Connect with us

Ambienti

Lumenj apo kanalizime! Mungesa e rrjetit të ujërave të zeza ndot ambientin në qytetet e Kosovës

Published

on

Lumenjtë e Kosovës vazhdojnë të ndoten nga ujërat e zeza, qytetarët shprehen të dëshpëruar për mungesën e rrjetit të kanalizimit, derisa raportet ndërkombëtare shohin progres të kufizuar në përkujdesjen ndaj mjedisit në Kosovë.

Në afërsi të rrjedhave të lumenjve që kalojnë nëpër qytetet e Kosovës, aroma e pakëndshme është tregues i ndotjes së ujërave. Si pasojë e mungesës së kanalizimit, ujërat e ndotura janë një nga të këqijat me të cilat vazhdojnë të përballen qytetarët e vendit.

Qendrat e qyteteve të vendit zakonisht lidhen me nga një urë nën të cilën kalojnë rrjedha lumore. Uji i tyre që do duhej të ishte i pastër si pika e shiut, shpesh i ngjan ujit të pusetave. Ndotja më e madhe e lumenjve shkaktohet nga derdhja e ujërave të zeza nga shtëpitë dhe bizneset.

Uji i zi e ngjyrë kafe, mbetje amvisërie e industriale, ia kanë tjetërsuar pamjen pasurive ujore, sa të japin përshtypjen e një shëmtie të madhe.

Shumica e komunave ende nuk kanë impiante për trajtimin e ujërave të zeza. Rrjedha e qetë e lumenjve gradualisht po mbytet nga jehona ogurzezë e ndotjes. Shkatërrimi mjedisor i lumenjve të Kosovës paraqet një kërcënim të madh për ekuilibrin ekologjik të vendit, shëndetin e njerëzve dhe mirëqenien e përgjithshme.

Ndërtimi dhe mirëmbajtja e sistemeve të ujërave të zeza rezulton me 35.49%, ku 60.10% shprehet në treguesin për realizimin e planit për ndërtimin dhe mirëmbajtjen e sistemit të kanalizimit, ndërsa 73.23% e ekonomive familjare, institucioneve publike dhe njësive biznesore të 27 komunave janë të kyçura në sistemin e kanalizimit.

Edhe pse Raporti i Progresit për vitin 2022 tregon se Kosova ka bërë disa përparime në harmonizimin e legjislacionit për ujërat me Acquis communautaire të BE-së, megjithatë është vlerësuar si progres i kufizuar. Aty shkruan që ujërat e zeza dhe shkarkimet e patrajtuara mbeten burimet kryesore të ndotjes së ujit, veçanërisht në lumenj.

Rrjedha e lumit Tërstena, që kalon nëpër qytetin e Vushtrrisë, nuk dallohet nëse është ujë lumi, apo llavë kanalizimi. Aroma e padurueshme i shqetëson qytetarët e asaj ane, më së shumti ata që jetojnë skaj lumit. Ata nuk fajësojnë banorët e fshatrave, por pushtetin lokal që nuk po shtrin rrjetin e kanalizimit në gjithë territorin e komunës.

Shtëpia e Leonora Xhakolit gjendet përskaj urës. Shpeshherë aroma është aq e keqe sa që duhet t’i mbyllësh hundët kur kalon rrugën andej.

“Lumi Tërstena në shumicën e kohës është i ndotur, pavarësisht që komuna mundohet herë pas here ta pastrojë.  Kjo vjen si pasojë e mungesës së kanalizimit, por edhe për shkak të banorëve përreth.  Ata nuk janë aspak të ndërgjegjshëm duke hedhur kështu mbeturinat e tyre personale në lumë”- tha Xhakoli.24.34% është shtrirja e kanalizimit në Vushtrri në vitin 2021.Raporti i performancës për vitin 2021 vë në pah që rreth 53.44% të ekonomive familjare, institucioneve publike dhe bizneseve janë deklaruar të përfshira në sistemin e kanalizimit. Në vitin 2020 ishte 74.19%.  Në anën tjetër, zbatimi i aktiviteteve nga plani për ndërtim dhe mirëmbajtje të sistemit të kanalizimit është raportuar të jetë 60.10% për dallim nga 86.54% sa ishte në vitin 2020.

Në Graçanicë, shitësit e blerësit tregun e së martës e bëjnë në afësi të rrjedhës së lumit Graqanka. Lumi kishte marrë ngjyrë kafe, ndërsa aroma ishte e pakëndshme për të shitur fruta të freskëta matanë tij.

Në Graçanicë rreth 38.46%  është i shtrirë rrjeti i kanalizimit, sipas të dhënave të vitit 2021.Jo shumë larg Graçanicës, për banorët e kryeqytetit ujërat e ndotura janë problem i kahmotshëm. Rrjedha e lumit Prishtina i përngjan një kolektori të ujërave të zeza të mbledhura në një vend. Shumica e fshatrave në komunën e Prishtinës nuk kanë trajtim të duhur të ujërave të zeza.

Shumë prej ujërave të ndotura derdhen në liqenin e Badovcit apo ka edhe raste kur kanë depërtuar në ujërat e puseve. Përpos fshatrave, ujërat e zeza dalin në sipërfaqe edhe në zonën urbane, sidomos gjatë kohës kur ka reshje.Në fillim të këtij viti, ishin ndarë 900 mijë euro për  ndërtim, rikonstruktim e sanim të kanalizimeve në fshatrat e kryeqytetit: Bardhosh, Barilevë, Besi, Bërnicë, Busi, Grashticë, Hajvali, Lebane, Llukar, Makoc, Matiqan, Mramor, Prugoc, Rimanishtë, Sinidoll, Siqevë, Slivovë, Sharban, Shkabaj, Tenezhdoll, Trudë, Vranidoll dhe Çagllavicë.

Në Prishtinë 49.64% e territorit është e mbuluar me kanalizim, në bazë të raportit të performancës.

Sipas një raporti të vitit 2020 nga Instituti Demokratik i Kosovës, KDI, 90% e ujërave të zeza në Kosovë në mënyrë direkte ose jo shkarkohen në lumenj pa filtrimin e duhur. Në tre vitet para qershorit 2020, 32 milionë euro ishin parashikuar për filtrim të ujërave të zeza por vetëm 2.2 milionë euro u shpenzuan në të vërtetë.

Në jug të Kosovës, në komunën me shumicë serbe, Ranillug, pak pa hyrë në fshat gjendet një urë me ngjyra të flamurit serb, nën të cilën rrjedh uji i Moravës së Binçës. Ndërkaq, brenda fshatit, në pjesën e betonuar për rrjedhën e lumit nuk shihej ujë./Media Ndërtimi

Ambienti

Në mbrojtje të Parkut Kombëtar të Sharrit nga efektet e hidrocentraleve!

Published

on

Organizatë joqeveritare ‘EcoZ’ fton të bashkohenu në kampanjën për mbrojtjen e Parkut Kombëtar të Sharrit nga efektet e hidrocentraleve.

Hidrocentralet në Parkun Kombëtar të Sharrit kanë ndikuar në mirëqenien e banorëve dhe kanë ndryshuar tashmë në mënyrë kritike habitatet ujore.

“Bashkohuni me ne më 07 Maj në orën 10:00 për të shfaqur solidaritetin tuaj dhe për të kërkuar masat e nevojshme për të ruajtur pasuritë natyrore që këto hidrocentrale po i rrezikojnë.

Kjo kampanjë implementohet në bashkëpunim me Riverwatch dhe Save the Blue Heart of Europe.|, shkruan në njoftimin e EkoZ./Media Ndërtimi

Continue Reading

Ambienti

Markat e njohura të modës “Zara” dhe “H&M” akuzohen për shpyllëzimin dhe grabitjen e tokava në Brazil

Published

on

Markat e njohura të industrisë së modës si “Zara” dhe “H&M” shesin veshje të prodhuara nga pambuku i punishteve të Brazilit. Ky prodhim lidhet me shpyllëzimin dhe grabitjen e tokave, sipas një hulumtimi të ri.

Përpara se të mbërrijnë në vitrinat e gjigantëve të modës si Zara dhe H&M, pantallonat e pambukta, këmishat dhe çorapet lënë pas në Brazil gjurmë shpyllëzimi, grabitje tokash dhe shkelje të të drejtave të njeriut.

Edhe pse shumë prej tyre mbajnë etiketën e një produkti të qëndrueshëm, një hetim njëvjeçar i shoqatës “Earthsight” në Mbretërinë e Bashkuar, ka hulumtuar në mënyrë të detajuar lidhjen ndërmjet të korrave në Brazil, prodhuesi i katërt më i madh në botë i pambukut, dhe markave europiane. “Earthsight” analizoi pamje satelitore, bilance transporti, arkiva publike dhe vizitoi rajonit e prodhimit, në mënyrë që të vërtetojë “zgrapjen” e 816 mijë tonëve pambuk.

Sipas raportit, lënda e parë prodhohej specifikisht për tetë kompani aziatike të cilat, në periudhën 2014-2023, prodhuan rreth 250 milionë artikuj pakice. Sipas hetimit, shumica e tyre furnizoi kryesisht kompanitë e veshjeve “Zara” dhe “H&M”.

“Është tronditëse të shohësh lidhjen mes këtyre markave të njohura botërore, që dukshëm nuk përpiqen të kontrollojnë zinxhirët furnizues, në mënyrë që të dinë se nga vjen ky pambuk dhe çfarë ndikimi shkakton” – thotë për DW drejtuesi i kërkimeve mbi shpyllëzimin në “Earthsight”, Rubens Carvalho.

Problemi qëndron që tek burimi: pambuku për eksport kultivohet kryesisht në pjesën perëndimore të shtetit Bahia, rajon i shtrirë në savanën tropikale dhe me një biodiversitet të jashtëzakonshëm, të quajtur Cerrado.

Bimësia në Cerrado shpesh shkatërrohet në mënyrë të paligjshme, për të krijuar hapësirë për të korrat dhe kultivimin. Sipas Institutit Kombëtar për Kërkime Hapësinore në Brazil, shpyllëzimi atje është dyfishuar në pesë vitet e fundit,

Shpyllëzim dhe grabitje tokash

Mes rasteve të hetuara në raport është dhe raporti mbi grupin “SLC Agricola”, i cili pretendohet të jetë përgjegjës për 11% të pambukut të eksportuar të Brazilit. “Earthsight” ka arritur në përfundimin se në 12 vitet e fundit, toka e Cerrados, sipërfaqja e së cilës është e barazvlefshme me 40 mijë fusha futbolli, është shkatërruar nga fabrikat e “SLC”.

Sipas qendrës kërkimore “Chain Reaction Research”, në vitin 2020, “SLC” e cila kultivon edhe sojë, u shpall shpyllëzuesi më i madh i këtij habitati.

Në vitin 2021, “SLC” u angazhua për të pasur një politikë kundër shpyllëzimit. Një vit më vonë, raporti i publikuar nga shoqata konsulente “Aidenvironment” zbuloi se 1365 hektarë të Cerrados ishin rrafshuar brenda tokave ku kultivohej pambuk. Dhe thuajse gjysma e kësaj sipërfaqeje ndodhej brenda një zone të ligjshme.

Të pyetur rreth këtyre pretendimeve, kompania i tha DW se “të gjitha konvertimet e bimësisë vendase të bëra nga SLC ishin kryer brenda kufijve ligjorë”.

H&M i tha DW-së se “gjetjet e raportit janë tepër shqetësuese”, duke shtuar se po e trajtojnë çështjen me shumë seriozitet. “Ne jemi në dialog të vazhdueshëm me Better Cotton për të ndjekur rezultatet e hetimit dhe hapat e tjerë që do të ndërmerren për të forcuar dhe rishikuar standardet” – tha kompania përmes një emaili.

Zara i tha DW se dhe ajo “i merr shumë seriozisht akuzat ndaj Better Cotton” dhe kërkon që certifikuesi të ndajë me kompaninë rezultatin e hetimit sa më parë që të jetë e mundur.

Continue Reading

Ambienti

Mobilet IKEA shkatërrojnë disa nga pyjet e fundit të lashtë të Evropës

Published

on

Prodhuesit e mobiljeve që prodhojnë për IKEA po sigurojnë dru nga disa nga pyjet e fundit të mbetura të vjetra të Evropës në Karpatet rumune, duke përfshirë zonat e mbrojtura të Natura 2000, zbulon raporti i ri.

Një hetim i Greenpeace zbulon se shtatë prodhues që prodhojnë produktet e preferuara të të gjitha kohërave të IKEA-s, si karriget INGOLF ose krevatet dhe shtretërit e foshnjave SNIGLAR për fëmijë, janë të lidhur me shkatërrimin e pyjeve me vlerë të lartë ruajtjeje.

Të paktën 30 produkte të ndryshme nga këta furnizues u gjetën në dyqanet IKEA në 13 vende: Austri, Belgjikë, Çeki, Finlandë, Francë, Gjermani, Hungari, Itali, Izrael, Poloni, Suedi, Zvicër dhe MB. Greenpeace i bën thirrje IKEA-s që të bëhet pjesë e zgjidhjes në vend që të kontribuojë në krizat e vazhdueshme të klimës dhe biodiversitetit.

Robert Cyglicki, Drejtor i Fushatës së Biodiversitetit në Greenpeace në Evropën Qendrore dhe Lindore, tha: “Trashëgimia jonë e natyrës nuk mund të shndërrohet në mobilje. Pyjet e vjetra janë jetike për shëndetin e planetit dhe duhet të mbrohen menjëherë. IKEA duhet të përmbushë premtimet e veta për qëndrueshmërinë dhe të pastrojë zinxhirin e saj të furnizimit nga shkatërrimi i pyjeve të vjetra.”

Raporti Mblidhni të vërtetën: Shkatërrimi i pyjeve të vjetra në Karpatet Rumune u hulumtua dhe u shkrua nga Greenpeace Evropa Qendrore dhe Lindore.

Ekipet e hetimit ndoqën zinxhirin e furnizimit nga analizimi i lejeve dhe imazheve satelitore të vendeve të prerjes së druve në pyjet në Rumani deri te depot e drurit dhe prodhuesit e mobiljeve, ku përfundojnë ato produkte: në raftet e dyqaneve IKEA.

U zbulua se disa prodhues sigurojnë dru nga pyjet me vlerë të lartë ruajtjeje. Bazuar në informacionin e disponueshëm publikisht, IKEA është klienti më i madh i produkteve të prodhuara nga shumica e këtyre kompanive, duke nënkuptuar një probabilitet të lartë që druri problematik të përfundojë në mobiljet IKEA. Sipas raportit, kjo duket e sigurt në rastin e një prodhuesi, Plimob, pasi Plimob prodhon praktikisht ekskluzivisht për IKEA.

Greenpeace CEE i dha IKEA-s mundësinë për të komentuar mbi gjetjet e këtij hetimi. IKEA nuk e kundërshtoi informacionin. Nga prodhuesit, njëri pranoi marrjen e lëndës drusore nga një zonë e Natura 2000, duke deklaruar se një shkatërrim i tillë nuk është i paligjshëm, ndërsa disa nuk u përgjigjën.

Greenpeace pranon se mobiljet në përgjithësi janë një mënyrë e mirë për të përdorur drurin, për të ruajtur karbonin dhe për t’i shtuar vlerë lëndëve të para, por kjo nuk duhet të ndodhë duke sakrifikuar pyjet biologjikisht më të larmishëm të planetit. Karpatet janë shtëpia e arinjve të murrmë, rrëqebullit dhe ujqërve dhe bizonit evropian dhe janë ndër refugjatët më të rëndësishëm të florës dhe faunës në kontinentin evropian.

Problemi është se kompanitë dhe autoritetet duan të shmangin identifikimin e zonave si pyje parësore ose të vjetra për të shmangur kufizimet, gjë që çon në faktin se vetëm 2.4% (1700 km²) e pyjeve të Karpateve Rumune janë aktualisht të mbrojtura kundër prerjeve.

Në të njëjtën kohë, të dhënat zyrtare sugjerojnë se rreth 7% e pyjeve rumune janë mbi 120 vjeç.[4] Sipas strategjisë së BE-së për Biodiversitetin, këto pyje duhet të mbrohen rreptësisht. “IKEA duhet të bëhet një korporatë e para për veprimet e nevojshme politike për të vendosur masa ligjore të detyrueshme dhe efektive për mbrojtjen e biodiversitetit për të përmbushur objektivat e biodiversitetit të Evropës,” përfundon Cyglicki./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trending