Connect with us

Aktuale

Vdes gjeniu Stephen Hawking

Published

on

Fizikanti i njohur botëror Stephen Hawking ka vdekur në moshën 76 vjeçare.

Ai vdiq në mënyrë paqësore në shtëpinë e tij në Kembrixh në orët e hershme të së mërkurës, tha familja e tij.

Stephen ishte i njohur për punën e tij me vrima të zeza dhe relativitet, dhe shkroi disa libra të njohura shkencorë duke përfshirë një histori të shkurtër të kohës, raporton BBC.

Në moshën 22-vjeçare, Prof Hawkingut iu dhanë vetëm disa vite për të jetuar pasi u diagnostikua me një formë të rrallë të sëmundjes neurone motorike.

Sëmundja e la atë në një karrige me rrota dhe në masë të madhe nuk mund të fliste përveçse përmes një sintetizuesi zëri.

Në një deklaratë, fëmijët e tij, Lucy, Robert dhe Tim, thanë: “Ne jemi thellësisht të pikëlluar që babai ynë i dashur vdiq sot”.

“Ai ishte një shkencëtar i madh dhe një njeri i jashtëzakonshëm, puna dhe trashëgimia e të cilit do të jetojë për shumë vite”.

Ata vlerësuan “guximin dhe këmbënguljen” e tij dhe thanë se “shkëlqimi dhe humori” i tij i frymëzonte njerëzit anembanë botës.

Prof Hawking ishte i pari që përcaktoi një teori të kozmologjisë si një bashkim relativiteti dhe mekanikë kuantike.

Ai zbuloi gjithashtu se vrimat e zeza rrjedhin nga energjia dhe zbehet për asgjë – një fenomen që më vonë do të bëhej i njohur si rrezatimi Hawking.

Kjo është biografia e tij:

Stephen Hawking ka lindur më 8 janar 1942 në Oksford të Anglisë – në 300 vjetorin e vdekjes së Galileos.

Prindërit e tij po banonin në veri të Londrës gjatë Luftës së Dytë Botërore, pasi që po llogaritej si vend i sigurt për foshnjat. Kur mbushi tetë vjet, Stephen, familja e tij emigroi në St. Albans, një vend rreth 25 kilometra larg Londrës. Në moshën 11 vjeçare, Stephen nisi shkollën dhe më pas u bë pjesë e University College në Oksford më 1952 – ish kolegjin e babait të tij. Stephen donte që të studionte matematikë, por që babai i tij donte që ai të studionte për medicinë. Të studiohej matematika ishte e pamundur në University College, kështu që në vend të saj ai u drejtua në fizikë. Pas tre vjetësh me pak punë, ai ishte dekoruar me shkallën e parë të nderit në shkenca natyrore.

Në tetor të vitin 1962, Stephen, u bë pjesë e Departamentit të Matematikës së Aplikuar dhe Fizikës Teorike në University of Cambridge, për të bërë hulumtime për kosmologji – ku në këtë fushë askush s’po punonte në atë kohë në Cambridge. Mbikëqyrësi i tij ishte Dennis Sciama, edhe pse ai e donte që ta kishte Fred Hoylen që po punonte aty. Pasi mori titullin PhD më 1965 me tezat e tij që i quajti “Vetitë e zgjerimit të Universit”, ai u bë i pari, që bëri hulumtim për diçka si kjo, ai vazhdoi me thellimin në shkencë në Gonville dhe Caius College.

Më 1966 Hawking fitoi Adams Prize me esenë “Vecoritë Gjeometrike dhe Hapësira Kohore”.
Pas kësaj ai kaloi në Institutin e Astronomisë më 1968, për t’u rikthyer përsëri në Departamentin e Matematikës më 1973 – për t’u punësuar si asistent hulumtues ku dhe publikoi librin e tij të parë akademik me George Ellis “Shkalla e Lartë e Strukturës së Hapësirës-Kohore”. Në vitet e mëtejme, Stephen ishte zgjedhur Partner në Shoqërinë Mbretërore më 1974 dhe në Sherman Fairchild Distinguished si shkencëtar i dalluar në Institutin e Teknologjisë në Kaliforni në të njëjtin vit. Ai u bë më pas recensent në Departamentin e Matematikës DAMTP në Fizikën Gravitacionale nga viti 1979 deri më 2009.

Gjatë jetës së tij Hawking punoi në ligjet bazike me të cilat drejtohej universi.

Gjatë jetës ishte dekoruar më shumë tituj, si Urdhri më i Lartë nga Mbretëresha, Shoqërues Nderi, me Medaljen Presidenciale për Liri dhe po ashtu me tituj, medale si dhe çmimin për Fizikë Fondamentale dhe të tjera.

Më 1963 Hawking ishte diagonostifikuar me sëmundjen e ALS, një formë e rregullimit motorik të neuroneve, qysh në moshën 21 vjeçare. I ulur në karrige invalidore dhe me një aparat që i mundësonte të fliste ai vazhdoi jetën me familjen e tij – tre fëmijët dhe më pas nipërit e mbesat.

Pavarësisht sëmundjes ai nuk u ndal së studiuari në teoritë fizike.

 

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending