Connect with us

Aktuale

Një kilometër nën tokë, rreziqet për minatorët e Trepçës

Published

on

Para se të lëshohen qindra metra në thellësi të tokës, ata veshin rrobat e punës- çizmet, pantallonat, xhaketat dhe mbi kokë vendosin helmetën me dritë, mjete këto, pa të cilat nuk lejohet hyrja në minierë.

Kur veshin gardërobën e përshtatshme, minatorët janë të gatshëm për të filluar punën nëntokë.

Për të zbritur tek punishtet, mblidhen te “kafazi”, siç e quajnë ata, ashensorin i cili daton që nga viti 1954. Një sinjal tregon që ashensori fillon të ulet poshtë me të cilin zbresin deri në horizontin e 10-të nga 12 nivele sa ka gjithsej.

Thellësia është deri në 800 metra nën sipërfaqen e tokës.

Sapo të zbresësh poshtë në horizontin e 10, për të shkuar më pas në këmbë deri në horizontin e 11, ajri është i nxehtë, në vende- vende temperaturat janë të larta e diku shumë të ulëta. Derisa në disa nga punishtet përveç temperaturave të larta, ajri është i tymosur.

Lagështia e ajrit në disa vende në galerinë e minierës ndihet dukshëm.

Rrahman Beqiri, vozitës i makinave të rënda, tha se mungesa e mirëfilltë e filtrimit të ajrit dhe makineritë e vjetruara e bëjnë më të rrezikshme punën në këtë minierë.

“Një ditë e punës në minierë është me shumë vështirësi të mëdha- zgjimi herët në mëngjes, përgatitja. Vështirësitë, me të cilat përballemi, janë makineri të amortizuara që në disa vende tjera të botës janë edhe jashtë përdorimit. Por, ne punojmë nuk bën të ndalemi”, thotë Beqiri, i cili punon në Trepçë që nga viti 1983.

Kombinati Trepça përbëhet prej 41 njësive të ndryshme, që grupohen kryesisht në tri komplekse të mëdha: në Miniera me Flotacione, në Parkun Industrial në Mitrovicë dhe në Kompleksin e Shkritoreve.

Trepça ishte në mesin e ndërmarrjeve më të mëdha në ish-Jugosllavi. Por, pas luftës e deri në tetor të vitit të kaluar kur Qeveria e Kosovës miratoi Ligjin për Trepçën, nuk dihej se çfarë do të ndodhte me këtë kombinat.

Sipas të dhënave zyrtare nga viti 1945 e deri në periudhën para vitit 1990, miniera prodhonte rreth 600 mijë tonë xehe në vit. Kurse sot, nga aty nxirren 150 mijë tonë xehe.

Edhe kapacitetet e saj humane janë zvogëluar po ashtu përgjatë viteve, duke u reduktuar në 1,400 punëtorë nga mbi 20,000 sa ishin të punësuar në këtë kombinat dikur.

Kosova asnjëherë nuk ka bërë një vlerësim të detajuar për vlerën reale të kombinatit metalurgjik “Trepça”.

I vetmi studim për të gjitha resurset natyrore të Kosovës që është bërë në vitin 1992, ka vlerësuar se potenciali material i Trepçës mund të jetë 85 miliardë dollarë amerikanë.

Shpresat mundin rrezikun

Rrogat aktuale të punëtorëve sillen nga 600 deri në 800 euro, varësisht përvojës dhe përgatitjes profesionale. Por, asnjë nga ata nuk ka sigurim shëndetësor apo jetësor.

Fehmi Hajredini, është mbikëqyrës në horizontin e 11-të. Ai tha se “në çdo hap që sillesh, në minierë është e rrezikshme”.

“Zakonisht në minierë ka vende të rrezikshme sidomos në punishte ku punohet, ka vende ku shkëmbinjtë janë të qarë dhe aty duhet kujdes i madh, por për fat të mirë ndodhin shumë rrallë fatkeqësitë në minierë”, tha Hajredini.

Ai tregoi se ka pasur disa minatorë që janë lënduar gjatë punës, dhe disa të tjerë që kanë vdekur në minierë.

“Para lufte mu në horizontin e 10 në punishten 140 ka pas ndodhur ku dy minatorë kanë vdekur. Dy ndërrime kanë punuar për të thyer shkëmbinjtë për t’i nxjerr trupat e pajetë. Është përjetim i rëndë të shohësh kolegun duke u mbytur”, tha ai.

Mosha mesatare e minatorëve tregon drejtori i minierës së Stantërgut, Qazim Jashari është 55 vjeç.

“Unë kam minator 64 vjet që punon prej tij nuk mund të pritet shumë, pasi që fuqia e ka lëshuar mosha e ka bërë të veten, tërë kohen ka punuar në minierë ai është i dërmuar. Po presim që tani ligji të na ndihmojë, na kanë premtuar që do të bëjmë diçka që të ulemi moshën e pensionimit të minatorit”, thotë Jashari.

Në minierën e Stantërgut ka edhe punëtorë të rinj rreth të 30-tave. Njëri prej tyre është Ramadan Behrami, inxhinier, kryepunëtor i horizontit të 10-të të minierës.

Ndryshe, nga minatorët e vjetër Ramdani është më pak i lodhur nga puna e vështirë në minierë. Ai ka gjashtë vjet që punon në minierë dhe shpresat i ka të mëdha se ky gjigant metalurgjik do të rimëkëmbet dhe do t’i kthehet nami që kishte dikur.

“Kushtet për momentin janë ato që janë. Makineria në përgjithësi është e vjetruar, mjetet që janë duke punuar në horizontin e janë të vjetra 10 vjet. Është investuar shumë pak, me ato mjete është vështirë të kryhet punë. Në kushtet që janë sot prodhimi është i kënaqshëm. Por me një investim nga Qeveria qendrore, ka mundësi të bëhet më shumë prodhim”, thotë ai.

Gjiganti i ndarë në dy pjesë, në veriun e dominuar nga serbët dhe Stantërgun me minatorë shqiptarë, nuk arriti të funksionojë si duhet, për shkak të statusit të pazgjidhur dhe ndarjes, që ngjasonte edhe në vetë qytetin e Mitrovicës.

Tani për afër një vit që nga miratimi i Ligjit për Trepçën, autoritetet në Kosovë kanë filluar procedurat për zbatimit e këtij ligji që si i tillë është thënë se do të mundëson rimëkëmbjen dhe zhvillimin e kombinatit Trepça.

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending