Aktuale

Historia e trazuar e qytetit fantazmë në SHBA, që ekzistoi vetëm për 12 vjet

Published

3 years ago

June 11, 2021

Rholiti në shtetin amerikan të Nevadës ekzistoi vetëm për 12 vjet. I ndezur nga vërshimi i arit, qyteti përjetoi një periudhë lulëzimi të shkurtër, por të paparë. Edhe sot, shumë nga ndërtesat e bukura të vjetra çuditërisht janë ruajtur mirë, shkruan Travelbook përcjell Media Ndërtimi.

Rreth 200 kilometra larg nga qyteti vezullues i Las Vegasit, afër Luginës së Vdekjes është qyteti fantazmë i braktisur i Rhyolite-s. Vendi është një atraksion i njohur turistik në shtetin amerikan të Nevada, sepse këtu ende mund ta imagjinoni shkëlqimin e Perëndimit të Egër.

Ekzistoi vetëm për dymbëdhjetë vjet, por kjo ishte e mjaftueshme që Rholiti të bëhej i famshëm në të gjithë vendin.

Ishte viti 1904 kur, sipas “Travel Nevada”, dy aventurierët Frank “Shorty” Haris dhe Ernest “Sid” Cross u hasën me arin në mes të “askundit”.

Meqenëse ari ishte i pastër dhe i vlefshëm, lajmi u përhap si rrufe.

Brenda gjashtë muajve, një kamp me dy çadra u shndërrua në një qytet me 5,000 banorë. Pasuria që solli çoi në një rritje të çiltër marramendëse.

Qyteti është quajtur Rhyolite sipas shkëmbit rholit vullkanik që është i zakonshëm në zonë. Një ton ar prej këtu vlente 16,000 dollarë – sipas standardeve të sotme do të ishin 450,000 dollarë. Dhe kështu Rhyolite së shpejti do të kishte 50 sallone, 35 tavolina lojërash, 19 hotele dhe 16 restorante. Kishte edhe berberë dhe një ndërmarrje banje publike, si dhe disa gazeta dhe revista ishin në qarkullim.

Jo vetëm katër karroca ndalojnë këtu në ditë, por së shpejti do të kishte edhe tre linja hekurudhore. Sipas Shërbimit të Parkut Kombëtar, ekzistonte edhe një shkollë për 250 fëmijë, një teatër i operës dyqane të shumta e madje edhe një dyqan për akullore. Banorët e rholitit luanin bejsboll dhe basketboll në kohën e tyre të lirë dhe shijonin një larmi ngjarjesh shoqërore. Një tërheqje tjetër e çuditshme është një shtëpi e ndërtuar nga minatori Tom Kelly nga 50,000 shishe birrë dhe pije alkoolike. Mund ta vizitoni edhe sot.

Sidoqoftë, më e pabesueshmja për kohën ishte komoditeti që përjetonin banorët e Rholitit. Në vitin 1907, ata jo vetëm që kishin energji elektrike dhe ujë të rrjedhshëm në shtëpitë e tyre, por ata gjithashtu kishin telefona dhe lidhje telegrafike. Për më tepër, trotuaret janë bërë prej betoni në vend të drurit, siç ndodh shpesh. Luksi gjithashtu i kthehet manjatit të çelikut Charles Schëab, i cili mori përsipër biznesin e minierave në Rhyolite një vit më herët, për të cilin thuhet se kishte paguar deri në gjashtë milion dollarë.

Në vetëm tre vjet, minierat po prodhonin ar me ekuivalentin e sotëm prej 27 milion dollarësh. Por ylli i qytetit tashmë është në rënie. Tërmeti i madh në San Francisko në 1906 gjithashtu dëmtoi rëndë lidhjen hekurudhore me Rhyolite dhe minierat mbetën pa ar për shkak të prodhimit të shpejtë. Në vitin 1907 SHBA u godit nga një krizë e madhe financiare. Qysh në vitin 1910, vetëm 600 njerëz të mirë ende jetonin në Rholit.

Gjithnjë e më shumë miniera po mbylleshin, ashtu si banka lokale, zyra postare dhe stacioni i trenit. Gazetat po ndërpriteshin, largimi po përshpejtohej. Goditja fatale erdhi në vitin 1916 kur energjia elektrike ishte fikur. Rhyolite më në fund bëhet një qytet fantazmë, pas 12 viteve plot ngjarje të historisë së qytetit. Në vitin 1920, vetëm 14 njerëz ende jetonin këtu.

Sharmi që nxjerr qyteti perëndimor dikur në lulëzim, mbetet i paprekur. Dhe kështu Hollyëood vjen për herë të parë që në vitin 1925, filmi Air Mail është xhiruar në Rhyolite. Një numër i madh vendesh e ndoqën dhe vendi u bë një atraksion turistik që në vitet 1930.

Pas kësaj u hapen dyqanet e suvenirëve dhe restauruan ndërtesat për vizitorët.

Që nga viti 1984 Rhyolite ka një tërheqje më shumë. Artistët ekspozojnë punët e tyre ndonjëherë të çuditshme në sfondin e shkretëtirës, duke përfshirë një përshtatje të Darkës së Fundit. Shtëpia e shisheve, nga rruga më e vjetra në të gjithë SHBA, gjithashtu mund të vizitohet. Sipas “Byrosë së Menaxhimit të Tokës”, rrënimi i bankës së vjetër është ndërtesa më e fotografuar në një qytet fantazmë në perëndim të vendit. Dhe kështu Rhyolite jeton edhe sot – si mbase qyteti më i bukur fantazmë në Shtetet e Bashkuara.

Aktuale

Publikohet platforma digjitale për historinë e Prishtinës

Published

17 hours ago

May 16, 2024

Ndertimi Media

Historia qindravjeçare e Prishtinës tash e tutje do të mund të njihet edhe përmes platformës digjitale “Prishtina në histori”.

E krijuar nga “Trembelat”, kjo platformë prezanton qindra dokumente origjinale për Prishtinën, që nga shekulli i 13-të.

Përmes një komunikate për media, “Trembelat” kanë bërë të ditur se platforma digjitale (qerthulli) “Prishtina në histori” përmbledh një grumbull digjital të teksteve, hartave, gravurave, fotografive dhe punimeve rreth historisë së qytetit të Prishtinës që kapin kohën prej fundit të shekullit 13-të deri në vitete e para të shekullit 20-të.

Në Arkivin e Prishtinës, pjesë e Komunës së Prishtinës, rishtazi janë sjellë rreth 38,598 dokumente osmane, të cilat dokumentojnë historinë e Prishtinës prej shekullit të 15-të deri në shekullin 20-të, shumica prej tyre, siç thuhet në komunikatë janë krejt të pastudiuara dhe të panjohura për publikun.

Në anën tjetër, po sipas komunikatës, shumë studime të cilat janë bërë bazuar në arkivat e Romës, Venedikut dhe Dubrovnikut mbesin në sirtarë të bibliotekave dhe njihen vetëm prej një grupi të vogël specialistësh.

“Këto të dhëna, por dhe të tjera që kanë të bëjnë me të kaluarën e Prishtinë, nga arkiva, biblioteka e koleksione janë mbledhur dhe do të vazhdojnë të mblidhen në fazat e tjera të këtij projekti (Prishtina në histori)”- thuhet në komunikatën e ‘Trembelave”.

Po siaps komunikatës, në mesin e materialeve të botuara janë edhe rreth 100 dokumente origjinale të përkthyera, si shtesë për tekstet e shkruara enkas, e artikuj të rëndësishëm nga e kaluara që meritojnë të lexohen më gjerësisht, pjesa më e madhe e tyre, sic thuhet më tej në komunikatë, janë botuar në këtë fazë fillestare.

Platforma është iniciativë e “Trembelave” me siglën botuese “Varg” e mbështetur financiarisht nga Komuna e Prishtinës, në partneritet të ngushtë edhe me Arkivin e Prishtinës, të cilët edhe kanë mundësuar qasjen në dokumentet nga arkivat osmane, që në vitin 2018 janë sjellë në kopje digjitale te ky arkiv./Media Ndërtimi

Aktuale

Asociacioni i Arkitektëve të Kosovës organizon kuvendin zgjedhor

Published

2 days ago

May 15, 2024

Ndertimi Media

Të nderuar anëtarë të Asociacionit të Arkitektëve të Kosovës, duke u bazuar në Ligjin Nr. 06/L-043, për Lirinë e Asocimit ne Organizata Joqeveritare dhe Nenit 26, të Statutit të Asociacionit të Arkitektëve të Kosovës, të vitit 2022, shpallë Zgjedhjet e rregullta për Kryetarin e a-a-k.

KUVENDI ZGJEDHOR i a-a-k, do të mbahet:

Datë: 23.05.2024 (E Enjte)

Ora: 17:00 h

Vendi: MODELARIUMI në Fakultetin e Arkitekturës në UP-ë.

Ftohen, të gjithë anëtarët e Asociacionit të Arkitëktëve të Kosovës që të marrin pjesë në kuvendin zgjedhor, dhe në frymën e konkurencës së lirë dhe kandidimit, të shprehin vullnetin e tyre për tu kandiduar për pozitën e kryetarit të a-a-k, duke u mbështetur në nenin 32, të Statutit./Media Ndërtimi

Aktuale

“Reagim ndaj shkrimeve të pasakta dhe tendecioze rreth nënshkrimit të kontratës me Arkitektin e Qytetit”

Published

2 days ago

May 14, 2024

Ndertimi Media

Komuna e Prishtinës ka reaguar ndaj shkrimeve rreth nënshkrimit të kontratës me Arkitektin e Qytetit”

Me datën 13 maj 2024 është publikuar një shkrim me titull “Tre muaj para se të regjistrohej në ARBK, kompania Shërbimi i Arkitektit të Kryeqytetit nënshkroi kontratën me Komunën e Prishtinës” nga një prej portaleve lokale, dhe po të njëjtat informata të pasakta e tendencioze janë shpërnda nga eksponentë politik të caktuar.

Kryeqyteti informon qytetarët se ky artikull dhe shkrimet pasuese janë të pasakta dhe se:

Konsorciumi i kompanive fituese kanë qenë të regjistruara pranë ARBK shumë kohë më parë
Procesi i tenderimit të Shërbimit të Arkitektit të Kryeqytetit është vlerësuar tri (3) herë nga OSHP, si proces i rregullt dhe në përputhje me ligjin.
Procesi i tenderimit është zhvillu përmes sistemit elektronik “EPROKURIMI” dhe të gjitha të dhënat digjitale janë në dispozicion për të vërtetuar rregullsinë e procesit

Më poshtë është shpjeguar në hollësi procesi.

Aktiviteti i prokurimit me titull “Konsulencë për themelimin e Shërbimit të Arkitektit të Kryeqytetit për nevojat e Komunës së Prishtinës” me nr. të prokurimit 616-22-7431-3-1-2, është publikuar me datën 21.07.2022. Pra aktiviteti ka filluar në korrik të vitit 2022 dhe ka përfunduar rreth 1 vit më pas apo më 27.06.2023 kur është nënshkruar kontrata, ndërsa kontrata e nënshkruar si e tillë përmes kësaj procedure aktualisht është në zbatim e sipër. Procedura si e tillë është zhvilluar në dy faza, ku kanë marrë pjesë gjithsej 6 tenderues (operatorë ekonomik ose grupe të operatorëve ekonomik). Gjatë aktivitetit të prokurimit janë shtjerrë të gjitha procedurat sipas mjeteve juridike në dispozicion. Mbi të gjitha kjo lëndë është trajtuar tri (3) herë nga OSHP dhe nënshkrimi i kontratës është manifestuar vetëm pas rikonfirmimit përmes vendimit të tretë të Panelit Shqyrtues në OSHP.

Sa i përket pretendimit se është nënshkruar kontratë me një operator ekonomik që nuk ka qenë i regjistruar në ARBK, duhet theksuar faktin që kontrata është nënshkruar me datë 27.06.2023 nga të dy palët kontraktuese dhe jo me datë 27.03.2023 sikurse është pretenduar. Kontrata është nënshkruar në tri kopje origjinale, por në njërën kopje të kontratës me rastin e nënshkrimit të kontratës, operatori ekonomik ka bërë gabim teknik ku në vend të numrit 6 ka shënuar numrin 3. Megjithatë ky gabim menjëherë është reviduar ndërsa data e nënshkrimit është evidentuar saktë (27.06.2023). Pra data e nënshkrimit të kontratës është 27.06.2023 dhe ky fakt është i pakontestueshëm për cilëndo palës me interes juridik. Data e nënshkrimit 27.06.2023 mund të konfirmohet edhe nga sistemi elektronik EPROKURIMI. Vlen të shtohet po ashtu se njoftimi për dhënie të kontratës është publikuar me datë 27.06.2023 ndërsa njoftimi për nënshkrim të kontratës është publikuar me datë 29.06.2023. Pra thjesht ka qenë e pamundur që të nënshkruhet kontrata në muajin mars 2023 sikurse pretendohet. Me këtë rast duhet kuptuar faktin që procedura e prokurimit zhvillohet hap pas hapi në përputhje me dispozitat ligjore në fuqi. Pra nuk mund të kalohet në hapin e radhës pa përmbushur me sukeses hapi paraprak. Gjithashtu, siç u tha më sipër, ky aktivitet është trajtuar tri (3) herë nga OSHP ku vendimi i parë nga OSHP është marrë me datë 02.02.2023, vendimi i dytë me datë 22.05.2023 ndërsa vendimi i tretë dhe i fundit me datë 26.06.2023 me ç’rast është mundësuar edhe nënshkrimi i kontratës me datë 27.06.2023.

Më tutje, grupi i operatorëve ekonomik të kontraktuar “Anarch Sh.P.K. & Ardi CC L.L.C.” kanë qenë të regjistruar kohë më parë. “Anarch” Sh.P.K. si anëtar i konsorciumit ekonomik është themeluar 17.10.2018 ndërsa anëtari tjetër i konsorciumit “Ardi CC” Sh.P.K. është themeluar me datë 29.04.2008. Pra, që të dy kompanitë kanë vite përvojë pune dhe nuk janë regjistruar tre muaj para nënshkrimit të kontratës siç pretendohet në shkrimet tendencioze. Pas shpalljes fitues në procesin e tenderimit, dy kompanitë kanë krijuar shoqërinë me përgjegjësi të kufizuar “Shërbimi i Arkitektit të Kryeqytetit” për zbatim të kontratës dhe këtë e kanë regjistruar në ARBK me 27.06.2023, si një subjekt i përbashkët për qëllime të zbatimit të kësaj kontrate. Edhe nga të dhënat publike të ARBK mund të konfirmohet se shoqëria e konsorciumit “Shërbimi i Arkitektit të Kryeqytetit” përbëhet nga dy operatorët ekonomik tenderues që janë “Anarch” Sh.P.K. dhe “Ardi CC” L.L.C.

Pra nuk qëndrojnë aspak pretendime sipas të cilave kinse është nënshkruar kontratë me një operator të paregjistruar në ARBK.

Bashkëngjitur do të gjeni disa kopje të dokumenteve që i faktojnë të dhënat e mësipërme, të cilat edhe janë në dispozicion publik në EPROKURIMI dhe në ARBK./Media Ndërtimi