Connect with us

Infrastrukturë

Kaosi i banimit në Prishtinë

Published

on

Rrugët e rrugicat kanë mbetur gati të njëjta. Dikur me gropa se nuk ishin të shtruara në asfalt, sot me gunga asfalti nga mjetet e rënda që kalojnë andej. Të shkosh aty me veturë të duket sikur je në garë nëpër rrugë malore. Teksa rrugët s’kanë ndryshuar shumë, shtëpitë tash janë zëvendësuar me banesa shumë-katëshe. Pozita e lakmueshme e “Lagjes së Muhaxherëve”, prej të cilës me pak hapa mbërrihet në qendër të qytetit, ka bërë që kjo zonë të jetë e dëshirueshme për banim, rrjedhimisht për ndërtime të larta.

“Lagjja e Muhaxherëve” është një prej shumë lagjeve, të cilat nuk identifikohen me emra rrugësh, por me mbiemra të familjeve që kanë migruar aty a me nacionalitetin e banorëve.

Historia e lagjes është e trishtë. Lagja u zhvillua nga familjet që u vendosën aty pas mposhtjes së Perandorisë Osmane në Luftën Ruso-Turke në vitin 1878. Si rezultat, Serbia fitoi pjesë të mëdha të asaj që njihet sot si Serbia jugore dhe më pas i dëboi shumicën e shqiptarëve që jetonin aty. Shumë nga ta përfunduan në Kosovë.

Sipas një historiku, që ndodhet në Planin Rregullues të kësaj lagjeje, familja e parë kishte në vitin 1878. Mbiemrat e tyre shpesh i merrnin në bazë të fshatit që kishin lënë pas në Serbi. Por, fjala arabe “muhaxhir” që në shqip i bie “migrant” apo “i dëbuar”, mbeti identiteti i lagjes tash e më shumë se një shekull më parë.

Në një terren të pjerrët, që në rrafsh nis tek rruga “Agim Ramadani” e ngjitet përpjetë deri te varri i ish-presidentit të Kosovës Ibrahim Rugova, “Lagjja e Muhaxherëve”, me karakteristikat e saj, është pjesë qendrore e kryeqytetit.

Dikur, shtëpitë renditeshin pas njëra-tjetrës, ndonjëra një-katëshe e ndonjëra dy, me strehët e tyre që ndonjëherë ishin aq afër, sa prekeshin me njëra-tjetrën e bashkë nxirrnin ujin e shiut nëpër rrugët e ngushta të lagjes. Ato rrugë, herë-herë dukej sikur të çonin diku, po shpesh ishin pa krye.

Në fillim të lagjes nga poshtë kishte kalldrëm, diku-diku sipas fqinjëve kishte beton, teksa një pjesë e madhe ishte e pashtruar. Deri vonë ashtu ishte lagjja. Një mish-mash, diku me kalldrem, diku kubëza, diku beton e diku asfalt. Një mish-mash që funksiononte për banorët e lagjes.

Ndërtesat e larta, në shumë lagje të Prishtinës, filluan të zinin vend menjëherë pas luftës së vitit 1999. E Arsim Gllogu, banor i “Lagjes së Muhaxherëve”, kujton se ndërtimet e larta me ritëm të shpejtë në lagjen e tij nisën në vitin 2010. Edhe pse nuk ishte muhaxhir, por nga Batllava, familja e Gllogut banoi në këtë lagje ndër breza, që nga viti 1930. Gllogu ishte fëmijë i vetëm dhe ishte lidhur me profesionin e të atit, atë të farkatarit.

“Shumë kam kujtime atje, shumë…”, pushon një grusht sekondash Gllogu dhe vazhdon. “Rrugicat e ngushta kanë qenë, por zemrat kanë qenë të gjera. Bash para shtëpisë sime ka qenë pak një hapësirë më e gjerë, e aty u bojke si stadium”.

Vite më vonë, pas luftës, ai rrënoi shtëpinë e vjetër me tulla nga balta, për të ndërtuar një të re sipas nevojave të tij, që ta kishte edhe punishten e tij afër.

“600 metra katrorë është [shtëpia]. Në katin përdhesë e kam pasë punëtorinë, në katet e sipërme kemi jetu, ku e kemi pasë edhe një terasë të madhe. Punë, muhabet, shoqëri, familje, të gjitha ty i kemi pasë”, thotë Gllogu. “Ka pasë organizim shumë të mirë shoqëror. Nëse dikush ish ngusht, krejt i bëheshim krah. Por, erdh e hini ndërtimi”.

Duke qenë se “Lagjja e Muhaxherëve” ishte e ndarë në parcela të vogla, për t’ua dhënë tokën investitorëve për ndërtim duhej dakordim mes kushërinjve dhe fqinjve. Sa më shumë tokë që mund të siguronin investitorët, aq më të larta do mund t’i ndërtonin ndërtesat.

Por, jo të gjithë u pajtuan kur në vitin 2017 iu afrua edhe atyre një kompani për t’ua kërkonte tokat për ndërtim. Gllogu tregon se në atë kohë nisi që të prishej harmonia e fqinjëve, harmonia e familjeve mes vete.

“Unë nuk kam pasë interes, sepse shtëpia ime ka pozitë të mirë”, thotë ai. “Megjithatë u takova që mos të jem unë pengesë e projektit më të madh. Por, mua m’i ofruan vetëm 315 metra katrorë dhe aty ka përfunduar gjithçka. Nuk e dhashë tokën dhe shtëpinë për ndërtim”.

Por, ndërtimi përreth nisi.

Gllogu kishte ftuar inspektorët, për t’ia konstatuar gjendjen e shtëpisë para se të niste ndërtimi, që nëse do të shkonte diçka keq, të kishte fakte. Sikur i kishte paraprirë asaj që do t’i ndodhte. Teksa ndërtohej rrëzë shtëpisë së tij gjatë vitit 2017, pilotat e sigurisë, që duhej ta ndalonin rrëshqitjen e dheut, dështuan. Komisioni i inspektorëve të Prishtinës vlerësoi se shtëpia e Gllogut ishte tashmë e pabanueshme.

Gllogum punishten e barti në mes të një lugine në lagjen “Arbëria”, ndërsa tash banon me bashkëshorten dhe dy djemtë e tyre me qira në lagjen “Kalabria”, e njohur shpesh si “Emshir”. Në këto gjashtë vite, ai ka shkuar rregullisht në shtëpinë e tij të vjetër dhe ka shënuar me marker çarjet e reja, duke ua shkruar edhe datat kur kishin ndodhur.

Artikull i botuar nga Uran Haxha dhe Halim Kafexholli në Kosovotwopointzero.com
Fotografia: Atdhe Mulla

Kaosi i banimit në Prishtinë

 

 

Infrastrukturë

Historike! Kontejnerët ‘Made in Kosova’ akomodohen në projektin gjigant të ndërtimit “Stuttgart 21” të STRABAG dhe ZÜBLIN

Published

on

Kontejnerët e prodhuar nga fabrika GAMP, pas eksportimit nga Kosova, tashmë kanë nisur të pozicionohen për nevojat e mega projektit të ndërtimit “Stuttgart 21”.

Kontejnerët e parë të ndërtuar nga GAMP, do të shërbejnë për akomodimin e mijëra punëtoreve të këtij projekti, me nënkontraktor ‘Amiri Bauunternehmen GmbH’.

Kontejnerët e transporti, të bërë kryesisht nga çeliku i fortë, ofrojnë një bazë të qëndrueshme dhe të fortë për ndërtim.

Ato janë të përshtatshme për të krijuar shtëpie, zyre, dyqane, lokale tregtare, restauronte, galeri arti dhe shumë ambiente të tjera banimi.

Projekti “Stuttgart 21”, përfshinë ndërtimin e stacionit nëntokësor me një kalim luginash, si pjesë e projektit në shkallë të gjerë dhe po ndërtohet nga kompanitë gjigante të ndërtimit STRABAG dhe ZÜBLIN.

Gjeografikisht, projekti i ndërtimit ndahet në Kokën Veriore, Sallën e Stacionit dhe Kreun e Jugut. Tuneli Nordkopf DB, i cili do të ndërtohet duke përdorur metodën e ndërtimit të hapur, lidhet me dy tunelet e minuar drejt Feuerbach dhe Bad Cannstatt dhe përfundon me kalimin në sallën e stacionit.

Salla e stacionit, e vendosur midis majave veriore dhe jugore, është 450 m e gjatë dhe 80 m e gjerë dhe ka kulmin arkitekturor të çatisë së guaskës, është thelbi dhe pika fikse e projektit të përgjithshëm “Stuttgart 21”.

Javë më parë, në Lipjan, është përuruar fabrika e kontejnerëve modularë “GAMP”, një investim 7 milionë euro i një kompanie kosovare dhe një gjermane.

Fabrika 7 mijë m² shtrihet në 20 mijë m² në fshatin Konjuh të Lipjanit dhe është arritur të ndërtohet për gjashtë muaj.

Bashkëinvestitori Valon Vataj, pronar i kompanisë “KAWA”, deklaroi se GAMP do të kontribuojë në hapjen e vendeve të reja të punës dhe prodhimet “Made in Kosova”, e cila do të “pushtojë” tregjet ndërkombëtare.

Continue Reading

Infrastrukturë

Pas Konventës së Bernës, 30 organizata mjedisore kërkojnë ndalimin e punimeve në aeroportin e Vlorës

Published

on

30 organizata mjedisore nga “Aleanca e Mesdheut për Ligatina”, një rrjet ndërkombëtar nga 15 shtete kanë kërkuar të ndalohen punimet e aeroportit të Vlorës në Vjosë-Nartë, duke e konsideruar vijimin e punimeve si “shkatërrimtare për xhevahirin mesdhetar që është shtëpi për 70 specie të rrezikuara, 200 lloje shpendësh apo llojesh endemike”.

Në këtë letër përmenden mundësitë alternative të ndërtimit infrastrukturor, pa dëmtuar mjedisin. Një prej këtyre alternativave përfshin zgjerimin e madhësisë së Aeroportit Ndërkombëtar të Tiranës ose ndërtimin e një hekurudhe të shpejtë për të lidhur jugun e vendit me Tiranën.

“AOS dhe PPNEA kanë propozuar shqyrtimin e vendndodhjeve alternative për aeroportin siç janë Risili, Kafaraj ose Levan, në varësi të një vlerësimi të përshtatshmërisë së mjedisit apo rrezikshmërisë”.

Kjo deklaratë vjen një ditë pas vendimit të Konventës së Bernës, e cila i ka kërkuar autoriteteve shqiptare të pezullonin punimet për ndërtimin e aeroportit të Vlorës brenda zonës së mbrojtur Vjosë – Nartë derisa të kryhet një vlerësim i plotë i ndikimit në mjedis.

Komisioni Evropian, në cilësinë e anëtarit të Komitetit Drejtues të Konventës, e mbështeti vendimin. Të gjitha palët anëtare të Komitetit Drejtues e mbështetën atë unanimisht. Ky vendim është marrë në një mbledhjen e 26 qershorit (2023) të Byrosë së Komitetit Drejtues, por u zyrtarizua në 13 shtator.

Vendimi i Konventës së Bernës çon në tre numrin institucioneve politike europiane që kundërshtojnë ndërtimin e aeroportit, qysh nga çelja e negociatave të Shqipërisë me Bashkimin Europian (BE). Më herët në korrik të këtij viti edhe Parlamenti Europian kërkoi ndalimin e aeroportit.

Të premten dhe të shtunën e javës së shkuar, organizatat mjedisore protestuan përballë Ministrisë së Mjedisit dhe më pas përballë Kryeministrisë dhe kërkuan zbatimin e Konventës së Bernës, që Shqipëria e ka ratifikuar në janar të vitit 1999.

Zona ku sot po ndërtohet aeroporti i Vlorës, deri në vitin 2021 kategorizohej si zonë e rëndësisë së veçantë, pjesë e Peizazhit të Mbrojtur Vjosë-Nartë (Kategoria V). Planet për ndërtimin e këtij aeroporti kishin nisur prej muajit janar të vitit 2018./Media Ndërtimi

Continue Reading

Infrastrukturë

Masterplani i Trojenës ka “harmoninë holistike”

Published

on

Drejtori i projektit LAVA, Lukas Kronawitter, ka përshkruar mendimin pas masterplanit të vendpushimit të skive Trojena që po zhvillohet si pjesë e projektit Neom në Arabinë Saudite.

Duke folur në një panel të fokusuar në Trojena në konferencën Cityscape në Riad, Kronawitter shpjegoi se si projekti synon të kombinojë peizazhin malor me zhvillimet turistike të integruara në peizazh.

Sipas Kronawitter, kjo qasje do të lejojë që zhvillimi turistik, i cili do të përfshijë një vendpushim skish dhe një kullë 330 metra të lartë, të projektuar nga Zaha Hadid Architects, të jetë në harmoni me peizazhin.

E shpallur vitin e kaluar, Trojena është planifikuar si një destinacion turistik në malet e rajonit Tabuk të Arabisë Saudite si pjesë e zhvillimit më të gjerë të Neom.

Masterplani do të ndërtohet rreth një liqeni të madh, të krijuar nga njeriu, i rrethuar nga hotele dhe shtëpi. Krahas liqenit, një mal do të jetë në majë nga një vendpushim skish i projektuar gjithashtu nga LAVA, ndërsa tjetri do të jetë në krye të rrokaqiellit të projektuar nga Zaha Hadid Architects.

/Media Ndërtimi

Continue Reading

Trending