Connect with us

Aktuale

New York Times me artikull rreth historisë së NEWBORN-it

Published

on

Shumë vite pas paraqitjes së parë të skulpturës së NEWBORN-it në faqen e parë të New York Times, një artikull i publikuar së fundi në po të njëjtën media nga Alex Marshall, tani flet për historinë e ngjyrosjes së saj përgjatë viteve dhe mesazheve që përçon çdo herë.

New York Times ka kontaktuar me ideatorin e skulpturës Fisnik Ismaili, për të treguar detaje rreth projektit dhe ri-ngjyrosjes së tij në çdo përvjetor të Pavarësisë së Kosovës, transmeton Ndërtimi.info.

Në vazhdim gjeni artikullin e plotë:

Një skulpturë në Kosovë që përçon vështirësitë e vendit

Një dekadë më parë, Fisnik Ismaili krijoi një skulpturë për të festuar shpalljen e pavarësisë së Kosovës nga Serbia: Kjo ishte fjala “NEWBORN”, 3 metra të larta, pikturuar me ngjyrë të verdhë të ndezur. Ai nuk kishte të holla për të paguar punonjësit e metalit që e ndërtuan atë, kështu që e la makinën dhe çelësat e shtëpisë si depozitë.

Valerie Plesch for The New York Times

Në mbrëmjen kur skulptura u zbulua në Prishtinë, kryeqytetin e Kosovës, më shumë se 150 mijë njerëz nënshkruan mbi të. “Ai moment ndihej më i madh se vetë jeta,” tha zoti Ismaili kohët e fundit, në një kafene pak më tej se skulptura. “Njerëzit vazhdonin të vinin, duke u ngjitur, duke shkruar mbi të. Ajo vazhdoi për orë të tëra”.

Ismaili, tani 45 vjeç, e nënshkroi atë për më shumë se 30 miq të cilët nuk mundën të vinë në festimet e pavarësisë. Ai i shkroi një mesazh edhe të dashurës së tij. Pastaj shtoi, “Falënderoj Perëndinë që është mbi ne” në shkronjën “B” – duke iu referuar rrugës së gjatë të Kosovës për pavarësi dhe për netët pa gjumë që z. Ismaili kishte kaluar gjatë përgatitjes së skulpturës.

Visar Kryeziu/Associated Press

Pas zbulimit më 17 shkurt 2008, “NEWBORN” shpejt u bë simbol i Kosovës. U shfaq në faqen e parë të The New York Times një ditë më pas, në vitin 2012, Rita Ora, ylli kosovar-britanik i muzikës pop, kërceu mbi të në një video muzikore.

Por që nga inaugurimi i skulpturës dhe shpallja e pavarësisë së Kosovës, përparimi ekonomik dhe politik i ka turbulluar shumë në vend. Korrupsioni është një problem i madh, dhe ende nuk është arritur një pajtim me kufirin me Serbinë.

Në vitin 2016, Ismaili e ngjyrosi atë me qiellin dhe retë, por gjithashtu pikturoi tela me gjemba rreth shkronjave – një deklaratë për vështirësitë që kosovarët kishin për të hyrë në Europë.

Vitin pasues, ai pikturoi tulla, rrëzoi shkronjën “N” dhe “W” dhe më pas shkroi fjalët “No Walls” (Pa mure) midis tyre në përgjigje të përpjekjeve për të ndërtuar një mur në Mitrovicë, një qytet etnikisht i ndarë në veri të vendit.

“Sa herë që e pikturoj atë, unë dua të jap një mesazh,” tha ai.

Në formën e tanishme, ky mesazh është optimist: Letra “B” është zëvendësuar me numrin “1”, duke formuar numrin 10 për të festuar vitet që nga shpallja e pavarësisë së Kosovës. Por z. Ismaili fillimisht donte që kjo të kishte një mesazh politik. “Doja të bëja një pasqyrë – ‘Koha për të reflektuar’ – por unë nuk mund të gjeja një kompani të vetme që ngjyros me krom”, tha ai.

Plani fillestar i z. Ismaili për “NEWBORN” ishte ruajtja e grafitit që nga nata që u zbulua. Por njerëzit vazhduan të nënshkruanin, prandaj ai vendosi ta ri-ngjyroste atë çdo vit në përvjetorin e shpalljes së pavarësisë, duke filluar të pikturoj flamujt e vendeve që e kishin njohur Kosovën si një shtet sovran.

Visar Kryeziu/Associated Press

Plani i z. Ismaili nuk pati sukses në fillim. Qeveria refuzoi t’i japin atij të drejtën për ta ngjyrosur skulpturën, tha ai, duke pretenduar se do t’i shkatërrohej origjinaliteti i artit.

Skulptura qëndroi e pandryshuar për pesë vjet derisa u bë aq e ndyrë saqë autoritetet e qytetit duhej ta ri-ngjyrosnin atë. Por ai thotë se edhe ngjyra që ata kishin përdorur ishte një e verdhë tjetër. Atë natë ai shkroi në Facebook dhe kërkoi vullnetarë për t’i ndihmuar në ngjyrosjen e flamujve. Dy ditë më vonë, 150 njerëz u lajmëruan për ta ndihmuar.

Me ndihmën e vullnetarëve, ai e ka ri-ngjyrosur atë çdo vit që nga ajo herë. “Ka patur raste në vitet e fundit – shumë herë – që dëshiroja ta pikturoja atë vetëm të zezë, për të dërguar një mesazh se kjo situatë është kaq e keqe”, tha ai. Ai madje njëherë kishte blerë ngjyrën dhe e kishte ngarkuar atë në makinën e tij. “Ajo që më ndaloi ishte fakti që kjo nuk është vetëm e imja”.

via Karrota

Jo të gjithë në Kosovë janë të lumtur për kontrollin e skulpturës së zotit Ismaili. “Duhet ta lënë atë në dorë të publiku ose artistëve të rrugës për të bërë atë që duan, për të thënë atë që u duhet”, tha Dardan Zhegrova, një artist lokal.

Artistët e rrugës dikur e kthyen “B” në një “P”, kështu që skulptura thoshte “NEËBORN”, tregon Zhegrova. “Është mirë të ndodhin gjëra të tilla. Mos e institucionalizoni”, shtoi ai.

Zoti Ismaili thotë se i pëlqen që njerëzit të shtojnë grafite në skulpturë edhe nëse mesazhet mund të jenë të vrazhda. Ai donte të krijonte një sistem që do t’i lejonte kosovarëve të zakonshëm të sugjeronin ide për ri-ngjyrosjen e saj. Por, për momentin, ai tha se do të bëj atë që gjithmonë bën: të ulet rreth pesë ditë para përvjetorit të pavarësisë dhe të shpresojë se do i vije ndonjë një ide.

Në Shkurt të këtij viti Ndërtimi.info ka publikuar një reportazh në lidhje me idenë e NEWBORN-it të cilin mund ta gjeni këtu:  https://ndertimi.info/cfare-ngjyre-ishte-planifikuar-per-new-born-in-e-pare-si-ndryshoi-video/

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending