Connect with us

Aktuale

Hapat e parë të Kinemasë në Kosovë

Published

on

Sidomos gjatë viteve 1950-1960 u hodhën hapa të rëndësishëm për masivizimin e kinemasë. Si në Jugosllavi ashtu edhe në Kosovë filluan të ndërtohen sallat e kinemasë, në shkurt të vitit 1952 në Kosovë u hapën kinematë Bistrica-Lumbardhi në Prizren dhe kinemaja Omladina-Rinia në Prishtinë.

Me krijimin e Jugosllavisë Socialiste kinemasë i është kushtuar një rëndësi e madhe, duke krijuar zonat e prodhimit, shpërndarjes dhe shfaqjes, në rend të parë në përputhje me Bashkimin Sovjetik; kurse më pas (1948) ky sistem u riformua mbi bazën e decentralizimit. Sidomos gjatë viteve 1950-1960 u hodhën hapa të rëndësishëm për masivizimin e kinemasë. Si në Jugosllavi ashtu edhe në Kosovë filluan të ndërtohen sallat e kinemasë, në shkurt të vitit 1952 në Kosovë u hapën kinematë Bistrica-Lumbardhi në Prizren dhe kinemaja Omladina-Rinia në Prishtinë.

Njësia e Kinemasë, e cila u themelua në vitin 1944 nga Ushtria Popullore Jugosllave gjatë Luftës së Dytë Botërore, u shndërrua në Korporatë Kinematografike të Ushtrisë Popullore Jugosllave më 3 korrik 1945. Institucioni i Kinemasë si një nga institucionet jugosllave i formuar në përputhje me modelin e aplikuar nga BRSS; është formuar si një njësi në varësi të Ministrisë së Arsimit, buxheti i së cilës sigurohej nga shteti.

Një vit më vonë, në qershor të vitit 1946, u krijua Komiteti i Kinematografisë, organi më i lartë i kinemasë; Aleksandar  Vučo një shkrimtar i respektuar dhe një nga themeluesit e ekipit të surrealizmit të Beogradit të viteve 20, u emërua kryetar i komitetit nga vetë Josip Broz Tito. Komiteti i Kinematografisë duke përfshirë zhvillimin e kinemasë në Jugosllavi ishte plotësisht i autorizuar edhe për çështje të rëndësishme si, botimin e revistave dhe librave kinematografik, xhirimin e filmave edukativë e dokumentarë si dhe shpërndarjen e filmave të huaj.

Për krahasim, institucioni Neoplanta në Vojvodinë, një rajon tjetër autonom i Jugosllavisë, është themeluar në vitin 1966, disa vite para Kosovafilm. Kosovafilm fillimisht u fokusua në projekte të përbashkëta. Në këtë kontekst, filmi Rekvijem (1970) me regji të Caslas Damjanovicit është xhiruar në bashkëpunim me Filmom Danas, ndërsa filmi Prva Ljubav (1970) është xhiruar sërish me Filmski Novosti me regji të Zoran Calic. Ky film është një nga filmat më të ndjekur të Jugosllavisë dhe në të cilin rolin kryesor e zotëronte Faruk Begolli. Përveç kësaj janë xhiruar filma si Moja Luda Glava (1971 – Vuk Vuca), Kondori (1970 – Zoran Calic). Filmi është xhiruar nga Umir Krvi (1971 – Zdravko Velimiroviç) në bashkëpunim me FRZ me qendër në Beograd dhe bëhet fjalë për familjet shqiptare në Mal të Zi që i japin fund gjakmarrjes.

Filmi u zgjodh si filmi më i mirë dokumentar në Festivalin e Filmit të Shkurtër dhe në Festivalin Dokumentar të Beogradit. Kako Umreti – Si e Vdiset (1972), me regji të Miomir Stamenkoviç, ishte filmi i parë i prodhuar vetëm nga Kosovafilm pa mbështetjen e një kompanie tjetër produksioni.

Abdurrahman Shala u kritikua dhe u shkarkua në vitin 1975, me arsyetimin se luftën antifashiste të Jugosllavisë e interpretoi me gjuhë qesharake në filmin Crveni Udar.

Shkrimtari Azem Shkreli u emërua drejtor i Kosovafilm, duke zëvendësuar Shalën. Gjatë periudhës së Shkrelit, Kosovafilm u fokusua më shumë në produksionet kosovare. Në këtë kuadër ishte xhiruar dokumentari “117” i Besim Sahatçiut dhe filmi “Kur Pranvera Vonohet” me regji të Ekrem Kryeziut. Skenari i filmit është bërë nga Azem dhe Imer Shkreli, bazuar nga ditarët e ditëve të luftës së Fadil Hoxhës. Ky film fillimisht ishte planifikuar të bëhej nga Zivojin Pavlovic.

Megjithatë, Pavlovic u pa si “i kundërshtueshëm” nga qeveria e asaj periudhe, dhe gjatë një kohe thuhej se xhirimi i filmit do të realizohej nga Bekim Fehmiu dhe përfundimisht filmi u realizua nga regjia e Ekrem Kryeziut. Filmi “Era dhe Lisi” është xhiruar nga Besim Sahatçiu në vitin 1979 në kuadër të Kosovafilm dhe ky film ka arritur sukses të madh. Skenaristi i filmit Petrit Imami është vlerësuar me çmimin “Arena e Artë” në festivalin e filmit të mbajtur në Pula. Kosovafilm po ashtu në vitet 1980’ta ka prodhuar filmat, si:  Gjurmët e bardha (1980 – Ekrem Kryeziu), Lepuri me pesë këmbë (1982 – Ismail Ymeri), Proka (1984 – Isa Qosja), Njeriu prej dheut (1984, Agim Sopi), Pikniku (1986 – Emin Halili), Rojet e mjegullës (1988 -Isa Qosja). Paralelisht me zhvillimet negative politike, Kosovafilm u mbyll në prill të vitit 1993.

✎ Autor: Bengi Muzbeg, Tevfik Rada © PRIZMA MEDIUM

*Kjo përmbajtje është përgatitur me mbështetjen e CHwB Kosova dhe platformës GërrGërr

Aktuale

Festivali të Arkitekturës dhe Dizajnit ‘Concéntrico’, shënon edicionin jubilar në Spanjë

Published

on

Nga 25 prilli deri më 1 maj 2024, në qytetin spanjoll Logroño, Concéntrico përgatitet për edicionin e tij të 10-vjetorit. I parashikuar si një soditje e ndryshimit të mjediseve urbane dhe një mundësi për të ndarë njohuri rreth këtyre proceseve, Festivali Ndërkombëtar i Arkitekturës dhe Dizajnit të këtij viti përfshin formate të reja për të angazhuar një audiencë më të gjerë dhe për të eksploruar kohën si një katalizator për ndryshimin në dizajnin urban dhe social.

Festivali zgjeron programin e tij, duke shfaqur 21 instalime nga dizajnerë të 20 kombësive të ndryshme, përveç disa nismave dhe eksplorimeve të tjera.

Instalacionet urbane përfaqësojnë ndoshta aspektin më të dukshëm dhe më tërheqës të festivalit, duke eksploruar temën përmes dizajnit dhe duke synuar të gjenerojë ndërveprime midis arkitektëve dhe publikut më të gjerë. Që nga viti 2015, festivali ka krijuar mbi 120 instalime urbane.

Këtë vit, arkitektët dhe projektuesit e ftuar propozojnë një shumëllojshmëri të gjerë qasjesh, nga rinatyrëzimi i hapësirave publike, tek riinterpretimi i metodave popullore, ripërdorimi i materialeve nga botimet e mëparshme, krijimi i eksplorimeve përmes lëvizjes ose sfidimi i konceptit të strehimit. Eksploroni listën e plotë të instalimeve urbane të ardhshme të përgatitura për këtë edicion.

Edicionet e mëparshme të festivalit mirëpritën ndërhyrje nga dizajnerë të njohur dhe të ardhshëm, duke përfshirë Studio Ossidiana, Tudor Vlāsceanu Architect, Rintala Eggertsson Architects ose Piovenefabi. Duke hapur biseda rreth komunitetit dhe identiteteve lokale, si dhe çështjeve të përfshirjes, ndryshimit të përkufizimeve të familjeve apo sfidave të ekologjisë, festivali përfaqëson një mundësi për eksplorim përmes dizajnit./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Auditohet procesi i lejeve të ndërtimit në Komunën e Prishtinës për periudhën 2021-2023

Published

on

Në vazhdën e zbatimit të Planit Vjetor të Auditimit për sezonin auditues 2023/2024, Zyra Kombëtare e Auditimit (ZKA) është duke realizuar auditimin e performancës “Procesi i lejeve të ndërtimit në komunën e Prishtinës” për periudhën 2021-2023.

Auditimi do të vlerësojë nëse komuna e Prishtinës përdori në mënyrë efektive dhe efikase mekanizmat që sigurojnë së ndërtimet e larta janë në përputhje me planifikimet hapësinore, nëse komuna përdori mekanizmat në dispozicion për të siguruar se janë lëshuar certifikatat e përdorimit e që përbëjnë vërtetim të cilësisë dhe sigurisë së ndërtesave për përdorim.

Duke pasur parasysh zhvillimin e hovshëm të ndërtimeve të larta në komunën e Prishtinës dhe sigurimin e kushteve sa më cilësore të banimit, Zyra Kombëtare e Audimit përmes këtij auditimi do të vlerësojë gjendjen aktuale me qëllim të përmirësimit të procesit të lejeve të ndërtimit dhe pajisjes me certifikata të përdorimit në Komunën e Prishtinës.

Zyra Kombëtare e Auditimit vlerëson se është me interes për publikun vlerësimi i procesit të dhënies së lejeve të ndërtimit që nga planifikimi e deri të lëshimi i certifikatave të përdorimit./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Rreth 400 ndërmarrje të vogla dhe të mesme priten të përfitojnë grante

Published

on

Sot përfundon afati për aplikim për grante për ndërmarrjet mikro të vogla dhe të mesme, e hapur nga Agjencia për Investime dhe Përkrahjen e Ndërmarrjeve në Kosovë. Zyrtarë nga KIESA thonë se në tri kategori të ndryshme, pritet t’i kenë rreth 400 përfitues të granteve, ndërsa vlera totale e mbështetjes është 2.5 milionë euro.

Grant-skema për blerjen e makinerive prodhuese dhe përpunuese në vlerë prej 1.7 milion euro, Grant-skema për certifikimin e produkteve, në vlerë prej 500 mijë euro, dhe Grant-skema për digjitalizimin e bizneseve në vlerë prej 300 mijë euro, janë tri thirrje për aplikim nga KIESA, për ndërmarrje mikro, të vogla dhe të mesme.

Drejtori i Agjencisë për Investime dhe Përkrahjen e Ndërmarrjeve në Kosovë, Zef Dedaj, në një intervistë për Radio Kosovën, thotë se qëllimi i kësaj mbështetjeje është që të nxitë bizneset për të kontribuuar në ekonominë qarkore dhe për të digjitalizuar bizneset e tyre. Ai thotë se bizneset e udhëhequra nga gratë dhe ato me synim punësimin e grave, do të kenë përparësi më shumë.

“Këtë vit te makineria presim t’i kemi rreth 70 – 80 përfitues, te certifikimi 25 deri në 300, te digjitalizimi i bizneseve rreth 100 kompani përfituese. Kur flasim për grant-skemat e dy viteve të fundit, te digjitalizimi, nga 64 përfitues kemi pasur 34 biznese femra, nga 70 që i kemi pasur për makineri vitin e fundit 9 apo 10 prej tyre kanë qenë të udhëhequra nga femrat. Kriteret bazë të udhëzimit administrativ duhet t’i plotësojnë të gjithë, e në këtë rast kur flasim për biznese të udhëhequra nga gratë, ato kanë pikë më shumë. Dua të theksoj se mjaft shpesh kemi biznese të udhëhequra nga gratë që janë prezentë në panaire”, tha ai.

Ater Arifi, nga Prizreni, ka 23 vjet që merret me artizanate të ngjyrosjes dhe dizajnit. Duke folur për Radio Kosovën, ajo thotë se përkrahjet nga komuna dhe ministria u ndihmojë që të ecin përpara drejt zhvillimit.

“Qe 23 vjet i mësoj gratë në kurse për ngjyrosje në dru, pëlhurë, xhama, stoli dhe prodhim të sapunëve bio. Deri më tash i kemi trajnuar mbi 15 gra që tashmë kanë marrë këtë profesion, e për këtë na ka përkrahur komuna me drejtoritë, grante prej ministrisë dhe shumë gra janë punësuar në Prizren. Kursi zgjat dy muaj, janë teknika të ndryshme. Këto panaire na ndihmojnë shumë. Kemi marrë subvencion para dy vitesh dhe jemi shumë të kënaqur”, theksoi ai.

Edhe Zejxhan Celina, një filigraniste nga Prizreni, thotë se ka biznes individual që merret me stoli filigrani të kombinuar me perla.

“Përfitojmë grante e subvencione, por nuk na japin para për të blerë materialë, ato i jepen për inventarë p.sh makina, tavolina e të tjera. Grantet i marrim vetëm një herë, sepse dy tavolina apo makina nuk na duhen. Organizojmë kurse të ndryshme dhe duhet të aplikojmë për subvencione, sepse Prizreni është një vend që ka shumë turistë dhe duhet ta zgjerojmë kapacitetin e punës dhe ta profesionalizojmë edhe më shumë. Në panaire ne njohim njerëz, shohim produktet tona sepse jo gjithkush ka mundësi t’i shoh”, tha ajo.

Ndryshe, përveç këtyre tri grant-skemave, Ministria e Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë, pritet të lansojë edhe tri grant-skema të reja për zhvillim të inovacionit, turizmit dhe artizanateve./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trending