Connect with us

Aktuale

New Civil Engineer: Urat gjarpëruese për autostradën e dytë të Kosovës

Published

on

Një projekt i madh për të ndërtuar një sistem autostradash në të gjithë Kosovën ka bërë më shumë sesa thjeshtë të sigurojë një zgjidhje transporti, ai u ka mundësuar punëtorëve lokalë të fitojnë trajnime të vlefshme, shkruan New Civil Engineer, transmeton Ndërtimi.info.

Ndërtimi i autostradave të para të Kosovës ka përfshirë një mendim të zgjuar dhe një sasi të vogël të inovacionit. Kjo ka ndodhur veçanërisht kur bëhet fjalë për ngritjen e një fuqie punëtore në një vend ku një projekt i kësaj shkalle nuk është provuar kurrë më parë.

Pasi Kosova shpalli pavarësinë nga Serbia në vitin 2008, qeveria e saj kuptoi se duhej të vendoset në hartën botërore, dhe për ta bërë këtë i duheshin lidhjet.

Meqenëse vendi ka vetëm një linjë hekurudhore bazike, rrugët me asfalt janë mënyra mbizotëruese për të udhëtuar. Por në kohën e pavarësisë, rruga kryesore ishte një rrugë e vetme në anët maleve, duke e bërë atë të prekshme nga rrëshqitjet e tokës dhe aksidentet.

Vendimi i guximshëm

Kështu që qeveria mori vendimin e guximshëm për ndërtimin e autostradës së parë të vendit, dhe në prill 2010 filloi ndërtimin e R7, 102 km të gjatë, duke kaluar në jug perëndim nga kryeqyteti i Kosovës Prishtina deri në kufirin shqiptar. Në vitin 2014 filloi ndërtimi i një autostrade të dytë. Kjo ishte R6, 65 km e gjatë, që shkon nga jugu i Prishtinës në kufirin me Maqedoninë e Veriut, dhe përfundoi në maj.

Të dy autostradat e reja, me katër korsi, janë ndërtuar nga një ndërmarrje e përbashkët e firmës amerikane të ndërtimit Bechtel dhe kontraktuesit më të madh të Turqisë, Enka. Deri më tani, seksioni më i ndërlikuar ishte në skajin jugor të R6, ku ekipi ndeshi gjeologji dhe kushte tokësore jashtëzakonisht sfiduese.

Terreni në këtë vend të vogël – i cili mbulon 10,000 km2 në krahasim me 130,000 km2 të Anglisë – ndryshon në mënyrë dramatike në të gjithë shtrirjen e tij. Është e mbushur me male të pjerrëta dhe lugina me gjeologji të ndryshme.

Rreziku i qëndrueshmërisë së pjerrësisë

Shtrirja fillestar duhej të bëhej në anët malore përgjatë luginave, por pasi të kryenin “mijëra” puseta, sipas menaxherit të zhvillimit të biznesit të Bechtel-it, Chris Jennions, rreziku që shoqërohej me stabilitetin e shpateve ishte thjesht shumë i lartë, dhe shtrirja duhej lëvizur.

Ky modifikim rezultoi në nevojën për një seri viaduktesh kryesore përmbi luginat – struktura që duhej të projektoheshin dhe ndërtoheshin përderisa ndërtimi ishte tashmë në zhvillim, dhe pa ndryshuar datën e hapjes së publikuar.

Viadukti i Lepencit

Më e rëndësishmja nga strukturat e reja ishte rruga e Lepencit, e cila, me 6 km, është më e gjata në Ballkan. Për të arritur në datën e fundit, rruga e re duhej të ishte krijuar për të maksimizuar shpejtësinë e ndërtimit.

“Ne vendosëm të zhvendosim shtrirjen në mes të luginës, por me një urë kaq të gjatë, në një luginë të njëanshme të pjerrët, keni vetëm një sasi të caktuar pikash veprimi”, tha Jennions. “Pra, shumë shpejt u desh të hartojmë një plan linear ekzekutimi se si ta ndërtojmë në mes”.

“Sidoqoftë, nëse do të fillonim ndërtimin nga secili skaj për në mes, nuk do të kishim arritur deri më sot.”

Këtu hyri menaxheri i operacioneve të Bechtel, Mark Allison. “Për mua, inovacioni nuk ishte të zbulojmë një sistem të ri, por të përshkojmë secilin prej proceseve brenda sistemit dhe duke i bërë ato që të jenë në gjendje të përshpejtojnë sekuencën e ndërtimit”, u shpreh Allison.

Ndërtimi me beton të parapërgatitur është relativisht i ri në Ballkan, por ekipi e dinte që për t’u bërë hapja me kohë, strukturat duhej të ndërtoheshin duke përdorur këtë teknikë, sa më shumë që të jetë e mundur.

Viadukt me shtatë seksione

Për ta bërë këtë, rruga u nda në shtatë seksione, secila me një dizajn unik dhe me metoda ndërtimi specifike për topografinë dhe gjeologjinë e ndryshme.

Në tre seksionet më të ulëta, ku shtrirja ishte vetëm 3m-5m lartë nga toka, u përdorën rreze më të lehta që mund të ngriheshin nga vinça zvarritës. Kjo mundësoi që këto pjesë të ndërtohen shpejt.

Tre oborre ishin ngritur në pika të ndryshme përgjatë urës për të mbajtur vinçat.

Në seksionet e lartësisë së mesme të viaduktit, ku këmbët e urës arrijnë lartësinë  nga 20m në 46m, kuverta mbështetet nga gjashtë trarët U, të thellë 2.2metra, që shtrihen deri në 40m. Dhe në dy seksionet më të larta, ku këmbët e urës arrijnë deri në 78m, u përdorën trarët T, që shtrihen deri në 45m.

Në majën e urës, ekipi përdori tre lëshues të trarëve, dy vinça 500t dhe 650t dhe një numër vinçash të lëvizshëm për të ngritur deri në 18 trarë në ditë.

Gabionët – muret e mbushura me gurë

Muret e tilla veprojnë së bashku me një rrjetë komplekse kanalesh kullimi të instaluara sipër murit ku derdhen sasitë e mëdha të ujit që zbresin nga malet.

Në total, rreth 2.1 km muri vertikal, duke filluar nga 10m në 25m të lartë, u ndërtua për të zvogëluar nevojën për blerjen e tokës dhe gurëve.

Pika e re e mjedisit

Për të shtuar një ndërlikim të mëtejshëm të projektit, e vetmja linjë hekurudhore e Kosovës gjithashtu kalon nëpër këtë luginë, dhe ekipi i ndërtimit duhej të koordinohej me autoritetet për hekurudhen për të përcaktuar se kur mund të kryente punë rreth hekurudhave.

Përderisa po ndërtonin viaduktin, ekipi Bechtel-Enka rivendosi rreth 10 km lumit Lepence dhe vendosi standarde të reja mjedisore për vendin. Pa punime të trajtimit të ujit dhe asnjë infrastrukturë të vërtetë për të hedhur mbeturina, lumi ishte përdorur si një deponi mbeturinash. Sidoqoftë, duke punuar me Ministrinë e Mjedisit, ekipi ishte në gjendje të pastronte lumin dhe të përmirësonte në mënyrë dramatike cilësinë e ujit.

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending