Lufta e dyfishtë e të vetëquajturit “shteti islamik”- ISIS, që po i jep fund jetëve të shumë personave, e objekteve të kulturave të ndryshme vazhdon të shpërfaqet në shumë vende të botës, veçanërisht tek vendet me zanafillë të lashtë të qytetërimit dhe vendet që mendojnë shumë më ndryshe se ata.

Ndër pikësynimet kryesore të këtij grupi është edhe zhdukja një herë e mirë e të gjitha provave historike e traditave të kulturave të ndryshme.

Në një artikull të “Arch2o”, autori Hazem Raad tregon se si ISIS-i po i jep fund objekteve më ikonike arkitekturore në vendet si Palmira, Khorsabadi, Timbuktu, Harta, etij.

Sipas tij, shteti i ashtuquajtur barbar është i fokusuar kryesisht në shtrëngimin e kontrollit të saj ushtarak në rajonet e Irakut dhe Sirisë, dy nga vendet më të vjetra, të mbushura me thesare arkitekturore që e rrethojnë atë nga çdo drejtim. 

Ai thekson se “shtet i ri”  tashmë ka shkatërruar dhjetëra vende historike të Sirisë dhe Irakut, disa prej të cilave ishin të regjistruara në listën e trashëgimisë botërore të UNESKO-s.

Sipas Raad, qëndrimi në ISIS-it është edhe më i lehtë pasi që forcat e shumta të armatosura që e kundërshtojnë atë, janë ose  të shkatërruara ose të reja e të paorganizuara. Një arsye tjetër e dhënë nga ai, është shfrytëzimi ISIS-it duke formuar aleanca me disa fise dhe duke shkuar në luftë me fise tjera. Arsyeja e tretë është mungesa e ndonjë ideologjie solide.

Ai thotë se të gjitha veprat e ISIS-it mbështeten në tekste të gabuara e historikisht të rreme.

“Kjo tregon qartë se çfarë ISIS-i dëshiron t’i bëjë vendeve të tjera muslimane dhe kulturave të tyre, duke përfshirë edhe vendet e Perëndimit, thjesht se ata nuk e ndjekin atë që sipas tyre konsiderohet interpretimi i saktë i Islamit” thekson Raad.

Më poshtë mund ta gjeni artikullin e plotë:

Kam pasur dhjetra shanse për të vizituar Palmirën gjatë jetës sime, por, duke qenë një qytetar vendas, asnjëherë nuk e kam bërë për shkak se e kam marrë ekzistencën e saj si të përjetshme. Sot, rreziku që rri pezull rreth qytetit të lashtë, është tragjik edhe për të huajt. Në fakt, trashëgimia e thesareve arkitektonike dhe artistike në Levant po përballet me një rrezik të paprecedentë. Të gjitha aspektet për vlerat kulturore apo trashëgiminë po bien poshtë. Ekzaminimi kaotik i historisë botërore po mbizotëron.

Vendosur në një udhëkryq të artë në mes të Rrugës së Vogël të Mëndafshit, qyteti i Palmirës është shtëpia e disa prej rrënojave më antike të lashtësisë; e bazave greko-romake, të krijuara nga arkitektët e fundit persian dhe arabë. Qyteti është një nga bizhuteritë e arkitekturës së lashtë, të kapur tani nga “Shteti Islamik”; një i ashtuquajtur shtet, i sapoformuar që rekruton anëtarët e tij nga ekstremistët e gjithë botës. Ky shtet përbën rrezikun më të madh në qytete që nga lufta romake.

Edhe pse ISIS është i sapokrijuar dhe megjithëse anëtarët e saj mezi numërohen në krahasim me ushtritë e shteteve aktuale, levizja e ISIS-it, e pranuar tani para organizatave të tjera terroriste në botë, sjellë luftra të vazhdueshme. Rrethanat e tilla e kanë ndihmuar atë të plaçkisë bankën e Mosulit, të kontrollojë pasuritë më të mëdha të naftës në Siri, duke u bërë kështu organizata më e pasur terroriste në botë.

Shteti i ashtuquajtur barbar është i fokusuar kryesisht në shtrëngimin e kontrollit të saj ushtarak në rajonet e Irakut dhe Sirisë, dy nga vendet më të vjetra, të mbushura me thesare arkitekturore që e rrethojnë atë nga çdo drejtim. Ky “shtet i ri”  tashmë ka shkatërruar dhjetëra vende historike të Sirisë dhe Irakut, disa prej të cilave ishin të regjistruar në listën e trashëgimisë botërore të UNESKO-s. Ata shkuan më tej duke shkatërruar edhe shumë vende tjera historike.

Qëndrimi në ISIS-it është edhe më i lehtë pasi që forcat e shumta të armatosura që e kundërshtojnë atë, janë ose  të shkatërruara ose të reja e të paorganizuara. Një arsye tjetër është shfrytëzimi ISIS-it duke formuar aleanca me disa fise dhe duke shkuar në luftë me fise tjera. Arsyeja e tretë është mungesa e ndonjë ideologjie solide. Të gjitha veprat e ISIS-it mbështeten nga tekstet e gabuara, historikisht të rreme.

Shtylla e vetme e fortë e Shtetit Islamik është mungesa e tolerancës ndaj të gjitha feve, shteteve, traditave dhe zakoneve të ndryshme nga ato – një ideologji që kundërshton të gjitha mësimet e Islamit. Sidoqoftë, ligësia që kjo organizatë shihet edhe ndaj thesareve historike.

Më poshtë mund t’i gjeni disa nga shembujt më pak të njohur të veprimeve të saj barbare:

Khorsabadi- kryeqyteti i Perandorisë së vjetër Asiriane (Irak)

Ministria e Turizmit të Irakut bëri të ditur në fillim të marsit të 2019-tës se sipas raportit të marë, kapitali i lashtë asirian i Khorsabad-it ishte shkatërruar.

“Ne kemi paralajmëruar edhe më parë dhe vazhdojmë të paralajmërojmë sërish se ato banda dhe ideologjia e tyre e sëmurë do të vazhdojë të shkatërrojë dhe të vjedh objekte për sa kohë që nuk ka një pengesë të fortë”, ishte shprehur ministria në një prononcim.

Mbreti asirian Sargoni II ndërtoi një pallat në Khorsabad midis viteve 717 dhe 706 para Krishtit. Këtë gjë e bëri të ditur Instituti Oriental i Universitetit të Çikagos, i cili ndihmoi në eksplorimin e vendit gjatë shekullit të kaluar. Khorsabad, ishte një nga tri qytetet që shërbeu si kryeqytet gjatë sundimit të  asaj perandorie dhe u braktis pas vdekjes së Sargonit në vitin 705 para Krishtit.

Instituti Oriental i Universitetit të Cikagos thotë se pallati në Khorsabad ishte i pazakontë në mesin e pallateve asiriane për shkak të inovacioneve të tij stilistike, ruajtjes së ngjyrës dhe dokumentacionit të gjerë antik të shkruar lidhur me organizimin e projektit të ndërtimit.

https://www.youtube.com/watch?v=ZtjZdzzB5TI

Varret e Timbuktus dhe Biblioteka (Mali)

Mbi 20 mijë dorëshkrime historike janë shkatërruar ose grabitur nga ekstremistët islamikë në Mali, në vitin 2013.

Një raport nga Euronews-i, i 29 janarit të 2013-tës tregon se militantët islamikë shkatërruan një nga varrezat e rëndësishme lokale në Timbuktu dhe i vunë zjarrin bibliotekës lokale, me shpresën për të shkatërruar librat dhe dorëshkrimet e “paçmueshme”.

Biblioteka lokale strehon mijëra dorëshkrime të vjetra dhe varret sufite që ndodhen brenda qytetit. Kjo ishte një përpjekje për të shkatërruar kulturën e veçantë islame të Malit dhe trashëgiminë e pasur intelektuale që po fillon të zbulohet dhe të vlerësohet shumë nga studiuesit perëndimorë. Kjo tregon qartë se çfarë ISIS-i dëshiron t’i bëjë vendeve të tjera muslimane dhe kulturave të tyre, duke përfshirë edhe vendet e Perëndimit, thjesht se ata nuk e ndjekin atë që sipas tyre konsiderohet interpretimi i saktë i Islamit.

Hatra- qyteti që i rezistoi romakëve

Në vitin 2014, ISIS-i mori përsipër qytetin e lashtë e të shkatërruar të Hatras – ose al-Hadr në gjuhën arabe – duke e përdorur atë për të ruajtur armë dhe municion, për të luftuar dhe për të ekzekutuar të burgosurit.

“Shkatërrimi i Hatrës shënon një kthesë në strategjinë e tmerrshme të spastrimit kulturor që po zhvillohet në Irak”, tha në një deklaratë Abdulaziz Othman Altwaijri, Drejtor i përgjithshëm i Organizatës Islamike të Arsimit, Shkencës dhe Kulturës.

Sipas UNESCO-s Hatra është një “shembull i shkëlqyeshëm” i një qyteti të fortifikuar.

Lista vazhdon. Vendet e njohura historike, të shkatërruara nga numri i ISIS-i kapin numrin njëzet, disa prej të cilave asnjëherë nuk e përmendën në medie. Derisa UNESCO përpiqet tej mase për të bërë deklarata në lidhje me përpjekjet dëshpëruese për t’u përballur me të ashtuquajturin “shteti islamik” bashkësia lokale në këto vende, gjithashtu po sforcohet shumë që t’i parandalojë shkatërrimet.

Arkitektët vendas kanë punuar ditë e natë, duke dokumentuar dhe mbrojtur monumentet historike të Sirisë dhe Irakut. Përpjekjet kanë rezultuar me disa projekte shumë të dobishme deri më tani, si “Shoqata Siriane për Ruajtjen e Arkeologjisë dhe Trashëgimisë”; një projekt sirian për të mbrojtur dhe dokumentuar monumentet e Sirisë, “ITN-DCH”, një projekt irakian që krijon kopje 3D të objekteve historike, “Trashëgimia për Paqe” një OJQ shumëkombëshe e interesuar për arritjen e një baze solide për një zgjidhje urgjente të çështjes së shkatërrimit të trashëgimisë në Siri.

Reagimet e tjera ndaj akteve të ISIS-it përfshijnë peticione, vepra arti e shumë gjëra tjera. E fundit, por jo më pak e rëndësishmja ishin punëtoritë e organizuara nga universitetet lokale në koordinim me organizatat ndërkombëtare si Arkitektët pa Kufinj, që për shembull organizuan një seminar në Universitetin e Damaskut për adresimin e luftës së vazhdueshme dhe efektet e saj në arkitekturën e vendit.

Nuk ka asnjë garancion për përjashtimin e ndonjë prej thesareve arkitekturore nga një shaktërrim i radhës.

Novelisti dhe historiani Tom Holland shpjegon pasojat katastrofike të veprimeve të IS-it duke thënë se “shkatërrimi i madh i Palmirës nuk do të ishte thjesht një tragjedi për Sirinë. Do të ishte një humbje për botën; Mesopotaminë, Irakun, Sirinë. Ky është burimi i qytetërimit global; me të vërtetë nuk mund të jetë aksion më i lartë në drejtim të ruajtjes”. /Ndërtimi.info/