Connect with us

Aktuale

Me amerikanen që restauroi trashëgiminë kosovare: Kur historikja zhduket, zhduket përgjithmonë

Published

on

Si Shqipëria ashtu edhe Kosova, njihen si vende me një trashëgimi të gjerë kulturore, përfshirë monumente, veshmbathje, muze gjithashtu edhe një menu të pasur me ushqime tradicionale. Këto thesare i bëjnë të dyja vendet tërheqëse për vizitorë nga e gjithë bota. Ky mund të jetë vendi i vetëm në Evropë, edhe mund të shijosh ca doza aventure.

Shkruan: Agnesa Sejdiu

Mirëpo, shumë prej shtëpive që paraqesin jetën e shqiptarëve atëbotë, e të cilat mund t’i hasësh në plot zona të Shqipërisë dhe Kosovës, janë në gjendje të mjerueshme. Edhe ato që i kanë rezistuar kohës janë buzë shembjes. Në përpjekje për t’i shpëtuar ato, që edhe shumë gjenerata të tjera të kenë mundësi që të njihen me historinë e shqiptarëve, shumë organizata në mbrojtje të trashëgimisë, luftojnë ende për mbrojtjen e tyre, në të shumtën e rasteve të mbështetur masivisht nga shoqëria civile, shkruan Ndërtimi.info.

Në një mision të tillë, në përpjekje për t’i rikthyer në jetë ndërtesat dhe monumentet historike në të gjithë botën, “Adventures in Preservation (AiP)” nga SHBA, përfundoi në Shqipëri dhe Kosovë, duke bërë një punë të jashtëzakonshme së bashku me shumë vullnetarë.

“Adventures in Preservation” u krijua nga dy gra, të cilat kishin një dashuri të madhe për ndërtesat historike dhe një dëshirë të madhe për të udhëtuar dhe për të kuptuar botën. Judith Broeker dhe Jamie Donahoe.

Për Ndërtimi.info, Judith Broeker, njëra nga themelueset e organizatës, tregon për përvojën e saj në Shqipëri dhe Kosovë, nga ku u larguan duke lënë pas një punë të madhe.

Një opsion në webfaqen e tyre i cili është i hapur për cilindo komunitet që ka nevojë për ndihmë për të shpëtuar ndonjë ndërtesë të vlefshme historike, një ditë kishte pranuar një kërkesë nga një banor i Gjirokastrës. Ai kërkonte ndihmë për ringjalljen e pazarit të tyre të shquar historik, që përfshin strukturat tregtare dhe banesore.

Organizata e tyre pranon vetëm një projekt të ri çdo vit, prandaj ky është një proces shumë konkurrues. Përgjatë punës së tyre në Gjirokastër në vitin 2015, një nga vullnetarët e tyre fotograf, i cili jetonte në New York, me origjinë nga Kosova, u kishte treguar atyre për nevojën për ndihmë në Kosovë.

Më pas ekipi i tyre kishte shkuar në Drenoc të Deçanit për të përcaktuar nëse mund të merrnin një projekt. Në vitin 2016 një ekip vullnetar shkuan në Drenoc për të ndihmuar në riparimin dhe transformimin e një kulle historike në një bujtinë e cila do të ndihmonte në ekonominë lokale.

Të gjithë ata që ndihmuan në këto projekte, pra, vullnetarët, të cilët janë mesatarisht pesëmbëdhjetë për çdo projekt, e duan shumë punën, ngase siç shprehet Broeker, në fund të ditës, mezi i ndalojnë.

“Maksimumi që ne mund të marrim në javë është pesëmbëdhjetë, sepse ne duam që secili person të ketë trajnim nga eksperti në vend, duke ndjekur udhëzimet, pasi secili person përdor aftësitë e tij të reja për të ndihmuar në përfundimin e punës. Gjithmonë u rikujtojmë njerëzve për sasinë e madhe të punës që mund të realizohet, qoftë edhe nga një grup prej pesë personash! Çështja e vetme që kemi me vullnetarët e AiP është që t’i bëjmë ata të ndalojnë së punuari në fund të ditës. Të gjithë duket se e duan punën dhe janë të fokusuar që të bëjnë sa më shumë punë që të jetë e mundur”, thotë ajo.

mazrekaj_img1

Një nga projektet e tyre, që përfshin futjen në ripërdorim të një kulle historike si banesë për turistë, ishte bërë në bashkëpunim me Cultural Heritage Without Borders (CHwB). Broeker thotë se si në Shqipëri gjithashtu edhe në Kosovë, qëllimi i ruajtjes së ndërtesave nuk është vetëm ruajtja e historisë dhe kulturës së rajonit, por përdorimi i tyre për të mbështetur rritjen e turizmit të trashëgimisë.

Megjithatë, vizita e tyre në të dy vendet u kishte lënë shumë mbresa.

“Çdo projekt i ri që AiP merr më lejon të përjetojmë një kulturë të re dhe interesante. Një nga pikat kryesore të një udhëtimi në AiP është të zhytësh veten në kulturën unike të zonës duke përfshirë ushqimin, ngjarjet, vendet historike dhe kulturore, si dhe takimin me anëtarët e komunitetit. Ne kurrë nuk jemi të zhgënjyer! Trashëgimia arkitekturore e Shqipërisë – e paraqitur nga kulla e Gjirokastrës – është e pabesueshme. Çudia e eksplorimit të rrugëve të pjerrëta dhe rrugët e qytetit historik të Gjirokastrës mbetet një nga kujtimet e mia të preferuara të udhëtimit. Isha transportuar në një botë tjetër. Në Kosovë, jetuam me një familje lokale, dhe mësuam rreth ushqimit tradicional, praktikave bujqësore, dhe historisë së kullës dhe përdorimit të saj. Ne të gjithë u bëmë miq të shkëlqyeshëm dhe disa nga grupi i AiP u kthyen për të vizituar familjen që na kishte pritur. Meqenëse shumica e vullnetarëve të AiP janë gra, ne përpiqemi të inkurajojmë gratë në komunitetet ku punojmë të ndihen të sigurta për t’u bashkuar me ne në punë dhe të mësojmë aftësi të reja”, tregoi ajo.

Puna në ruajtjen e ndërtesave ka një ndikim të madh, sidomos në jetën e komunitetit përreth. Ruajtja e tyre, ruan identitetin e vendit, ato mbajnë gjallë kreativitetin e njerëzimit, dhe nëse një e tillë zhduket, atëherë zhduket përgjithmonë.

Versionin anglisht të këtij artikulli e gjeni këtu: https://ndertimi.info/adventures-in-preservation-if-once-a-historic-building-is-gone-its-gone-forever/



Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending