Connect with us

Aktuale

Po e humbim edhe Menzën e Studentëve, stiropori po e pushton

Published

on

Ekspansioni i investimeve në krahinën e atëhershme të Kosovës, që lundronte me shumë vështirësi deri në mes të ’70-ve në Federatën ish-Jugosllave, filloi në vitin 1973. Spikateshin objektet e mëdha sikur Hotel Grandi, Banka Qendrore, Instituti Albanologjik, e shumë objekte tjera, ndër to edhe Menza e Studentëve.

Disa prej këtyre ndërtesave pasluftës në Kosovë janë tjetërsuar. Ndërtesa e ish-Rilindjes, një pjesë e Hotel Grandit, Fakulteti Teknik patën fatin e trisht. Ky fat i trisht iu ka kanosur edhe Menzës së Studentëve, që tashmë përmbi ka stiropor në disa pjesë të saj.

Shkruan: Uran Haxha

Nga mesi i viteve të ’70-ta është ndër periudhat më produktive në spektrin e lënjës së vazhgave të arta arkitekturore në Kosovë. Arkitektë me nam botëror projektonin për Prishtinën. E ndërtesa e Menzës së Studentëve, ishte përmendur edhe në revistën “Arhitektura” më 1981, në një shkrim të arkitektit kroat Andrija Mutnjakoviq (arkitekt i Bibliotekës Kombëtare) si një prej ndërtesave më domethënëse për arkitekturën moderne të Kosovës.

Gjatë ndërtimit të Menzës së Studentëve

Kjo ndërtesë karakterizohet si një prej ikonave arkitekturore të peizazhit urban të Prishtinës së shekullit XX. Atributet e saj arkitekturore, të vlerësuara nga një komision profesionistësh, ndërlidhen me jetesën dhe krijimtari mbi 40-vjeçare të popullatës dhe studentëve për zhvillimin e vendit të tyre si mjedis jetësor cilësor, të qëndrueshëm, të sigurt dhe paqësor.

Kohët kaluan dhe kjo ndërtesë mbeti e njëjtë në pamjen e jashtme. Brenda pati investime të ndryshme mes kohësh që kaluan që nga funksionalizimi i saj. Qindra mijëra student aty kanë ngrënë ushqim, teksa kanë zënë fill edhe ide apo edhe edhe shkase për të filluar protesat, sikur ajo e 1981.

Tek në vitin 2018, Menza e Studentëve u ra ndërmend Bankës Botërore bashkë me Ministrinë e Zhvillimit Ekonomik të Kosovës, që të investohej në të. Projekti u realizua dhe po prisnin që të fillohej puna. Komuna e Prishtinës e pa të arsyeshme që të krijojë një komision për të analizuar këtë ndërhyrje. Komisioni përbëhej nga tre arkitektë ekspertë: Arbër Sadiki, Gjejlane Hoxha dhe Kujtim Elezi.

Ata vlerësuan se nuk janë përmbushur kriteret ligjore dhe standardet profesionale për lejimin e punimeve. Në bazë të këtij raporti, të cilin e ka siguruar Ndertimi.info, gjendja teknike dhe nevoja për ndërhyrje në këtë ndërtesë është evidente.

“Bazuar në observimin e gjendjes faktike, ndërtesa e Menzës së Studentëve paraqitet në shkallë të lartë amortizimi të elementeve të fasadës, të mbulesës dhe izolimit të kulmit dhe dritaret e hapjeve masive të ndërtesës, këto si ura termike kryesore”, thuhet në raport. Aty më tej potencohet se sistemi i ngrohjes së ndërtesës përbëhet nga trupa ngrohës të dimensioneve dhe teknikës së papërshtatshme për kubaturën e hapësirave të enterierit që duhet të ngrohet.

Mirëpo fatkeqësia po ndodh pasi fasadën me betonarme po e mbulon stiropori, duke ia humbur autencitetin e saj. Kështu që plani detal i paraqitur për lejen ndërtimore me qëllim riparimi të kërkesave për eficiencë të energjisë ofron zgjidhje të papërshtatshme që rrënjësisht ndryshon pamjen e jashtme të arkitekturës origjinale të ndërtesës, “duke ndikuar në transformim të palejuar sipas prakitkave dhe standardeve profesionale për konservimin dhe ruajtjen e trashëgimisë arkitekturore”, thuhet në këtë raport të përpiluar nga ekspertët Arbër Sadiki, Gjejlane Hoxha dhe Kujtim Elezi.

Sipas normativës ligjore në fuqi dhe praktikave të konservimit të qëndrueshëm të trashëgimisë arkitekturore/kulturore, padyshim mundësohet ruajtja e autenticitetit dhe përmirësimi i ndërtesës me përfitime në aspektin fuksional, estetik, mjedisor, të komforitetit dhe ekonomik. Në raport thuhet se “Arritja e qëlimit të specifikuar kërkon 1) studim, njohje dhe vlerësimin e të gjitha elementeve përbërëse që formësojnë autencitetin e ndërtesës dhe 2) propozim të konceptit ideor kreativ me mundësitë dhe mënyrën e përshtatshme të ndërhyrjes për një ndërtesë të sigurt, të qëndrushme dhe të dobishme që garanton ruajtjen e autenticitetit apo karakterin dhe interesin e saj të veçantë”.

Si përfundim, ky komision nëpërmes raportit të përpiluar, jep rekomandimet që kanë qëllim: kthimi në identitet dhe mbrojtja e identitetit. Propozimet e këtij komisioni i shihni në faksimilet e raportit, në fund të këtij teksti.

Si rrjedhojë e këtij raporti, Komuna e Prishtinës nuk ka dhënë leje për punë, duke e refuzuar. Kjo është konfirmuar nga Komuna e Prishtinës për Ndertimi.info. Mirëpo, aty po punohet. Jo-zyrtarisht u tha për Ndërtimi.info se inspeksioni do t’i ndalojë punimet.

Në anën tjetër, Qendra e Studentëve të Prishtinës që ka në menaxhim të plotë Menzën e Studentëve nuk i është përgjigjur interesimit të Ndërtimi.info, as pas tri ditësh pritje. Njëjtë ka ndodhur edhe me Bankën Botërore dhe Ministrinë e Zhvillimit Ekonomik, si të implikuar në këtë projekt.

Në këtë gjendje, ajo që mund të shihet është se tjetërsimi dhe humbja e autenticitetit të Menzës së Studentëve po ndodhë para syve të ekspertëve, institucioneve dhe askush s’po lëviz. Normal që as komisioni dhe askush tjetër nuk i kundërshton ndërhyrjet për të përmirësuar gjendjen e ndërtesës së Menzës së Studentëve, mirëpo sipas rregullave.

Hipotetikisht mund të ndodhë që një ish-student të vijë pas 10 vjetësh në Prishtinë dhe të hasë në dyshime se a është kjo menza a jo.

 

Faksimilet e raportit:

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending