Connect with us

Aktuale

Ndërtesat inteligjente që mund të ndjejnë kërcënimet

Published

on

Disa sulme me armë në Shtetet e Bashkuara kanë ri-ndezur debatet e ashpra për kontrollin e armëve në Amerikë. Por ka edhe përpjekje të tjera për të mbrojtur njerëzit nga dhuna me armë – si krijimi i një ndërtese inteligjente me synim trajtimin e situatave të sulmeve me armë.

Inxhinierët e shkencave kompjuterike në Universitetin e Kalifornisë Jugore po përdorin realitetin virtual për të projektuar ndërtesa që mund të mbrojnë banorët e tyre. Korrespondentja e Zërit të Amerikës, Elizabeth Lee sjell hollësitë nga Los Anxhelosi. Por së pari duam t’ju paralajmërojmë se disa pamje në këtë kronikë janë grafike dhe mund të jenë shqetësuese për disa shikues.

Në këtë video virtuale, një sulmues me armë ndodhet në një shkollë. Si reagojnë njerëzit brenda? A do të përgjigjen ata ndryshe nëse ndërtesa është projektuar në një mënyrë tjetër? Realiteti virtual është hapi i parë për t’iu përgjigjur këtyre pyetjeve, për të ndihmuar inxhinierët të krijojnë një ndërtesë më të sigurt, thotë Gale Lucas, i cili studion ndërveprimin e kompjuterve me njeriun.

“Ne jemi të interesuar të shohim se si atributet e ndryshme të ndërtesës ndikojnë në reagimet ndaj incidenteve të dhunës ekstreme. Dhe kjo është diçka që ne nuk mund ta manipulojmë me lehtësi në botën reale, por në realitetin virtual kjo është e mundur, e sigurt dhe etike”.

Së shpejti mësuesit dhe punonjësit e zyrës do të testohen për të parë se si reagojnë ata gjatë një incidenti të dhunshëm virtual të inskenuar brenda modeleve të ndryshme të ndërtesave të zyrave dhe shkollave.

Makina të ngjashme si këto do të përdoren për të mundësuar vrapimin ose ecjen. Projektuesit do të shikojnë numrin e daljeve, vendeve të fshehura dhe nëse dritaret e qelqit duhet të jenë të tejdukshme apo të patejdukshme, bazuar në rekomandimet e ekspertëve qeveritarë dhe të sigurisë.

Burcin Becerik-Gerber është specialist i ambienteve inteligjente.

“Ka kaq shumë rekomandime dhe shumë para po investohen në këto ide, por ato nuk janë testuar mirë në botën reale në kuptimin e mënyrës se si funksionojnë.”

Qelqi i patejdukshëm për shembull, mund t’i mbajë njerëzit të sigurt në një situatë si kjo, por mund të mos jetë ideale në rrethana normale, për shembull në rastet kur personeli shkollor dëshiron të shohë brenda një klase.

“Unë mendoj se elementët kinetikë janë më dinamikë dhe më të mirë se se sa elementet statike të ndërtimit. Po flasim për qelqin e patejdukshëm kundrejt atij normal, por ato mund të pajisen me elemente inteligjente që reagojnë ndaj kërcënimeve kundër ndërtesës.”

Kështu që një dritare me qelq të tejdukshëm mund të bëhet e patejdukshme kur ekziston kërcënimi, thekson Becerik-Gerber.

Inteligjenca artificiale dhe sensorët në ndërtesa mund ta bëjnë këtë të mundur.

“Mund të përdoren sensorë të cilët mund të identifikojnë zhurmën e krijuar nga të shtënat me armë, klithmat dhe gjëra të tjera. Kështu që ndërtesa mund të ketë, për shembull, mure dinamike që bllokojnë ndoshta aktorët e këqij në ndërtesë.”

Një ndërtesë inteligjente gjithashtu mund të prodhojë sinjalistikë dixhitale që ua tregon banorëve daljet më të sigurta, larg dhunës.

“Nëse kemi mentalitetin e duhur dhe gatishmërinë për t’i zbatuar, ato nuk janë teknologji shumë të sofistikuara. Kështu që nuk besoj se jemi shumë larg krijimit të ambienteve inteligjente.”

Pasi studiuesit të kuptojnë se si tipare të ndryshme të projektimit ndikojnë në sjelljen e njerëzve, ata mund të projektojnë ndërtesa më të mira dhe mund të dinë se cilat lloje teknologjish do t’i mbajnë njerëzit të sigurt gjatë një akti të dhunës në masë.

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending