Connect with us

Aktuale

Rijeka dhe Galway: Kryeqytetet e kulturës për vitin 2020

Published

on

Deri tani për turistët nuk ia ka vlejtur të ndaleshin në Rijekë – shumica vetëm kalonin rrëmbimthi rrugës për në Opati dhe qytete të tjera tipike piktoreske të Adriatikut.

Ndërsa në kryeqytetin kulturor të këtij viti, Plovdiv tabelat e informacionit dhe banderolat e reklamave po largohen gradualisht nga peizazhi i qytetit, Rijeka në Kroaci dhe Galway në Irlandë janë në fillesat e tyre. Deri tani për turistët nuk ia ka vlejtur të ndaleshin në Rijekë – shumica vetëm kalonin rrëmbimthi rrugës për në Opati dhe qytete të tjera tipike piktoreske të Adriatikut. Sepse Rijeka nuk ka plazh tërheqës me shezlongje dhe çadra shumëngjyrëshe. Por qyteti nuk ka nevojë për to, sepse sharmi i tij qëndron diku tjetër.

Rijeka është një pikëtakimi mes Evropës Qendrore dhe Juglindore. Qyteti port me fortesat mesjetare, pallatet madhështore nga koha e Habsburgëve, tregjet në stilin Art Nouveau, piacat italiane, ndërtesat e parafabrikuara socialiste dhe fabrikat e braktisura, që duan të ringjallen përsëri – e kujt i duhet këtu plazhi?

Rijeka: Dëshmitare e epokave

Deri në Luftën e Parë Botërore Rijeka i përkiste Monarkisë Austro-Hungareze, nga viti 1924 deri më 1945 pjesa më e madhe e qytetit ishte nën sundimin italian. Pasoi shteti multietnik i Jugosllavisë, në të cilin Rijeka u shndërrua në një qytet model socialist me kantiere, rafineri dhe fabrika. Popullsia u rrit nga 25.000 në 200.000 banorë. Pas shpërbërjes së Jugosllavisë shumë industri u mbyllën, fabrikat u shndërruan në ambiente apokaliptike. Shumë njerëz mbetën pa punë, ajo që mbeti ishte sektori i shërbimeve dhe migracioni. Sot në Rijeka jetojnë ende 130.000 vetë.

Ta shndërrosh të vjetrën në të re

Rijeka ka marrë gjithsej 40 milion euro nga fondet e BE për vitin e ardhshëm. Por ndryshe nga kryeqytetet e tjera kulturore qyteti në gjirin e Kvarnerit nuk do të ndërtojë godina të reja. Rijeka e ka ruajtur të vjetrën dhe e kthen atë në të re. “Ndërtesat industriale të braktisura janë pjesë e identitetit të qytetit, ato kanë vlerë narrative, për këtë arsye kemi vendosur të mos i rrëzojmë ato, por t’i ridizajnojmë”, thotë Irena Kregar Shegota, shefe e komunikimit për “Rijeka 2020”.

Si për shembull ish fabrikën “Rikard Bençiq” në Rrugën Kreshimirova në Rijekë: në arealin e braktisur prej 27.000 metrash katrorë do të gjejnë tani strehë katër institucione të reja kulturore.

Edhe anija “Galeb” (në shqip “pulëbardha”), dikur anije ushtarake dhe mallrash, më vonë jahti i Titos, do të shndërrohet në muze. Projekti i qytetit është pritur mirë nga turistët, por jo nga disa banorë. “Disa e identifikojnë këtë anije vetëm me Titon dhe Jugosllavinë dhe janë skeptikë se si do të portretizohet ky kapitull i historisë sonë, por qëllimi ynë është të tregojmë tërë historinë e anijes, e cila filloi shumë kohë para Titos dhe është shumë interesante. Dhe përveç kësaj ne besojmë se anija si muze mund të ishte një atraksion i preferuar turistik dhe për këtë arsye një burim i mirë të ardhurash për qytetin”, thotë Irena Kregar Shegota.

E hapur, tolerante dhe multikulturore

Skena e gjallë kulturore e Rijekës tërheq shumë profesionistë të lirë dhe njerëz që e duan lirinë. Rijeka gjithmonë ka qenë dinamike dhe përparimtare. Ajo është vendlindja e muzikës punk në Kroaci me grupet muzikore si “Paraf” dhe grupin e parë të muzikës rok në ish-Jugosllavi, “Uragani”.

“Porti i diversitetit” është motoja, që i ka dhënë vetes Rijeka. Porti është porta drejt botës përmes së cilës kanë ardhur shumë kombësi, kultura dhe fe. Ata e bëjnë Rijekën një qytet shumë të veçantë. Ndryshe nga Kroacia shumë konservatore, Rijeka është më tolerante, më e hapur, më e lirë. Festivali i LTGB “Smoqua” zhvillohet këtu – pa incidente. Nuk është kështu në pjesët e tjera të vendit, ku forcat e krahut të djathtë po rimarrin hov. “Rijeka është një qytet tolerant, që jo vetëm i pranon dallimet, por edhe i jeton ato. Ne jemi gjithashtu qyteti i parë në Kroaci, i cili është pjesë e rrjetit të Këshillit të Evropës “intercultural cities”, “qytetet ndërkulturore “. Kjo është arsyeja pse kemi zgjedhur moton “porti i diversitetit”. Këtë moto ne e shtrojmë si pyetje për Evropën: Sa është e gatshme Evropa të pranojë dallimet?”, pyet Irena Kregar Shegota.

Galway: “Si Barcelona, vetëm në shi”

Irland Galway Kulturhauptstadt 2020 (picture-alliance/dpa/Tourism Ireland)
Një rrugë fshati në plan të parë, në sfond male dhe një cjap, që shikon i çuditur në kamera. Kështu prezantohet qyteti Galway në internet. Naturë e pastër. Për kulturën duhet të shkosh pak më poshtë. Dhe atëherë sheh muzikë, valle, letërsi, poezi. Ka diçka për secilin.

Qyteti i vogël universitar me gati 80.000 banorë ndodhet në bregdetin perëndimor të Irlandës, në fund të Evropës, me pamje nga Oqeani Atlantik. “Amerika është ndalesa tjetër”, thotë drejtoresha kreative Helen Marriage gjatë prezantimit të programit kulturor. Galway konsiderohet bastioni i muzikës tradicionale irlandeze: muzikantë në rrugë luajnë në çdo cep – pavarësisht motit të keq. “Galway është si Barcelona me shi, sepse këtu bie shi 240 ditë në vit”, thotë Helen Marriage. Dhe nëse nuk e përballoni dot specialitetin lokal, “shiun e vazhdueshëm”, ndaloni thjesht në pijetoren tjetër. Ato janë të panumërta dhe atmosfera është gjithmonë gazmore, me pijet lokale dhe me muzikën krijohet një atmosferë e mirë.

Kryeqyteti evropian i kulturës në kohën e Brexitit

Galway ndodhet rreth 160 km larg kufirit me Irlandën e Veriut. Kjo i nxen njerëzit, sepse Britania do të largohet nga BE në fund të janarit – dhe shumë kanë frikë nga rigjallërimi i konfliktit me Irlandën e Veriut, në të cilin kanë humbur jetën mijëra dhe dhjetëra mijëra janë plagosur. “Festivali vjen në kohën e duhur. Ne kemi nevojë për kulturë më shumë se kurrë”, thotë ambasadori irlandez në Londër, Adrian O’Neill. “Ai mund të ndryshojë qëndrimet”.

Shpresat janë të mëdha se titulli i kryeqytetit evropian të kulturës do të ndihmojë në zbutjen e tensioneve në ishullin irlandez për shkak të Brexitit. Përgatitjet për hapjen vazhdojnë: Era do të ulërijë gjatë hapjes dhe do të bjerë shi, thotë drejtorja krijuese Helen Marriage, “por do të jetë një kënaqësi e madhe”. Pra mos u frikësoni nga aplikacioni i motit./DW

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending