Arkitekturë
“Memoriali BERISHA” – për t’iu pushuar shpirtin të gjallëve për ata që u vranë [video]
Veç dy ditë pas fillimit të bombardimit të NATO-s, policia serbe u shkoi në shtëpi familjes Berisha në Suharekë. Pa asnjë ndjenjë njerëzore masakruan 50 persona duke i futur në një kafiteri të Qendrës Zejtare në Suharekë.
Uran Haxha
Tek në 2014 do grumbulloheshin shumë eshtra të këtyre familjarëve që të varroseshin me një ceremoni shtetërore. Aty ku u varrosën, sot gjendja nuk është e mirë. Ka dëmtime evidente në varret që janë të ndërtuara nga betoni dhe nuk kanë asnjë mbrojtje. Kushtet atmosferike kanë bërë që varret të dëmtohen.
Pranë shtëpive të të masakruarve, është rritur Shpëtim Berisha. Me shumë prej të masakruarve ai kishte ndarë shumë kohë dhe kujtime. Ai është arkitekt dhe zhvillon aktivitetin në Prishtinë. Nga ndjenja emocionale dhe dëshira që të jetë një memorial dinjitoz, ai filloi projektimin pa as edhe një kompenzim, të cilin e zë banal nëse përmendet. Gjithçka mori rrugë në fillim-marsin e 2018-s, kur e dorëzoi projektin në Komunën e Suharekës.
Projekti nuk përfshin vetëm vendin ku edhe sot janë varrezat. Shpëtim Berisha tregon se si do të jetë në tërësi projekti dhe se cilat pjesë do të përfshihen.
“Në fakt projekti është i ndarë në dy pjesë. Do të thotë është pjesa e parë, që duhet patjetër të bëhet, vendi ku ka ndodhur krimi. Paramendohet që ai lokal të konservohet dhe normal që t’i jepet një pamje më spektakolare. Në radhë të dytë të ndërtohet një muze, i cili do të prezantojë formën më të vrazhdë të gjenocidit që ka ndodhur ndaj popullatës civile në këto treva”, tha Berisha.
Varrezat dhe vendi i krimit do të lidhen me një kanal nëntokësor, ku do të shfaqen fotografi dhe mbetje nga 50 viktimat e kësaj masakre.
“Ka me qenë një kanal nëntokësor dhe gjatë lëvizjes, deri sa të shkosh deri te varrezat, do të prezantohen në mure elemente faktike që janë gjetur, rrobë apo këpucë”.
Gjithçka është e lidhur me katrorin dhe brinjtë e tij të barabartë, të cilët simbolizojnë të përbashkët e martirëve të rënë për liri.
“Ideja është te korniza. Kur kam filluar të mendojë se çka të bëjë, ka qenë korniza. Sikur fotografia që ka një kornizë dhe prezenton një ngjarje. Prej aty është formësuar katrori. Katrori ka brinjët e barabartë, përmes katrorit me brinjët e barabartë kam dashur t’i paralelizojë viktimat, pasi dikush ka qenë intelektual e dikush fëmijë, por qëllimi ka qenë unifikues”, sqaroi Berisha.
Gjithçka lidhet edhe me gurët që gjenden në rajonin e Suharekës, e që lidhet e lidhet gjithmonë me simbolikën e katrorit.
“Materialet kanë sematikën e vet, janë vendore. Tendenca e materialeve vendore është për shkak se guri që ka ardh nga shkrirjet vullkanike që e tregon një evolucion miliona vjeçarë. Ka edhe fortësinë, që paraqet gjendjen ku viktimat kanë pasur mundësinë të ikin, por kanë deshur të qëndrojnë në vatrat e veta. Si formë e rastësisë apo si formë e dedikuar për ta, ajo forma e kuqe me shkrirjet e gurit gëlqeror me ato dolomite që japin ngjyrën e bardhë dhe ngjyra e kuqe e gurit, prezanton gjakun, i cili pas vrasjes është shpërndarë në dysheme”, thotë më tej arkitekti suharekas Shpëtim Berisha.
Berisha nuk ka lënë që të mos e fut brenda projektit edhe faktin e trishtë që janë shuar gjashtë familje.
“Korniza e parë me ngjyrë të kuqe, i kemi prapë të vizualizuar katrorët, që janë të ndarë me fugë prej 7cm dhe ajo fugë është e vendosur me gurë të bardhë material dhe formëson një gjeometri të rregulltë në formë të katrorit. Aty janë të fragmentuara pllakat në 50 sosh (simbolikë e 50 viktimave) dhe secila pllakë është një person në vete, ku flet një jetë në vete. Në atë kornizë janë 6 ulëse, që simbolizojnë 6 familje të zhdukura dhe të ndërtuara nga materiali i njëjtë”, tregon Berisha.
E paqja padyshim që do të jetë e pranishme me anë të fontanave me ujë. Por, gjerësia e projektit bën që e gjitha mos të përfundon përnjëherë. Kapakët e varrezave, që Shpëtim Berisha i ka planifikuar me fibula dhe bronzë, do të duhet që të pritet edhe pak.
Projekti e ka gëzuar tejmase një nga të mbijetuarit e masakrës, Gramoz Berishën. Ai për Ndërtimi.info ka thënë se më në fund po bëhet diçka që po i jep dinjitet kësaj ngjarje.
“Është një lajm shumë i mirë edhe për neve si familjarë, por edhe për gjithë qytetarët, që më në fund po realizohet memoriali, edhe pse u prit shumë vjet, po ma merr mendja që më në fund po fillon të bëhet diçka. Do të jetë një vend kutimi për të gjithë të rënët për lirinë e Kosovës”, ka thënë Gramoz Berisha.
Ai thotë se i ka pëlqyer projekti i realizuar nga Shpëtim Berisha, e që pritet ta transformojë atë vend.
Në anën tjetër, kryetari i Suharekës, Bali Muharremaj thotë se ky memorial do të ndërtohet dhe se gjithçka do t’i rrihet gati, që ai vend të jetë për gjeneratat e reja.
“Do të jetë një memorial që do t’i shërbejë vizitorëve për vizitë dhe do të jetë një amanet për gjeneratat e ardhshme që këtu ka pasur një luftë dhe kanë sakrifiku shumë njerëz për liri dhe pavarësi”, tha Muharremaj.
Masakra e Familjes Berisha ka bërë që e gjithë Kosova të përkulet më 26 mars 2014 në Suharekë.
Arkitekturë
Çfarë është arkitektura kinetike?
Dizajni kinetik është bërë një pjesë thelbësore e zhvillimit arkitektonik, nga shpikja e urave të lëvizshme në Egjiptin e lashtë deri te dhomat rrotulluese në shtëpinë e Sharifi-ha. Megjithatë, si arritëm nga kjo në këtë? Për të kuptuar konceptin e arkitekturës kinetike, le të hedhim një vështrim më të thellë në origjinën e saj.
“Kinetic” rrjedh nga fjala greke kinētikos, që do të thotë “lidhur me lëvizjen muskulare”, ndërsa përkufizimi arkitektonik është koncepti “lejimi i pjesëve të një strukture të lëvizin, pa zvogëluar integritetin strukturor”. me fjalë të tjera, është arkitekturë në formën e një trupi në lëvizje.
Një nga format më të hershme të arkitekturës kinetike është tenda e beduinëve, e përdorur në Afrikën e lashtë. Kjo strukturë elastike ftohëse është e adaptueshme ndaj klimës së shkretëtirës dhe urës së lëvizshme, një mekanizëm mbrojtës i zhvilluar në Egjipt dhe më vonë i përdorur zakonisht në shekullin e 15-të.
Megjithatë, arkitektët filluan të pranojnë konceptin e Arkitekturës Kinetike vetëm në fillim të shekullit të 20-të. Shembuj janë vizatimet e Yakov Chernikhov në Fantazitë arkitekturore dhe koncepti i pandërtuar i Thomas Gaynor për Ndërtesën Rotary në 1908, megjithatë këto botime ishin ende thjesht teorike.
Një projekt që u ndërtua ishte Villa Girasole nga inxhinieri i Marinës Angelo Invernizzi. E ndërtuar në vitin 1935, ajo është një shtëpi rrotulluese që ndjek lëvizjen e diellit për të maksimizuar nxehtësinë dhe dritën në brendësi. Girasole, e cila në italisht përkthehet në Luledielli, ndodhet në një bazë rrethore me diametër 44 metra dhe është një vepër e jashtëzakonshme arkitekturore e ndërtuar gjatë epokave të arkitekturës funksionaliste dhe futuriste.
Më vonë në shekullin e 20-të, arkitektët e zhvendosën fokusin e tyre në arkitekturën kinetike. Teori të tilla si Manifesti i Arkitekturës Mobile të Yona Friedman dhe Planifikimi Hapësinor i Qytetit, Pallati i Argëtimit të Cedric Price dhe Qyteti Plug-in i Peter Cooke u botuan. Megjithatë koncepti i arkitekturës kinetike u prezantua për herë të parë në vitin 1970 nga William Zuk, i cili botoi librin Kinetic Architecture. Kjo tërhoqi më tej interesin për konceptin kinetik ndërsa u zhvilluan shkenca kompjuterike dhe teknologjitë e ndërtimit.
Shembuj të tjerë përfshijnë shtëpinë Sharifi-Ha, e cila siguron vëllime banimi që rrotullohen për t’u kthyer në tarraca në verë dhe mbyllen në dimër, dhe Muzeu i Artit Milwaukee, me mburojën e tij të lëvizshme të diellit, i përbërë nga 72 pendë çeliku që palosen dhe shpalosen. sipas kohës së ditës, dhe Kulla Al Bahar, me një fasadë që ndjek lëvizjen e diellit për të çuar panelet e tekstilit me fije qelqi në formë ylli të hapen dhe mbyllen, duke mbrojtur banorët nga nxehtësia dhe shkëlqimi diellor.
Ka shumë shembuj të tjerë që shfaqin mundësitë e pafundme të arkitekturës kinetike, por në fund të fundit, dizajni kinetik ka ndikuar në ndërtesa në parametra të tillë si koha, moti, energjia dhe nevojat njerëzore që nuk janë statike, por më tepër dinamike. Si rezultat, dizajni kinetik i lejon ndërtesat të zhvillojnë sisteme komplekse që u përgjigjen nevojave të tyre të veçanta./Media Ndërtimi
Arkitekturë
Rizhvillimi “i shëmtuar” në Liverpool, fiton çmimin për ndërtesën më të keqe të Britanisë
Rizhvillimi i Lime Street në Liverpool nga studio britanike Broadway Malyan është emëruar ndërtesa e re më e keqe në vend në Kupën Carbuncle të këtij viti.
Organizuar nga revista e Mbretërisë së Bashkuar The Fence, gjyqtarët zgjodhën rizhvillimin e Lime Street si “ndërtesën e re shumë të keqe në Britani”, që kur konkursi u zhvillua për herë të fundit në 2018.
“Që nga shikimi i parë, dy nga paneli ynë e kishin këtë si përzgjedhjen e tyre numër një, dhe ndërsa lista e gjatë u ngushtua në një listë të ngushtë, kjo pjesë e tmerrshme e fatkeqësisë arkitekturore vazhdoi të qëndronte jashtë,” tha The Fence në njoftimin e çmimit.
Përfunduar në vitin 2019, dizajni i rizhvillimit të Broadway Malyan përmban panele metalike të gdhendura që përfshijnë një fasadë të rrugës që çon nga stacioni i trenit Liverpool Lime Street.
Panelet e gdhendura përshkruajnë ndërtesat shekullore që u shkatërruan për t’i hapur rrugë rizhvillimit, i cili tani përmban një hotel dhe strehim studentësh.
I ringjallur nga The Fence për vitin 2024, Carbuncle Cup synon të identifikojë ndërtesat më të këqija të Mbretërisë së Bashkuar. Ajo u drejtua çdo vit midis 2006 dhe 2018 nga revista e arkitekturës Building Design (BD)./Media Ndërtimi
Arkitekturë
Arkitektura e kontrollit: Peizazhet e çuditshme postmoderne të Koresë së Veriut
Rrokaqiejt postmodern bashkëjetojnë me monumente socialiste në shtetin e izoluar. Shumë prej fotografive janë të publikuara nga Agjencia Qendrore Koreane e Lajmeve dhe nuk kanë datë se kur janë bërë.
Ndërtesat e larta e shumëngjyrëshe shihen përreth një monumenti të vjetër në Phenian në Korenë e Veriut, 11 shtator 2018, shkruan Radio Evropa e Lirë.
Pamje gjatë natës e distriktit Songhua në lindje të Phenianit, në Korenë e Veriut. Fotoja është publikuar nga Agjencia Qendrore Koreane e Lajmeve (KCNA), por nuk ka datë se kur është bërë.
Udhëheqësi i Koresë së Veriut, Kim Jong Un, gjatë një vizite në një zonë të zhvilluar banimi në rrethin Huaseong në Korenë e Veriut, në këtë foto të publikuar më 6 prill 2024 nga Agjencia Qendrore Koreane e Lajmeve, KCNA.
Pamje e përgjithshme gjatë ceremonisë së hapjes së Fermës së Serës Ryonpho për të shënuar përvjetorin e themelimit të Partisë së Punëtorëve në pushtet, në Korenë e Veriut, në këtë foto pa datë, e cila u publikua më 11 tetor 2022 nga KCNA-ja./Media Ndërtimi
“Kulla s’asht cool”-qytetarët e Shkodrës po protestojnë kundër ndërtimit të objektit 35 katesh
Si Vladimir Putin krijoi një ‘flluskë’ të pasurive të paluajtshme
Kinezët dhe turqit “gëzojnë” koncesionin e bakrit në Shqipëri
Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?
Një autostradë dixhitale do të ndërtohet mes Tokës dhe Hënës
Develon prezanton ekskavatorin tunelues DX235RTF-7
Liebherr blen 119 hektarë në SHBA për të ndërtuar një qendër logjistike
Epiroc përballet me sfida në tregun e ndërtimit
India do të shpenzojë 132 miliardë dollarë në infrastrukturë
Bulevardi i palmave dhe agrumeve në Vlorë, 3.4 milion euro për projektin
Ndërtuesi thotë se i përfundoi punët sipas kontratës te ‘Prishtina e Re’, 40 familje të një kompleksi mohojnë këtë, mbesin pa kushte jetese
Në Kosovë po prodhohen shtëpi të gatshme me beton të parafabrikuar [video]
Agroturizmi më i madh në Ballkan ndërtohet në Suharekë
Këto janë 5 kompanitë ndërtimore më të mëdha në Prishtinë, prinë Marigona Hill
Kush po i pengon hetimet në rastin “Brezovica” ku u sekuestruan 75 villa
Pa e shkatërruar natyrën, lagjja Area34 vjen me shumë kasolla në liqenin e Batllavës
Rruga A del këtë javë në tenderim, do të ketë gjashtë korsi
Lëndohen dy punëtor të ndërtimit pas rrëzimit të një plloçe në Kaçanik
Kompania kosovare “FORMON” krijon ventilatorë të frymëmarrjes
