Connect with us

Aktuale

Ulpiana e gurit – themel i ndërtimeve të së ardhmes me dy furra të tjegullave [video]

Published

on

Është njëra nga qendrat më interesante arkeologjike në Kosovë dhe rajonin e gjerë të Gadishullit Ballkanik. I vendosur rreth 12 km në jug-lindje të Prishtinës, Parku Arkelogjik i Ulpianës gjendet në tokat që sot i takojnë fshatrave të Graçanicës.

Kushtrim Hajzeri

Qyteti i lashtë i Ulpianës dëshmon qytetërimin në vendin tonë. Ai përfshinte një vendbanim të fortifikuar prej mureve që mbulonte një sipërfaqe prej 35,5 hektarë.

Dikur një qytet që muret rrethuese i kishte të larta rreth 12 metra, e brenda popullohej nga objekte të rëndësishme publike, të kultit fetar e një vilë të kohës.

Gurë të pastër të vendit, tulla e llaq ishin materialet me të cilat u ndërtuan objektet, pjesë të të cilave tash e mijëra vjet i bëjnë ballë kohës.

Arkeologu dhe përgjegjësi i këtij parku, Milot Berisha për Ndërtimi.info ka shpjeguar përbërjen e objekteve që përfshinte qyteti i fortë i lashtësisë.

Kryesisht materiali që është përdorur këtu ka qenë gurë antezitë- gur gelqerorë, në masën më të madhe kanë qenë gurë gëlqerorë. Mirëpo, ka konstruksione që  janë punuar edhe nga guri i shtufit. Realisht më së shumti guri gëlqeror, por në vende të caktuara janë përdorur edhe gurë antezitë”, ka thënë ai.

Derisa materiali bazë, gurët ishin burim i vendit, dikur kishte ndërruar edhe prejardhja e një materiali ndërtimor. Meteriali ishte sjellë së bashku me perandorinë romake, i cili bënë që sot të ketë mbetje nga ndërtimet e asaj kohe, shkruan Ndertimi.info.

Mirëpo, përveç gurëve, kishte filluar të përdoreshin tullat dhe tjegullat. Madje, kishin ekzistuar edhe dy furra brenda qytetit për pjekjen e tyre.

Nga hulumtimet e bëra në Ulpianë janë zbuluar edhe dy furra në formë rrethore të cilat kanë shërbyer kryesisht për pjekjen e tullave dhe tjegullave për nevoja të ndërtimit brenda dhe jashtë mureve të qytetit”, ka treguar Berisha.

Objektet e ndërtimet e forta nuk përkufizoheshin vetëm brenda qytetit. Jashtë mureve të fortifikuara të saj shtëpi guri ishin ndërtuar nga banorët përreth.

E, disa nga këto objekte ishin ndërtuar duke marrë materialin nga brenda qytetit, duke bërë që nga to  të mos mbijetojnë më shumë se themelet dhe rrallë ndonjë mur rreth 2 metra lartësi. Gurë nga Ulipana ishin marrë edhe për ndërtimin e Manastirit të Graçanicës.

Vazhdimisht janë marrë nga Ulpiana gurë, sepse është material i gatshëm që nuk ka pasur ndonjë kosto. Për t’iu dëshmuar këtë që e them është Manastiri i Graçanicës. Në pjesën e murit të jugor mund t’i vëreni disa fragmente të altarëve, të stelave dhe të strukturave të ndryshme, që janë fragmente arkitekturare që janë marrë nga Ulipana dhe janë përdorur në ndërtimine  saj”, ka treguar ai.

Derisa, shpjegoi materialin ndërtimor të përdorur në atë kohë, Berisha ka treguar edhe për akitekurën e objekteve identifikuese të Uplianës.

Është një qytet që e ka imitu arkitekturën romake dhe më pas gjatë krishterizmit të hershëm dhe antikitetit të vonë ka filluar ta imitojë atë bizantike. Çka ndodhë në Ulpianë është se kemi transformime nga një periudhë në tjetrën, por këto transformime kanë qenë të tilla të punuara sa që kanë ripërdorur materialin, por kanë shtuar diçka të re”, ka shtuar ai.

Trashëgimia arkeologjike e objekteve të zbuluara në Ulpianë përfshinë edhe dyshemetë. Këto dysheme ishin me stil dhe dizajn tërheqës, kryesisht të prej mozaiku.

Janë gurë kubik të ngjyrave  të ndryshme, polikron, por disa janë edhe prej pastës së qelqit. Pjesa më e rëndësishme është tek bazilika peshkopale, është diku rreth 600 metra katrorë… dhe janë tipike palokristiane”, ka shtuar Berisha.

E, këto zbulime ngjallin kureshtjen e mijërave të interesuar çdo vit. Kureshtja që ngjall ky vend sjell çdo ditë rreth 60 vizitorë që deri tani numri i tyre për këtë vit ka shkuar në 15 mijë.

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending