Infrastrukturë
Ndërtesat nuk janë të shenjta, por ne mund të gjejmë bukurinë përmes tyre
Published
3 months agoon
Çfarë e bën diçka të shenjtë? Kur një ndërtesë ka më shumë rëndësi për ne se pothuajse të gjitha vendet, hapësirat, objektet ose aktivitetet e tjera në jetën tonë? Arkitektët përpiqen të arrijnë të shenjtën në ndërtesa, por jemi ne të tjerët ata që ose e ndiejmë atë ose jo, pavarësisht nga estetika. Mendoj se kuptimi i asaj që është e shenjtë për ne mund të shihet dhe ndjehet më thellë kur gjërat ndryshojnë.
Ne ndërtojmë atë në të cilën besojmë. Zhvilluesit besojnë në fitim dhe ata ndërtojnë për t’i shërbyer kësaj etike. Individët duan të shfaqin veten ose familjen e tyre në një shtëpi dhe ato dëshira thelbësore ndërtohen. Qeveritë bazohen në rregulla, ligje dhe kulturë, dhe ato vlera thelbësore pasqyrohen në ndërtesat komunale.
Gjatë gjithë historisë, besimet tona bënë ndërtesa, dhe ne ende e ndjejmë këtë edhe kur ndërtesat humbasin qëllimet e ndërtimit të tyre. Një përkushtim ndaj besimit në një jetë pas vdekjes nënkuptonte që piramidat ishin ndërtuar. Vlera e kronologjisë së diellit u shfaq në Stonehenge. Besimi ynë në Zot i bëri ndërtesat fetare qendrore në kulturën tonë. Por vlerat ndryshojnë.
Një artikull i kohëve të fundit në Guardian përshkruan zhvendosjen e madhe dhe të vazhdueshme nga ajo që ne dikur përpiqeshim të ndërtonim: vendet e shenjta, kishat, xhamitë dhe sinagogat ku njerëzit mblidhen për t’u përfshirë në ritualet e besimit. Artikulli citon studimin themelor të Pew Research që thotë e qartë: Amerika po humbet fenë e saj.
E shenjta në arkitekturë është një realitet thelbësor brenda nesh që mund të ketë pak të bëjë me historinë, ritualet dhe ikonat e fesë së organizuar, ose se si ndryshon përdorimi i një ndërtese.
Një dëshmi e pabesueshme e fuqisë së bukurisë në arkitekturë është Hagia Sophia në Stamboll: fuqia e saj e pamohueshme e shenjtë ka mbijetuar gjatë pothuajse 1500 viteve të ndryshimeve. Në vitin 537 pas Krishtit, Perandori Romak Konstanci II vendosi që Hagia Sophia si një kishë ortodokse lindore që zgjati për më shumë se 900 vjet, deri në vitin 1453, kur Kostandinopoja ra në duart e osmanëve.
Ndërtesa e lavdishme mbeti dhe një regjim i ri transformoi një vend ekzistues. Hagia Sophia u bë një xhami, me minare të ngritura rreth strukturës dhe ikonografi të re të aplikuar në brendësi, duke ruajtur shumë nga arti i krishterë tashmë i integruar në sipërfaqet e saj.
Gati 500 vjet më vonë, në vitin 1934, udhëheqësi laik i Turqisë, Mustafa Kemal Ataturk, e shenjtëroi xhaminë dhe e themeloi Hagia Sophia si muze. Për 86 vjet, fuqia shpirtërore e hapësirës bashkëjetoi me rolin e saj si një vend historik. Më pas, në vitin 2020, presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan e shpalli Muzeun Hagia Sophia si xhami, pasi kultura e Turqisë ripohoi një themel shpirtëror. A e gjeti, humbi apo e rifitoi shenjtërinë Hagia Sophia nga ripërkufizimet e përdorimit të saj? A ka një perëndim të diellit? Oqeani?
Ajo që është e shenjtë në ndërtesa, apo në ndonjë gjë, ka pak të bëjë me atë që ne mund të kontrollojmë; është në perceptimin tonë. Në Hagia Sophia, fuqia e hapësirës së saj u lehtësua nga inxhinieria e saj e hollë strukturore, por ndikimi i saj shpirtëror nuk mund të llogaritet, e lëre më të përshkruhet. Nëse do të mund të kontrollonim atë që na lëviz, të gjitha ndërtesat do të ishin të bukura në përvojë dhe ato të përqendruara në sigurimin e një strehe shpirtërore dhe frymëzimi do të kishin fuqinë e pashprehur të Hagia Sophia.
Lidhja që ndiejmë me Zotin mund të shkaktohet nga çdo realitet që ne nuk mund ta kontrollojmë: një ndërtesë, një poezi, një pjesë muzikore, një agim dielli. Përulësia në përpjekje nuk është e lehtë dhe të dëgjosh është më e vështirë se të pohosh, por supozimi i bukurisë nëpërmjet një kanuni, stili ose estetike, është thjesht një përpjekje e kotë për të dizajnuar sipas formulës.
Ajo që mund të bëjnë arkitektët është të dëgjojnë. Sidomos kur evolucioni thelbësor kulturor e bën dizajnin jashtëzakonisht të rëndësishëm, në mënyrë unike të vërtetë kur krijimi i hapësirës së shenjtë është fokusi i krijimit.
Nëse arkitektët mund të dëgjojnë atë që ndiejmë, dhe të largohen nga rruga dhe të zbulojnë bukurinë që mendja dhe duart tona mund të zbulojnë, e shenjta bëhet e mundur. Por nuk ka asnjë recetë; nuk e bëjmë, si sufle. Ne e gjejmë atë.
Opinion nga Duo Dickinson, arkitekt amerikan./Media Ndërtimi
You may like
Infrastrukturë
“Kulla s’asht cool”-qytetarët e Shkodrës po protestojnë kundër ndërtimit të objektit 35 katesh
Published
3 months agoon
July 25, 2024Ndërtimi i kullës 35 katëshe ‘Hotel Rozafa Tower’ në Shkodër mblodhi në protestë dhjetra qytetarë dhe aktivistë.
Kulla është një investim privat që do të ndërtohet përbri pallatit ekzistues Rozafa, nga “Uldedaj Group”, i zbatuar nga një studio spanjolle.
“Të vendosur përpara një fakti të kryer në një kohë kur për projekte kaq të mëdha duhen dëgjesa publike; të shqetësuar për dëmin urban dhe arkitekturor që kjo kullë paralajmëron ti kanosë Shkodrës; të indinjuar nga mosrespektimi nga ana e institucioneve i të drejtës sonë për qytetin dhe hapësirës që jetojmë vendosëm të marshojmë sot bashkë me ju kundër betonizimit të qytetit për të thënë: Jo kullave!“ – u shpreh aktivisti Amel Pervizi.
Sipas qytetarëve, zhvillimi i qytetit nuk vjen përmes kullave, ndërsa ky investim bie në kundërshtim me planin e përgjithshëm vendor të qytetit.
„Projekti i ri ka jo më pak se 43 mijë metër ndërtim të ri. Intensiteti I ndërtimit nga 4 që është i lejuar në planin e përgjithshëm vendor, shkon në 8.2, pra dyfishohet. Numri I lejuar i kateve nga 7 kate të lejuara shkon në 35, pra pesëfishohet. Lartësia në metra nga 29.8 metra e lejuar shkon deri në 100 metra lartësi. Parametër i cili trefishohet. Sa I përket distancave, kjo godinë me këtë lartësi duhet të mbajë jo më pak se 36 metër distancë nga kufiri i saj i pronës. Gjë që nuk mund ta realizojë dot”,-u shpreh urbanisti Imeldi Sokoli.
Ata theksuan se Shkodra ka nevojë për hapësira dhe investime publike dhe jo shëmbëlltyrë e “kryeqytetit rilindas”.
“Sot ne jemi të thirrur për ti dalë zot qytetit tonë, bukurisë së qytetit tonë, kulturës së qytetit tonë, historisë dhe trashëgimisë kulturore. Në 11 vite, kjo qeveri nuk solli asnjë investim për Shkodrën. Shkodra ka nevoja të mëdha, Shkodra ka objekte, monumente kulture që po bien brenda. Shkodra nuk ka nevojë për kulla, Shkodra ka nevojë për zhvillim dhe nëse flitet për inovacion, inovacioni nuk është një kullë e ndërtuar dhe e sjellë këtu jashtë të gjitha kritereve dhe jashtë të gjitha ligjeve. Ne nuk duam dhe nuk pranojmë betonizimin e Shkodrës“, -u shpreh Eliona Shkreli, anëtare e këshillit bashkiak Shkodër.
Mes thirrjeve „Stop betonizimit“ dhe “Kullat janë pastrim parash” qytetarët marshuan nga busti i Luigj Gurakuqit drejt godinës së bashkisë Shkodër, ku kërkuan realizimin e dëgjesave publike dhe konsultimeve me grupet e interesit.
“Një nga kompanitë, pjesë e Rozafa Group që do të investojë për kullë, sinjalizohet me shkresë për mos shlyerje të detyrimeve tatimore me vlerën 970 mijë euro. Nëse mbledhim fitime te deklaruara të këtij grupimi nuk arrijnë të shlyejnë as taksën e ndërtimit prej 8% ndaj bashkisë Shkodër, nëse ky investim prej 30 milionë eurosh realizohet. Si thoni ju a është me të vërtetë kjo kompani pas këtij ndërtimi? Zhvillimi duhet bërë duke ndjekur planin urbanistik të qytetit, duke bërë transparencë dhe duke u konsultuar”, – u shpreh Amel Pervizi./Media Ndërtimi
Infrastrukturë
Si Vladimir Putin krijoi një ‘flluskë’ të pasurive të paluajtshme
Published
3 months agoon
July 25, 2024Çmimet janë rritur me 172% në qytetet më të mëdha të Rusisë gjatë tre viteve të fundit.
Hipotekat dikur ishin të papranueshme në Rusi. Dekada të propagandës sovjetike, e cila e denoncoi kredinë si një barrë të padurueshme, patën efekt.
Edhe pas përfundimit të komunizmit, rusët ende i referoheshin hipotekave si “skllavëri borxhi”, duke preferuar të kursenin derisa të mund të blinin shtëpitë e tyre. Vladimir Putin, presidenti i vendit, ka kaluar dy dekada duke u përpjekur të bindë qytetarët e tij, që të kenë një tjetër pikëpamje.
Në vitin 2003, gjatë mandatit të tij të parë, ai shpjegoi se hipotekat mund të ndihmojnë në zgjidhjen e “problemit akut të strehimit”, me të cilin përballen rusët. Lutja e tij ra në vesh të shurdhër.
Ai tani duket se ka më shumë sukses. Gjatë viteve të fundit, numri i rusëve që marrin hipoteka është rritur, për shkak të një programi bujar të subvencioneve shtetërore për blerësit e apartamenteve të reja. Por, shpërndarja e subvencioneve të shtetit ka nxitur një treg shumë ‘të nxehtë’ të pronave, duke i rritur çmimet e banesave.
Në vitin 2020, kur Rusia u mbërthye nga Covid-19, zyrtarët rritën ndihmat për ata, që blinin prona të sapondërtuara në një përpjekje për të forcuar ekonominë. Në fillim, bankat u ofruan aplikantëve për hipotekë një normë preferenciale prej rreth 6%, afërsisht dy pikë përqindje nën normën e tregut, dhe shteti paguante diferencën.
Zbritje të ngjashme, të cilat më parë ishin në dispozicion vetëm për familjet, iu ofruan më pas punëtorëve dhe njerëzve, që zhvendoseshin në vende duke përfshirë Arktikun, Siberinë dhe Ukrainën e pushtuar.
Megjithatë, vëllimet e hipotekave nuk filluan të rriteshin vërtet, derisa ekonomia e Rusisë shkoi në gjendje lufte. Bankat lëshuan kredi hipotekore me vlerë 7.7 trilion rubla (88 miliardë dollarë, ose 4% e PBB-së) vitin e kaluar, nga një total prej 4.3 trilionësh në vitin 2020. Shumica u mbështetën nga subvencione.
Kjo pasqyron faktin se rusët nuk kanë mundësi investimi: sanksionet rëndojnë mbi bursën dhe kontrollet e monedhës e bëjnë të vështirë lëvizjen e parave jashtë vendit. Inflacioni, i cili u ngrit përsëri në mesin e vitit 2023, ka luajtur gjithashtu një rol.
Kur Banka Qendrore e Rusisë (CBR) filloi të rriste normat e interesit, interesi për skemën u rrit. Ndërsa CBR ngriti normën e saj bazë në 16%, qeveria e mbajti normën e saj preferenciale të ulët, duke e rritur atë në vetëm 8%. Në qershor kishte një hendek prej më shumë se dhjetë pikë përqindjeje midis normës së qeverisë dhe normës së tregut për një hipotekë.
Në fillim të këtij muaji ajo i dha fund skemës së saj më të njohur, e cila ishte për blerësit e ndërtesave të reja. Numri i hipotekave të reja mund të bjerë me rreth 50% në gjysmën e dytë të vitit.
Industria e ndërtimit të Rusisë do të vuajë si rezultat. Kështu do të bëjnë bankat, të cilat kanë gëzuar fitime rekord të nxitura nga rritja e shpejtë e portofolit të hipotekave. Për momentin, megjithatë, tregu i banesave duket se do të arrijë të shmangë një kolaps.
Vasily Astrov i Institutit të Vjenës për Studime Ekonomike Ndërkombëtare, thotë se “ngadalësimi dhe ndoshta stanjacioni” ka më shumë gjasa sesa një rënie e madhe e çmimeve.
Ekonomia e luftës e Rusisë, e cila ka parë rritje të shpejtë të pagave këtë vit, mund të jetë ende në gjendje të mbajë një treg të fortë pronash, edhe kundrejt normave më të larta dhe mbështetjes së pakësuar të shtetit./Media Ndërtimi
Infrastrukturë
Kinezët dhe turqit “gëzojnë” koncesionin e bakrit në Shqipëri
Published
3 months agoon
July 25, 2024Fabrika e përpunimit të bakrit në Fushë Arrëz iu dha me koncesion për 30 vite një kompanie turke. Ishte viti 2001 kur shteti shqiptar firmosi marrëveshjen koncesionare. Shumë shpejt në lojë hynë edhe partnerët kinezë. Periudha e artë e marrëdhënieve të Shqipërisë me Kinën u ndërpre rreth viteve 80-të, për t’u rivendosur sërish me ardhjen e demokracisë.
Përmes një operacioni financiar të zhvilluar në Turqi, ata morën nën zotërim pjesën më të madhe të rezervave shqiptare të bakrit, të cilat kaluan në pronësi të gjigantit botëror të minierave, kompanisë kineze “Jiangxi Koper”, shkruan citizens.al.
Ata blenë 48% të aksioneve të kompanisë “BerAlb” e cila zotëronte për 30 vite koncesionin e bakrit në vendin tonë, duke përfituar të drejtën për të administruar dhe shfrytëzuar minierën e bakrit Munellë, minierën e bakrit Lak-Rosh, minierën e bakrit Karmë, fabrikën e pasurimit të bakrit Fushë-Arrëz dhe të Mjedës si dhe impiantin e fraksionimit të skorieve të bakrit në Shëngjin.
Me një kapital fillestar prej vetëm 30 mijë USD ose 47 Milionë lekë, kjo kompani e ka zgjeruar kapitalin e saj çdo vit, ndërsa aktualisht deklaron një kapital prej 7.7 miliardë lekësh.
Pavarësisht rritjes së kapitalit, kompania deklaron se del vazhdimisht me humbje.
Megjithëse deklaron bilance negative, në vitin 2017 kompania nënshkroi një tjetër marrëveshje me shtetin shqiptar duke e shtyrë koncesionin edhe me 10 vite . Pra koncesioni i bakrit dhënë Turqisë dhe Kinës do të jetë në fuqi deri në vitin 2043. Ekspertët sugjerojnë se zgjatja e afatit duhet të ishte ballafaquar me performancën ekonomike, rritjen e niveli të mirëqënies së zonës si dhe ruajtjen e mjedisit./Meda Ndërtimi