Connect with us

Arkitekturë

“Kulla e Arnume”, vepër që mban pishtarin e Neotradicionalizmit Shqiptar

Published

on

Kur pashë këtë objekt për herë të parë, që ju mund ta shihni në fotografi këtu, më shkoi menjëherë në mendje një shprehje që kisha lexuar jo pak kohë më parë. “Të vjetrën mos e rrëno, leja në dorë një arkitekti të mirë”, kjo ishte shprehja që s’mu hoq nga mendja.

Nga Uran Haxha

Kulla ishte pjesë e një prej bizneseve kulinare më me nam që ka Shqipëria, “Mrizin e Zanave”. Një restaurant që la gjurmë në revistat botërore dhe u shërbeu edhe gazetarëve të BBC-së ushqim shqiptar.

Në maje të një shpati të vockërr, aso që fëmijët dimrit e shfrytëzojnë të rrëshqasin, ishte një kullë e cila kishte nevojë për me arrnu, pasi ishte ndërtuar nga Frrok Kola në vitin 1940, por ishte banuar deri në vitin 2013. Duke parë se vëllezërit Prenga kishin arritur ta shndërronin Fishtën e të madhit Gjergj Fishta në një destinacion të pakapërcyeshëm në rrugën që të çon në Shkodër, ata ia lanë në dorë një studio arkitektësh të rinj ta bënin zgjidhjen e arrnimit. Edhe kështu do të quhet tashmë kulla, “Kulla e Arnume”.

Një gërshetim mes elementeve të sotme me ato shekulloret e gjyshërve tanë. Në kullë ngjitesh mes shkallëve, që u kërcet druri. Një kërsimë që të kthen në kohë, që të bën shqiptar të vjetër dhe të vë në dhomën e gjumit.Brenda me një interior që të lejon të shohësh në fushat dhe kodrat e bukura të Fishtës, dhe jo vetëm. Trarët krah për krah me gurë të tregojnë fortësinë e pathyeshme dhe po mbi ata trarë që në dysheme radhiten si fishekë do të mund edhe të flesh. Edhe sikur t’i pyesim ndoshta miopët e arkitekturës apo edhe fëmijët që potencialisht do të rrshqitnin në shpatin poshtë “Kullës së Arnume”, se kush është elementi unik i arkitekturës sonë, do të thonin “kulla”.

Padyshim Briken Miloti, një nga arkitektët e këtij projekti thotë se “Pavarësisht diferencave krahinore apo asimilimeve të marra nga kulturat e tjera, arkitektura e kombit tonë përfaqësohet masivisht nga kulla tipike shqiptare”.

Gjithçka do të punohej mbi një analizë të thuktë të kullave, duke dalluar se kullat përcillnin gjithë drejtimin veri-jug, duke bërë një përjashtim në ultësirën perëndimore ku materiali dominues ishte qerpiçi dhe tulla.

“Ndërsa në zonat kodrinore që ndajnë ultësirën perëndimore me hapësiren gjeografike veri-jug gjejmë një ndërlidhje dhe shkrirje të këtyre dy teknikave ndërtuese, kjo si rrejdhojë e terrenit dhe klimës që e karakterizon pa nënvlerësuar faktorët e tjerë dhe sigurisht, Fishta përbën ndër shembujt më karakteristik të zonave kodrinore shqiptare”, shprehet arkitekti Miloti për kullat që mund t’i quajmë rurale, teksa thotë që kullat qytetare janë ato që rrijnë ende në këmbë pranë sokaqeve të Gjirokastrës.

Bërrylat nga kulturat mbizotëruese të cilat kanë përcaktuar drejtimin që ka marrë zhvillimi rapid i botës së qytetëruar, natyrshëm kanë prekur edhe në barkun e kombit tonë, shqiptarëve.

Sipas Briken Milotit, degradimi masiv që shihet rreth e rrotull nesh vjen duke mos e përshtatur traditën tonë me influencat e globalizimit dhe influencat arkitektonike.

“Padyshim do të ishte gabim fatal përpjekja për të ringjallur traditën në rastin tonë, arkitektonike, pa pasur parasysh të gjithë faktorët e kohës sonë. Në fakt, kjo është sfida e kohës sonë dhe e brezave të ardhshë, rigjetja e traditave multidimensionale, duke jetuar në epokën e globalizimit”, tregon Miloti, duke u lidhur direkt me projektin e tyre, që nuk duhej propozuar rëndom sikur kulla identike e dikurshme, por të lindte një kullë e kohës sonë.

“Zgjedhjet teknike të bëra në ‘Kullën e Arnume’ janë fryt i reflektimit mbi të gjithë këta faktorë, që në gërshetimin e tyre kanë dhënë rezultatin që shohim. Arsyeja për të përdorur material bashkëkohore ndërtuese si betoni, hekuri dhe xhami në pjesët ku kulla ishte shembur dhe njëkohësish, rekuperimi i mureve apo trareve të drurit që akoma ekzistonin është i reflektimit të sipërpërmendur”.

Arkitektët e “Plisatelier” kanë vlerësuar se është gabim që kulla të përkufizohet vetëm në aspektet formalo-funksionale të saj, por të ketë një evolucion sikur edhe arkitektura.

Ndoshta droja e gjyshërve që kanë jetuar në këto kulla se do të ndryshime e tilla do të shkonin rrugës së mohimit të traditës, shuhet tash. Shembulli i “Kullës së Arnume” tregon se përdorimi i xhamit dhe hekurit të gërshetuar me ripërdorimin e gurit dhe drurit ka bërë që kulla të marrë frymë thellë përsëri.

“’Kulla e Arnume’ në të vërtetë është ajo çfarë ishim, kush jemi dhe se si duhet të bëhemi”, thotë Briken Miloti, këtë deklaratë që të futë paksa në mendime më thellë se zakonisht.

Në rrafshin e dhënies së një kumti neologjik të rrymës arkitektonike të “Kullës së Arnume”, Miloti thotë se do të mund të quhej “Neotradicionalizëm”, “…jo si qëllim i rëndomtë për të ringjallur arkitekturën tradicionale të kullave, por si rizbulim i faktorëve që kanë çuar në krijimin dhe konsolidimin e saj”.

Shqiptarët kanë parë një punë fantastike të këtyre djemëve arkitektë dhe atyre që respektuan punën e tyre. Kjo do të jetë shtysë që kullat e tyre në fshatrat e thella të Malësisë, Mirëditës e Rugovës mos t’i shembin, por të krijojnë vepra arti.

Në fund arkitekti Briken Miloti foli edhe paksa për përshtatjen e “Kullës së Arnume”.

“Së fundmi ‘Kulla e Arnume’ nuk do të mund të konceptohej përveç se në Fishtë, në kohën të cilën jetojmë, pavarësisht mundësive të pafundme që ka pasur të lindte në çdo cep të trevave shqiptare, pasi iluminimi që ka arritur kjo zonë, në këtë kohë, ushqen Neotradicionalizmin Shqiptar”.

Arkitekturë

Çfarë fshihet nën strukturat komplekse sipas arkitektit japonez Sou Fujimoto

Published

on

Në fillim të kohës, arkitektura ishte projektuar në bazë të nevojave njerëzore. Megjithatë, me rritjen dhe evolucionin e vazhdueshëm të botës, ndërtesat filluan të projektohen duke marrë parasysh kulturën dhe sjelljen njerëzore. Kjo është arsyeja pse ju shihni stile të ndryshme arkitekturore në vende dhe rajone të ndryshme. Nëse udhëtojmë 100,000 vjet më parë, arkitektura ishte popullore, duke përdorur materialet lokale dhe burimet e disponueshme për të krijuar strehimore. Shpejt përpara sot, dhe koncepti i arkitekturës popullore mbetet i fortë. Arkitektët si Sou Fujimoto besojnë fuqimisht në ndikimin e sjelljes njerëzore në arkitekturë, duke formuar të gjitha planet e tij rreth këtij koncepti themelor.

Sou Fujimoto u rrit në një ishull të quajtur Hokkaido në Japoninë e Veriut, ku ai ishte i rrethuar nga natyra dhe pyjet gjatë gjithë kohës. Interesi i tij për sjelljen njerëzore në lidhje me botën natyrore rritej dita-ditës dhe e frymëzoi atë të bëhej arkitekti i famshëm që është sot. Që në fëmijëri, ai ishte mahnitur nga shpellat dhe pyjet dhe ideja se funksionet e këtyre hapësirave përcaktoheshin dhe përcaktoheshin në bazë të sjelljes njerëzore. Për të, pyjet ishin më shumë se vetëm pemë; ato ishin të ngjashme me strukturat, duke mbrojtur njerëzit, njësoj si shpellat që shërbenin si strehë për njerëzit në të kaluarën. Fujimoto besonte në diversitetin dhe faktin se njerëzit duhet të formësojnë përvojën e tyre në çdo vend; ky besim e bëri atë ta shikonte arkitekturën nga një këndvështrim më i ndjeshëm dhe më respektues, duke imagjinuar ndjenjat e tij të lirisë kur u rrit mes pyjeve si fëmijë, dhe të rrënjoste të njëjtën ndjenjë të saktë tek përdoruesit e çdo hapësire të ndërtuar.

Fujimoto u frymëzua nga kontrasti midis Hokkaidos, ku u rrit, dhe Tokios, ku përfundoi studimet e tij arkitektonike. Në Tokio, rrugët e vogla të rrethuara me elementë artificialë dhe kabllo i kujtonin atij si një fëmijë që ecte nëpër gjethe, degë dhe pyje. Për Fujimoto, ishte i njëjti koncept, vetëm me kontekst të ndryshëm; Që nga ai moment e tutje, ai filloi të bënte ndryshime në botë me dizajnet e tij të bazuara në një koncept që ai doli – Ardhmëria primitive.

Koncepti Primitive Future bazohet në arritjen e arkitekturës ideale duke përdorur tre strategji kryesore: gradim, marrëdhënie dhe eksperimentale/aksidentale. Gradimi përfaqëson mundësitë dhe sfidat që ndodhin në jetën reale dhe përshtatjen me ato ndryshime në përputhje me rrethanat. Marrëdhëniet përfaqësojnë funksionalitetin në arkitekturë dhe se si çdo hapësirë ka një kuptim të ndryshëm në vende ose shoqëri të ndryshme. Është aftësia për të krijuar diçka të ndryshueshme dhe të adaptueshme për sjelljen njerëzore në lidhje me mjedisin përreth.

Së fundi, Fujimoto besonte se arkitektura duhet të jetë eksperimentale dhe aksidentale, duke i lejuar përdoruesit e një ndërtese të ndërveprojnë me hapësirat brenda në një mënyrë intuitive. Njerëzit krijojnë marrëdhënie me njerëzit e tjerë dhe në të njëjtën kohë me mjediset e tyre, besonte ai. Ai donte që njerëzit të ndërtonin marrëdhëniet e tyre me hapësirën në të cilën ndodhen; ky besim i ka rrënjët që në fëmijërinë e tij në pyjet e Japonisë së Veriut, duke krijuar jetën që ai imagjinonte dhe duke e përjetuar atë në mënyrën e tij. Në thelb, “E ardhmja primitive” inkurajon arkitektët të dizajnojnë hapësira që janë jo vetëm funksionale, por edhe të adaptueshme, spontane dhe të ndryshme, duke reflektuar natyrën në zhvillim të zakoneve njerëzore dhe ndërveprimeve me mjedisin e tyre.

Sou Fujimoto u diplomua në Fakultetin e Inxhinierisë, Universiteti i Tokios, në 1994 dhe hapi firmën e tij të arkitekturës në 2000 – Sou Fujimoto Architects. Me hapjen e firmës së tij, ai fitoi Çmimin e Rishikimit Arkitekturor për arkitektë në zhvillim për tre vjet radhazi, gjë që e bëri atë të fitonte njohje në mbarë botën. Më vonë, në vitin 2007, ai u bë pedagog në Universitetin e Kiotos, ku filloi të ndante njohuritë dhe këndvështrimin e tij mbi arkitekturën dhe sjelljen njerëzore me botën.

Continue Reading

Arkitekturë

Arkitektura përmes syve të francezes Odile Decq

Published

on

Në një botë stereotipike ku meshkujt janë më dominues, veçanërisht në vendin e punës, është bukur të shohësh arkitekte të njohura femra që lulëzojnë përmes punës së tyre shembullore, duke shfaqur forcën në krijimin e dizajneve dhe strukturave të jashtëzakonshme.

Pavarësisht seksizmit dhe diskriminimit, qoftë në mospërputhje në paga apo trajtim, gratë kanë vazhduar të kenë sukses, duke dëshmuar aftësitë e tyre.

Arkitekte femra të suksesshme si Odile Decq, e cila u përball me seksizmin gjatë studimeve të saj arkitektonike, hapi firmën e saj, duke sfiduar stereotipet dhe duke demonstruar se arkitektura mund të lulëzojë si një fushë e drejtuar nga femrat.

“Duhet ta përshtatni marrjen e rrezikut me klientin, por gjithmonë duhet ta çoni atë më tej sesa e imagjinonin. Kufijtë e klientit janë ato të imagjinatës së tij ose të saj, ndërsa roli i arkitektit zgjeron fushën e mundësive dhe për këtë arsye ju duhet ta edukoni klientin në mënyrë që ta çoni më tej. Është njësoj si me mësimdhënien, kur i bën studentët të shohin se ata mund të shkojnë shumë më tej nga sa mendonin se ishin të aftë. Dhe ky është një gëzim i madh! Gjithçka në jetë është e tillë – të zbulosh se asgjë nuk është e pamundur.”, thotë arkitektja dhe urbanistja franceze, Odile Decq në revistën Pin-Up.

Odile Decq është një arkitekte dhe urbaniste franceze e lindur në vitin 1955. Ajo ka studiuar Arkitekturë në École nationale supérieure d’architecture de Paris-La Villette dhe gjithashtu Urbanizëm dhe Planifikim në Institut d’Études Politiques de Paris (Science Po). Menjëherë pas diplomimit, ajo hapi firmën e saj, Studio Odile Decq, me idenë se nuk donte të punonte për asnjë arkitekt, duke nxitur pasionin e saj për këtë profesion. Për më tepër, ajo synonte të jepte një shembull për gjeneratat e ardhshme të grave arkitekte, duke i inkurajuar ato të besonin në veten e tyre dhe aftësitë e tyre, të ishin ekspresive dhe pa frikë nga gjykimet e shoqërisë, pasi autenticiteti shpesh çon në sukses – një e vërtetë e dukshme në rastin e Odile.

Odile kishte një dëshirë të caktuar në të që e mbante të uritur për njohuri arkitekturore. Gjatë viteve të universitetit, në befasi, ajo nuk bëri kurrë një projekt të tërë arkitekturor vetë; gjithçka që mësoi ishte arti, videografia, fotografia dhe shprehja. Për të kjo nuk ishte e mjaftueshme, prandaj, gjatë viteve të fundit të universitetit, filloi të punonte vetë në projekte për të mësuar dhe eksploruar në thellësi arkitekturën. Duke përfituar nga fakti se kur u diplomua, Parisi po kalonte një krizë nafte dhe shumica e arkitektëve ishin pa punë, ajo hapi zyrën e saj dhe filloi rrugëtimin e saj të vetë-rritjes dhe përmbushjes për t’u bërë një arkitekte femër frymëzuese./Media Ndërtimi

Continue Reading

Arkitekturë

Le Corbusier: Forma, funksioni dhe modernizmi në arkitekturë

Published

on

Le Corbusier (Charles-Edouard Jeanneret) ishte një arkitekt dhe dizajner urban zvicerano-francez i lindur në Zvicër (6 tetor 1887 – 27 gusht 1965). Projektimet e tij bashkëpunojnë me ekspresionizmin e guximshëm skulpturor me aspektin funksional të botës bashkëkohore. Megjithëse lindi në një qytet të vogël, ai i zhvilloi idetë e tij gjatë udhëtimit nëpër Evropë. Ai u fokusua në format e thjeshta gjeometrike të objekteve të përditshme dhe formuloi stilin Purism. Projektet fillestare të Le Corbusier përfshijnë qytete rrokaqiejsh dhe shtëpi të prodhuara në masë.

Shënim i vogël, Le Corbusier ishte pseudonimi i Charles-Edouard Jeanneret. Ai e mori këtë emër në numrin e parë të një reviste në vitin 1920. Emri ishte një version i modifikuar i emrit të gjyshit të tij, Lecorbésier.

Një nga kryeveprat e tij, Villa Savoye në Poissy, Francë, e ndihmoi atë të bëhej i njohur si një përfaqësues i shquar i stilit ndërkombëtar. Për shkak se ai ishte arkitekti i parë që përdori beton të papërpunuar, dizajnet e tij kanë një aspekt ekspresiv, skulpturor. Ndërtesat e tij qeveritare në Chandigarh, Indi, janë shembujt e parë të ideve të tij të planifikimit të qytetit që po zbatohen gjerësisht.

Kur ishte 13 vjeç, ai vendosi të linte shkollën për të ndjekur pasionin e tij për të krijuar dizajne në faqet e orëve duke përdorur teknikat e gravurës dhe smaltit. Me Charles L’Eplattenier, ai filloi një udhëtim nëpër Evropë dhe Mesdhe, duke zbuluar mrekulli të rëndësishme arkitekturore gjatë rrugës.

Me të arritur në Paris në moshën tridhjetë vjeçare, piktori Amédée Ozenfant e prezantoi atë në botën e artit, duke shënuar një moment në rrugëtimin e tij artistik. Duke bashkëpunuar me Ozenfant, ata shkruan manifestin dhe bashkëthemeluan gazetën avangarde të njohur si Poet Paul Dermée. Ky bashkëpunim çoi në përfshirjen e tyre në shkrim dhe pikturë për botime si L’Esprit Nouveau, të cilat më vonë evoluan në Vers une Architecture. Shkrimet e Le Corbusiers u nderuan nga brezat e arkitektëve, veçanërisht veprat si Le Modular I, Quand les cathédrales étaient blanches, La Carte d’Athènes, Propos d’urbanisme Les Trois Établissements humains dhe Urbanisme. Në vitin 1922, Le Corbusier filloi të punonte me kushëririn e tij Pierre Jeanneret për të krijuar një studio operative deri në vitin 1940.

ndërmjet viteve 1922 dhe 1940, ai fitoi famë për punën e tij të planifikimit dhe zhvillimit social-mjedisor. Projektimet e tij, të tilla si Shtëpia Citrohan dhe Ekspozita e Arteve të Dekorative në Paris, formësuan perspektivën e tij mbi arkitekturën. Një sipërmarrës e mbështeti atë në ndërtimin e një fshati punëtorësh në Pessac, afër Bordo. Përdorimi krijues i ngjyrës nga qeveria vendore dhe mungesa e një furnizimi publik me ujë tërhoqi kritika. Le Corbusier zakonisht krijoi shtëpi minimaliste, funksionale me komision për klientët e pasur.

Ai hyri në konkursin e Lidhjes së Kombeve për të projektuar selinë e re të saj në Gjenevë dhe paraqiti një plan për ndërtesën e zyrës së një organizate politike. Karrigia LC4 Chaise Lounge dhe karrigia ALC-3001 me kornizë lëkure janë dy shembuj të modeleve të tij të mobiljeve. Ndikimi i tij në parimet e arkitekturës mbetet i dukshëm, duke e bërë atë një figurë të diskutueshme edhe sot e kësaj dite. Filozofia e tij ka ndikuar në disa projekte arkitekturore avangarde ndërkombëtare./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trending