirësime të rrjetit.
Efektet shumëdimensionale të makinave elektrike:
Ndikimi në jetën e egër:
Funksionimi pothuajse i heshtur i automjeteve elektrike paraqet dy anët e medaljes. Nga njëra anë, ai mund të reduktojë ndjeshëm ndotjen akustike pranë rrugëve, duke sjellë përfitime potenciale për ekosistemet dhe habitatet e kafshëve. Nga ana tjetër, mungesa e zhurmës së motorit ngre shqetësime për sigurinë, si të këmbësorëve ashtu edhe të kafshëve, të cilët mund të mos i dëgjojnë mjetet që po afrohen.
Ndikimi në modelet e kërkesës për energji elektrike:
Adoptimi masiv i automjeteve elektrike ka potencialin të ndryshojë ndjeshëm modelet e kërkesës për energji elektrike. Ky ndryshim paraqet njëkohësisht sfida dhe mundësi për menaxhimin e rrjetit dhe integrimin e burimeve të rinovueshme të energjisë. Për të akomoduar këto ndryshime në mënyrë efektive, mund të jenë të nevojshme strategji inteligjente tarifimi dhe përmirësime të infrastrukturës së rrjetit.
Ndikimi në infrastrukturën e karikimit:
Përdorimi i gjerë i automjeteve elektrike kërkon një rrjet të gjerë stacionesh karikimi. Ndonëse është thelbësore për qëndrueshmërinë e automjeteve elektrike, ndërtimi dhe funksionimi i kësaj infrastrukture sjellin kostot e tyre mjedisore. Këto përfshijnë ndryshimet në përdorimin e tokës, konsumin e materialeve dhe kërkesat potenciale për energji. Të gjitha këto aspekte duhet të merren parasysh në vlerësimin e përgjithshëm mjedisor të adoptimit të automjeteve elektrike.
Jetëgjatësia e dytë e baterisë:
Koncepti i jetëgjatësisë së dytë të baterisë ofron një zgjidhje inovative për të zgjeruar përdorimin e baterive të automjeteve elektrike. Kur këto bateri nuk i plotësojnë më standardet e larta të kërkuara për përdorimin në automobila, ato mund të gjejnë një qëllim të ri në aplikacionet stacionare të ruajtjes së energjisë. Ky ripërdorim jo vetëm që redukton mbetjet, por gjithashtu mbështet sektorin e energjisë së rinovueshme duke ofruar zgjidhje të përballueshme për magazinimin e energjisë./Media Ndërtimi