Connect with us

Aktuale

Sot parku më i madh i Prishtinës e dikur ishin varrezat, cila është historia?

Published

on

Sot luajnë fëmijët e pushojnë qytetarët, por dikur aty preheshin trupat e pajetë të shumë njerëzve. Bëhet fjalë për hapësirën që gjendet në Lagjen e Muhaxherëve, e që mban emrin “Parku i Qytetit. Por, pak prej njerëzve që e frekuentojnë këtë ambient janë në dijeni për këtë. Këtë temë e ka hapur filozofi Blerim Latifi, i cili në profilin e tij në Facebook ka shkruar se gjithë hapësira ku ndodhet parku, që nga mesjeta ka qenë hapësirë e rezervuar për varreza, por që janë shkatërruar qëllimshëm nga serbët. Gazeta Express ka kontaktuar historianin Jahja Drançolli për të biseduar rreth varrezave të zhdukura të Prishtinës.

Hapësira e Parkut të Qytetit është e frekuentuar çdo ditë nga qytetarët e Prishtinës. Pasditet në këtë vend janë pothuajse çdo herë të mbushura me njerëz të cilët e shfrytëzojnë kohën e lirë për të shëtitur e pushuar aty.

Por, pak prej njerëzve që e frekuentojnë këtë ambient janë në dijeni se dikur aty kishte varreza.

Filozofi Blerim Latifi gjatë të hënës tha se në po të njëjtin vend ka pasur varre të cilat janë zhdukur nga serbët. E kjo, sipas tij, është bërë qëllimshëm për të kryer atë që Latifi e quan kulturocid.

“Javën e kaluar morra pjesë në një varrim në Lagjën Arbëria në Prishtinë. Duke pritur ardhjen e kortezhit, po bisedoja me një kolegë timin të fakultetit. Derisa po konstatonim faktin se varreza e Dragodanit, siç njihet në gjuhën e përditshme të Prishtinës, është një varrezë e re, unë e pyeta profesorin: Pse Prishtina, që ka një histori të gjatë shumë shekullore si qytet, nuk ka varreza të vjetra? Profesori mu përgjigj: edhe Prishtina ka varrezën e saj të vjetër! Gjithë hapësira ku ndodhet sot Parku i Qytetit ka qenë varrezë, në të cilën janë varrosur të vdekurit e qytetit, që nga mesjeta” ka shkruar Latifi.

 Por, kur ishin shkatërruar ato varreza?

“Kur serbët e pushtuan qytetin, në kuadër të planeve të tyre serbizimit të Kosovës, e rrafshuan varrezën, i hoqën gurët e varreve, të cilët pastaj përfunduan në mure ndërtesash. Sot ai vend shërben si park lojërash për fëmijë, shëtitore për pushim të pensionistëve e vend takim për të rinjtë, ndërsa kujtesa për atë që fshihet në nëntokën e atij vendi pothuajse është zhdukur. Ky është edhe një shëmbull që tregon se gjenocidi kundër një populli, nuk përfshin vetëm të gjallët e atij populli, por edhe të vdekurit e tij”, shkroi Latifi në Facebook.

Profesori i historisë, Jahja Drançolli, tha për Gazetën Express se varret që kanë ekzistuar në hapësirën e Parkut të Qytetit i takojnë shekullit të XIX’të.

“Ato sipas të gjitha gjasave janë të shekullit të XIX’të, varrezat e Muhaxherëve që kanë qenë të përndjekur nga Sangjaku i Nishit të Toplicës, ndërsa varre të po kësaj kohe janë edhe të Hebrenjëve, ato janë në Taukbahçe, në pjesën Lindore të Velanisë”, thotë Drançolli

Historiani shton se varreza më të hershme në Prishtinë kanë qenë ato ku tani ndodhet hotel Sëiss Diamond, në qendër të qytetit.

“Më të hershme, sipas të gjitha gjasave janë varrezat ku tani është hotel Swiss Diamond, te Xhamia e quajtur Llokaç, ato duhet të jenë të shekullit XVI’të dhe XII’të. Po ashtu i kemi varret tjera te fabrika e tjegullave, ku Kryeparlamentari po mendon ta bëjë kompleksin e të përndjekurve, në Arbëri, Ku janë varret aktuale, mbi binarët e trenit”, thekson Drançolli.

Ai tregon se Prishtina në Mesjetë ka qenë qendër e vogël, e cila ka pasur vetëm 13 lagje dhe afro 350 shtëpi.

“Në Mesjetë nuk dihet saktë ku kanë qenë varret, Prishtina ka qenë qendër e vogël, lajmërohet për herë të parë nga mesi i shekullit XIIII’të. Në shekullin e XV’të Prishtina i ka pasur 11 lagje dhe diku rreth 350 shtëpi. Varrezat kryesisht kanë qenë rreth kishave, në periudhën paraosmane, më vonë janë trashëgu  me ndërtimin e xhamive, rreth tyre”, thotë Drançolli.

Ndërkaq Drançolli tregon se shkatërrimi i varrezave ka ndodhur pas vitit 1945. Ai thekson se nuk janë shkatërruar vetëm varrezat e shqiptarëve, por edhe të hebrenjëve.

“Shkatërrimi i tyre sistematik ka nisur pas vitit 1945, pas këtij viti ka hy komunizmi dhe ka filluar shkatërrimi sistematik i brezave të vjetra shqiptare, nga sistemi jugosllav. Por nuk janë shkatërruar vetëm varrezat e shqiptarëve por edhe të hebrenjëve apo jahudive si i kanë quajtur. Është fjala për varret në Velani, kanë mbetur vetëm pak varre aty, janë shkatërru në mënyrë të pamëshirshme, janë shumë monumentale, jahuditë kanë qenë me potencial të njohur ekonomik, ato pllaka janë shumë monumentale dhe kanë vlera të mëdha artistike dhe arkitekturore”, bën të ditur Drançolli.

Ndryshe Parku i Qytetit i cili është një ndër katër parqet e kryeqytetit dhe gjendet në kuadër të lagjes së Muhaxherëve në qendër të Prishtinës. Kjo lagje përfshinë një sipërfaqe prej 35 hektarë.

 

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending