Connect with us

Aktuale

Trusti ‘rrezikon’ milionat e pensioneve

Published

on

Sikur presidenti amerikan, Barack Obama, të mos e nënshkruante një paketë financiare, për mbështetje të ekonomisë amerikane pas krizës financiare të 2008-s, atëherë, do të rrezikohej pjesa më e madhe e parave të pensioneve të kosovarëve.

Trusti menaxhon me mbi një miliardë euro, pjesën më të madhe të te cilave e investon në instrumente financiare jashtë vendit, kryesisht në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Prandaj çdo lëkundje e ekonomisë atje reflekton në përformancen e Trustit, shkruan Gazeta Fjala.

Njohësi i ekonomisë Florin Aliu dhe doktorantë në Çeki mbi matjen e përformancës së kompanive, ka disa vite që është marr me tregjet financiare, si dhe me investimet e Trustit të Kursimeve Pensionale të Kosovës.

Aliu në punimet e tij mbi strukturën e investimeve të Trustit dhe në bazë të dhënave të siguruara, ka vërejtur se këtij institucioni i mungon një analizë për matjen e rrezikut për mjetet e investuara. Ndërkohë kjo analizë është mëse e nevojshme, aq më tepër kur dihet se Trusti menaxhon me 1.4 miliardë euro.

Sipas Aliut, një analizë si kjo përveç që do t’i analizonte instrumentet financiare përmes të cilave Trusti i investon mjetet e saj, do të duhej ta bënte edhe një matje të ekonomisë së vendit amë.

Gazeta Fjala e ka kërkuar një analizë të tillë nga Zyra për Informim në Trust, por askush nuk është përgjigjur edhe pas një javë pritjeje. Analizë mbi matjen e rrezikut për mjetet e investuara nuk ka as në raportet vjetore të Trustit, e as në ueb faqen zyrtare të saj.

Rreziqet me të cilat përballen investimet e Trustit

Aliu ka thënë se në përgjithësi Trusti Pensional ballafaqohet me dy lloje rreziqesh.

“Rrezikun e jashtëm (sistematik) dhe rrezikun e brendshëm (josistematik). Trusti mundet me e kontrollu vetëm rrezikun  josistematik, pasi që varet nga aftësitë menaxhuese”, thotë Aliu.

Ndërkaq rreziku i jashtëm, pra investimet në tregje financiare, janë pjesa më komplekse e ekonomisë, pasi, sipas Aliut, tregjet financiare reflektojnë problemet e ekonomisë dhe të kompanive në baza ditore. Andaj mbrojtja dhe parandalimi i goditjeve të mëdha në Trustet pensionale vjen si rezultat i njohjes së tregjeve financiare dhe jo vetëm.

“George Soros ka falimentuar bankën e Anglisë brenda tri ditëve, për shkak të njohjeve mbi lëvizjet e tregjeve financiare dhe marrëdhëniet politike në mes vendeve të Bashkimit Evropian. Njerëzit që merren me investime në instrumente financiare dhe menaxhimin e tyre, janë specie të veçanta. Shumë njerëz jetojnë nga iluzioni i fitimeve të shpejta dhe tregun financiar e shohin si një mundësi të tillë. Tregu financiar është pjesa më e sofistikuar e sistemit ekonomikë dhe nuk ka hapësirë për njerëz amatorë”.

Aliu në analizat e tij mbi investimet e Trustit ka vërejtur edhe një mangësi tjetër.

 

Trusti Pensional e bënë shpërndarjen e parave të grumbulluara në disa “AssetManager” dhe në lloje të ndryshme të instrumenteve financiare.

Sipas Aliut, teoria bazë mbi investimet financiare tregon se është e rrezikshme ti investosh të gjitha parat në një instrument financiarë. Mirëpo kjo nuk është e mjaftueshme nëse kthimet e investimeve lëvizin në të nijetin drejtim, do të thotë nëse instrumentet financiare janë shumë të lidhura mes vete.

“Personalisht nuk kamë parë që Trusti Pensional i Kosovës ka raporte për nivelin e rrezikshmërisë”, thotë Aliu.

Sipas tij, nuk është e mjaftueshme të shohim vetëm kthimin nga investimet por edhe rrezikun e portofolios së Trustit.

“Do të ishte mirë të shohim Trustin Pensional të Kosovës në raport më fondet tjera pensionale sa i përket kthimit dhe rrezikut. Sepse kthimet e Trustit Pensional varen nga performanca e vendeve dhe kompanive ku janë investuara këto mjete. Ndërsa eliminimi ose zvogëlimi i rrezikut jo-sistematik varet drejtpërdrejt nga menaxhmenti i Trustit Pensional”, ka thënë Aliu. /Gazeta Fjala

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending